حکم شلاق فرح‌بخش برای سینماگران زن

همدلی| علی نامجو: ماجرای فریاد کردن تعرض‌های جنسی در دنیای سینما در سراسر جهان یا همان جنبش «می تو» در همان آغاز راه سروصدای زیادی به پا کرد و در جای‌جای این کره خاکی اخباری از پس پرده این جنبش بیرون آمد که مایه تعجب همگان شد. پیوستن زنان سینمای ایران بعد از چند سال به این جنبش در ایران اما انگار با دیگر نقاط جهان تفاوت داشت زیرا آغاز به کار این جنبش در کشورمان اتفاقات مختلفی را ایجاد کرد و در مواقعی حاشیه‌هایش متن این ماجرا را تحت تأثیر خود قرار داد.
در تازه‌ترین اتفاق، حسین فرح‌بخش؛ تهیه‌کننده نام‌آشنای سینمای ایران که البته پیش‌تر هم اظهارنظرهای عجیب‌وغریبش سبب شده بود هرازچندگاهی، مدتی در صدر اخبار قرار بگیرد حالا با حضور در یک برنامه رادیویی سخنانی را به زبان آورده که حتی همکارانش را هم به اظهارنظر و واکنش واداشته و البته موجب تحیر بسیاری از اهالی سینما و مخاطبان این عرصه شده است. او در برنامه رادیویی «سینما معیار» خواستار «شلاق زدن» به سینماگران زنی شد که به «خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی» در عرصه سینما و تئاتر اعتراض کرده‌اند و البته در چند ماه گذشته خواستار توقف مسیر سابق در سینمای ایران شده‌اند. او در این برنامه رادیویی که در این هفته بنا داشت به بررسی بیانیه سینماگران زن و حواشی آن بپردازد، اقدام اعتراضی زنان ایرانی فعال در حوزه سینما را «خیانت کثیف» خواند و گفت، آنان باعث از میان رفتن «حیثیت سینما» شده‌اند. او البته در ادامه سخنان خود اعلام کرد ۸۰۰سینماگر زنی که با تنظیم «آیین‌نامه‌ای حقوقی» درخواست تایید و اجرای آن را از سوی خانه سینما داشتند تا از این طریق شرایط کنونی سینما بهبود پیدا کند، باید محاکمه و شلاق زده شوند. باوجودآنکه در نیمه‌های سال 2017 جنبش «می تو» در سراسر جهان فراگیر شد اما اعتراض علنی و دسته‌جمعی زنان در سینمای ایران به خشونت و تعرض جنسی به نیمه نخستین ماه از سال 1401 بازمی‌گردد. در فروردین‌ماه امسال بود که تعداد قابل‌توجهی از زنان سینماگر ایرانی بیانیه‌ای را امضا و منتشر کردند که بر اساس آن خبر از خشونت و آزار جنسی و رواج این رفتار در سینمای کشورمان می‌داد. آنان خواستار پاک‌سازی محیط کارشان از این رفتار و البته افرادی که اقداماتی در این مسیر انجام داده‌اند شدند و اعلام کردند که به دنبال مجازات متخلفان هستند. خانه سینما تا چندین روز به این بیانیه هیچ واکنشی نشان نداد. این خانه مدت‌ها بعد و البته در واکنشی دیرهنگام مسئول رسیدگی به وضع توصیف‌شده در بیانیه 800زن را «شورای صیانت» معرفی کرد تا به تعبیر خودش «هرگونه رفتاری مغایر با شئون فرهنگی و اخلاق حرفه‌ای اهالی سینما» از این طریق پیگیری شود. در ادامه خانه سینما جلساتی را ترتیب داد برای روبه‌رو کردن کسانی که تعرض‌ها و خشونت‌ها را عیان کرده بودند با افراد متهم به خشونت و تعرض؛ این رفتار هم با اعتراض زنان معترض همراه بود. در ادامه عدم دعوت از شخص افشاگر برای حضور در جلسه‌ای در جهت پیگیری این اتفاقات با اعتراض دوباره هیات پنج‌نفره زنان روبه‌رو شد تا درنهایت آنان این نهاد را به دلیل نداشتن «استقلال لازم» برای رسیدگی به چنین پرونده‌هایی واجد صلاحیت ندانند.  آیین‌نامه منتشرشده از سوی زنان سینماگر معترض به خشونت و تعرض جنسی که با حضور پنج حقوق‌دان نهایی شده بود، انواع خشونت ازجمله خشونت فیزیکی، خشونت کلامی، خشونت روانی و خشونت اقتصادی را مورد اعتراض قرار دادند. البته پیش از فرح‌بخش هم برخی رسانه‌های نزدیک به جناح اصولگرا، به مقابله با جریان 800 زن سینماگر پرداختند و آنان را متهم به سخنگوی کشورهای غربی بودن و البته خودخواستگی در مورد تعرض جنسی قرار گرفتن کردند. آنان زنان را مقصران ردیف اول این ماجرا معرفی و اعلام کردند خود آنان مسبب سوءاستفاده از خود بوده‌اند و برای کسب شهرت و ثروت تن به امیال شهوانی برخی افراد داده‌اند. حالا تهیه‌کننده پرحاشیه سینمای ایران یعنی حسین فرح‌بخش در برنامه رادیویی سینما معیار زنان معترض را مسبب «اشاعه فحشا» در سینما معرفی کرده و گفته است: «چه برای این‌ها ارزش و احترام قائل است که در قرارداد خود به‌عنوان تهیه‌کننده، حرف‌هایی را که این‌ها می‌گویند، بگذارد؟»
فرح‌بخش البته در ادامه سخنانش در این برنامه رادیویی گفته است: «ما این خانم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسیم» و «خانه سینما هیات‌مدیره و نظام دارد، چه نیاز داریم که به این ۸۰۰نفر اجازه بدهیم که بیایند!»
او در بخش دیگری از سخنانش هم این‌طور گفت: «این‌ها غلط می‌کنند که آبروی ما را می‌برند زیرا سینما از تمام ارکان این مملکت تمیزتر است.» این تهیه‌کننده افزود: «اگر کسی خواست خودش یک غلطی بکند و یکجا پشیمان شد، این تعرض جنسی نیست، این احمقی آن آدم است.»
پیش‌ازاین ترانه علیدوستی؛ بازیگر سینمای ایران که یکی از اعضای کمیته مستقل پنج‌نفره برای پیگیری «خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی» در سینما و تئاتر است، در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد: «شاید برایتان جالب باشد که دو شکایت از من نزد قوه قضاییه به ثبت رسیده است. از طرف آقایان حبیب رضایی ‌و مهدی کوشکی. اتهام؟ افترا و نشر اکاذیب. ضمن به‌حق دانستن فعالیت‌های این روزهایمان به‌عنوان نماینده بیش از هشت‌صد زن سینماگر، باکمال میل در این خصوص از خودم دفاع خواهم کرد و بر سر مواضعم خواهم ایستاد. تا قسمت چه باشد. چه خوب که همه در دادگاه تاریخ هم پاسخگو خواهیم بود. امید است سمت درست تاریخ ایستاده باشیم.»
سمیه میرشمسی؛ دستیار کارگردان که فروردین امسال فرهاد اصلانی؛ بازیگر سرشناس کشورمان را به «آزار جنسی» متهم کرده بود هم یک ماه قبل از شکایت او علیه خودش در خانه سینما خبر داد. حالا و بعد از سخنان فرح‌بخش در برنامه رادیویی «سینما معیار»، محمدحسین قاسمی؛ تهیه‌کننده سینما در واکنش به سخنان او، در استوری اینستاگرام خود نوشت: «آقای فرح‌بخش مراقب خلط مباحث جمع‌بندی‌ها در صحبتتان باشید. فارغ از جریان‌های سیاسی و فرصت‌طلبانه این روزگار، حمایت از حقوق زنان سینمای ایران که بازنمای خواست و نیت این جمعیت ۸۰۰نفر بوده، امری الزامی و در چارچوب قوانین شرع است. برخلاف تعداد زیادی از آثار شما که قابلیت اشاعه فحشا دارد.» هانیه توسلی هم که یکی از اعضای هیات پنج‌نفره رسیدگی به آزار جنسی در سینما است و البته از اعضای اصلی جنبش موسوم به «۸۰۰زن» به‌حساب می‌آید، در استوری اینستاگرامش به سخنان «محمدحسین فرح‌بخش» واکنش نشان داد و ضمن بازنشر فایل صوتی سخنان فرح‌‎بخش، نوشت: «بشنوید و ببینید؛ این فضایی است که ما در حال تلاش برای تغییر آن هستیم.»
نکته مهم و اساسی در جریان اعتراض زنان سینماگر به تعرض و خشونت علیه خودشان این است که از یک‌سو برخی واکنش‌ها در مخالفت شدید و گاهی توهین‌آمیز به آنان نشان از وجود برخی اتفاقت پشت پرده است که در این شرایط مدعی‌العموم دست‌کم برای پاک کردن این لکه سیاه از دامان سینمای ایران باید با تیزبینی به آن واکنش نشان دهد و از سوی دیگر باید مراقب بود که برخی چهره‌های ازیادرفته یا بیرون از مرکز توجه و خبر نتوانند با سوءاستفاده از این جنبش که می‌تواند نتایج قابل قبولی به دنبال داشته باشد، در جهت بازگشت به مرکز توجهات با آبرو و احترام برخی چهره‌های اثرگذار بازی کنند.