کتاب‌فروش مشهور کابل به انگلستان گریخته است

همدلی| «شاه محمد رئیس» با منتشر شدن کتاب پرفروش «کتاب‌فروش کابل» به شهرت رسید اما حالا به‌عنوان یک پناهجو به انگلستان گریخته است. به نقل از گاردین،‌ «شاه‌ محمد رئیس» به‌عنوان کتاب‌فروش مشهور کابل شناخته می‌شود. او که در طول فعالیت به‌عنوان کتاب‌فروش؛ شاهد به قدرت رسیدن‌ها در افغانستان بوده است،‌ اکنون با به قدرت رسیدن طالبان به‌عنوان پناهجو در لندن ساکن شده است. «شاه‌ محمد رئیس» ۶۹ساله در ۲۶سپتامبر به بریتانیا رسید و در فرودگاه درخواست پناهندگی کرد. او اکنون در انتظار تکمیل مراحل پرونده پناهندگی‌اش است و در کنار سایر پناهجویان نقاط مختلف جهان زندگی می‌کند. هر کدام از اعضای خانواده او از جمله ۹کودک و ۴نوه‌اش در نقاط مختلف جهان پراکنده شده‌اند. بااین‌حال با به قدرت رسیدن طالبان، فعالیت کتاب‌فروشی کابل او در کنار یک کتاب‌فروشی آنلاین همچنان ادامه دارد. فعالیت به‌عنوان یک کتاب‌فروش مستقل کار آسانی نیست و «رئیس»‌ هم مطمئن نیست کتاب‌فروشی که در سال ۱۹۷۴ تأسیس کرده و چندین دهه فعالیت داشته بتواند در برابر چالش‌هایی که طالبان به وجود آورده‌اند، تاب بیاورد.
این کتاب‌فروش که این روزها کتاب‌فروشی‌ توسط کارمندش اداره می‌شود، بیان کرد: «افراد خیلی کمی این روزها کتاب می‌خرند... تا جایی که بتوانم این کتاب‌فروشی را باز نگه می‌دارم،‌ شاید طالبان فعالیت آن را ممنوع یا آن را نابود کند.» یکی از عواقب به قدرت رسیدن طالبان خروج شمار گسترده‌ای از افراد تحصیل‌کرده و خریداران کتاب بوده است. «رئیس» در دوره‌های مختلف حکمرانی در افغانستان زندگی کرده است و دومرتبه نیز در دوران حضور شوروی بازداشت‌شده است: نخست در سال ۱۹۷۹به مدت یک سال و بار دیگر یک و سال نیم پس از آزادی. یک روزنامه‌نگار نروژی در سفری که به افغانستان داشت پس از آشنایی با «شاه محمد رئیس»‌ کتاب غیرداستانی را به نام «کتاب‌فروش کابل» منتشر کرد. به دنبال انتشار این کتاب در سال ۲۰۰۲، «رئیس»‌ به شهرت رسید،‌ چراکه این کتاب به فهرست آثار پرفروش راه پیدا کرد و به چندین زبان مختلف ترجمه شد. البته «رئیس»‌ و اعضای خانواده‌اش علیه نویسنده این کتاب اقدام قانونی انجام دادند و مدعی شدند کتاب نادرست است. درنهایت پس از یک نزاع قانونی طولانی در نروژ، نویسنده از اتهامات مبرا شد و رأی دادگاه تمام حقایق کتاب را عاری از غلط تلقی کرد. گمان می‌رود کتاب‌فروشی «رئیس» بزرگ‌ترین مجموعه کتب درباره افغانستان را در خود جای داده است؛ کتاب‌هایی که رویدادهای تاریخی را از دیدگاه‌های مختلفی روایت می‌کنند. «رئیس» محض احتیاط و برای حفاظت از نسخه‌های نادر مخفیگاه‌هایی برای کتاب‌ها پیدا کرده است. این کتاب‌فروش می‌گوید: «من برای برخی از کتاب‌هایم مکان‌های امنی در ایران و پاکستان دارم.» شاه محمد رئیس می‌تواند به شش زبان مختلف صحبت کند و متأسفانه صحبت به هفتمین زبان یعنی زبان روسی را فراموش کرده است. او پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه کابل در رشته مهندسی عمران به این نتیجه رسید که نمی‌تواند زندگی‌اش را از راه مهندسی تأمین کند، در نتیجه تصمیم گرفت علاقه‌اش به کتاب را به کسب‌وکار تبدیل کند. او در کنار مجموعه گوناگون و عظیمی از کتاب‌های افغان، به آثار کلاسیکی همچون کتاب‌های «تولستوی»، «همینگوی» و «مولانا» شاعر ایرانی نیز علاقه دارد. «رئیس» می‌گوید: «در فاصله ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ بیش از ۱۵,۰۰۰نسخه از ادبیات آمریکا و اروپا را به فروش رساندم.» حالا آینده نامشخصی در انتظار «رئیس» است و او در انتظار نتیجه درخواست پناهجویی است.