تبعیض در اعلام تعطیلات آلودگی هوا

همدلی|  ستاره لطفی- دیروز 13تیر به خاطر آلودگی هوا و هجوم گردوغبار، در تهران و برخی شهرهای دیگر مانند کرج از سوی دولت تعطیلی اعلام شد. باوجوداینکه تمامی کارگران و کارمندان به‌عنوان انسان به‌طور یکسان در معرض عوارض آلودگی هوا قرار دارند، اما این تعطیلی فقط شامل ادارات دولتی، مدارس و دانشگاه‌ها بود و مثل همیشه کارگران و کارمندان بخش خصوصی سهمی از این تعطیلات نداشتند و تعطیلی آن‌ها منوط به تصمیم کارفرما شد. این در حالی است که در زمان آلودگی هوا، کارگران به دلیل حضور در محیط‌های آلوده صنعتی حتی بیش از کارکنان پشت‌میزنشین دولت و همچنین سایر شهروندان در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرد و سلامتی آن‌ها تهدید می‌شود. ناگفته پیداست در شرایط اضطراری آلودگی هوا، وقوع سیل و زلزله مصوبات دولت نباید محدود به یک بخش دولتی یا غیردولتی شود و همه را باید شامل شود، چراکه طبق قانون اساسی دولت وظیفه تأمین حقوق اساسی همه شهروندان را بر عهده دارد، موضوع آلودگی هوا نیز با سلامتی شهروندان در ارتباط است و همچنین یکی از حقوق اساسی آن‌هاست. بنابراین مصوبات دولت در این زمینه باید کل جامعه را شامل شود و از کل جامعه محافظت کند نه یک بخش کوچک از جامعه، بدیهی است در این هوای آلوده، تعطیلی فقط دولتی‌ها به‌جای اعلام تعطیلات عمومی، مصداق بارز تبعیض در جامعه است.
 قانون کار در مورد فعالیت کارگران در روزهای آلوده سکوت کرده است
این تبعیض آشکار در حالی صورت می‌گیرد که قانون کار نیز در این زمینه سکوت کرده است و در قانون کار هیچ محدودیتی برای فعالیت کارگران در روزهای آلوده هوا وجود ندارد و فعالیت کارگاه‌های مشمول قانون کار در روزهای آلوده به توافق کارگران با کارفرمای واحد تولیدی سپرده‌شده است. لازم به توضیح است که در قانون کار، شرایط فعالیت‌ کارگران در محیط‌های آلوده و مشاغل سخت و زیان‌آور مشخص‌شده است، مطابق قانون کار، کار کارگر در محیط‌های آلوده و سخت و زیان‌آور با محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی مواجه است. اما بااین‌حال، شرایط قانونی در مورد کار کارگران در مورد روزهای آلودگی هوا نامعلوم است و همین باعث شده است که برخی از کارفرماهای شرکت‌های خصوصی بدون توجه به ‌سلامت کارگران و کارمندان خود و بی‌اعتنا به وضعیت آلودگی شدید هوا و خطرات ناشی از آن به فعالیت واحد تولیدی یا کارگاهی خود ادامه بدهند. با توجه به سکوتی که در قانون کار راجع به شرایط پیش‌بینی‌نشده شغلی مانند آلودگی هوا وجود دارد به نظر می‌رسد لازم است تا در بازنگری این قانون به این موضوعات توجه شود تا کارگران به دلیل نبود حمایت‌های قانونی و رفتارهای سلیقه‌ای متضرر نشوند و سلامتشان به خطر نیفتد.
 همیشه تعطیلی برای پرسنل دولت است و کارگران بی‌نصیب‌اند!
به کار گرفتن کارگران در روزهای اضطرار و آلوده، درحالی‌که دولت کارکنان پشت میزش را تعطیل می‌کند، همواره موردانتقاد فعالان مدنی و کارگری قرارگرفته و آن‌ها نسبت به این بی‌عدالتی واکنش نشان دادند. جدیدترین واکنش ازاین‌دست، واکنش حسین حبیبی، عضو هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور است. وی روز گذشته در مورد فعالیت کارگران در هوای آلوده دیروز و عدم اعلام تعطیلی عمومی از سوی دولت، به ایلنا گفت: بازهم شاهد تبعیض هستیم؛ چرا کارمندان دولت که عموماً در فضای بسته و پشت میز کار می‌کنند، تعطیل شده‌اند ولی کارگران بخش خصوصی که بیشتر در فضای باز کار می‌کنند و کارشان هوازی و یدی است، مشمول تعطیلی نشده‌اند، کارکنان دولت مگر ریه و خون و اعصاب و روانشان از کارگران رنگین‌تر است یا از فضا آمده‌اند که در آلودگی هوا و کرونا تعطیل می‌شوند؛ همیشه تعطیلی برای پرسنل دولت است و کارگران بی‌نصیب‌اند! به گفته وی، این تبعیض آشکار در تمام دولت‌ها بوده و امروز هم تداوم دارد؛ دولت به‌جای اینکه در تهران «تعطیل عمومی» اعلام کند و برای همه‌ شاغلان امکان در خانه ماندن و دوری از هوای آلوده را فراهم کند، فقط کارمندان را تعطیل کرده است. این فعال کارگری اضافه کرد: آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های حفاظت فنی، کار کردن در شرایط پرخطر را ممنوع کرده‌اند؛ اما یک کارگر تهرانی که قرارداد موقت است و دولت از او حمایت نکرده، چطور می‌تواند از کار کردن در این هوای آلوده و پرخطر امتناع کند یا در خانه بماند؟! حبیبی تأکید می‌کند: مگر کارگران قلب و ریه و شش ندارند یا دولت فکر می‌کند باید جان و سلامتی‌شان را در راه منافع کارفرمایان فدا کنند؟! اگر مشکل یا بیماری جسمی و روحی برای کارگران در این هوای آلوده و میکروبی به وجود آید، مقصر کیست و چه کسی خسارات بی‌شمار آن را تقبل می‌کند؛ بسیاری از کارگران ساختمانی و آن‌هایی که در فضای باز کار می‌کنند، حتی یک بیمه ساده ندارند که اگر مریض شدند، بتوانند درمان شوند یا غرامت ایام بیکاری بگیرند!
 تأثیر آلودگی هوا بر مرگ‌ومیر
در حالی کارگران و کارمندان بخش خصوصی از خوان تعطیلات دولت بی‌نصیب شده و فعالیت آنان در روزهای آلوده بستگی به تصمیم کارفرما دارد که طبق گزارش وزارت بهداشت، آلودگی هوا سالانه جان حدود ۳۷۰۰نفر را در تهران می‌گیرد، همچنین میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در کل کشور سالانه به ۱۲هزار نفر می‌رسد که تقریباً با آمار مربوط به تلفات جاده‌ای در کشور برابر است. چند ماه پیش عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به یکی از رسانه‌ها گفته بود که در تهران به‌طور میانگین در سال ۱۳۹۹ تعداد ۳۷۵۱مرگ منتسب به‌مواجهه با ذرات معلق رخ‌داده است و همه اهالی شهر تهران‌ هم تحت تأثیر آلودگی هوا بوده‌اند.  
سازمان بهداشت جهانی همچنین در سال ۲۰۱۹ برآورد کرد که آلودگی هوای داخل و خارج از خانه در مناطق شهری و روستایی منجر به مرگ 9میلیون نفر در جهان شده که  بیش از هفت میلیون آن مرگ زودرس بوده است.  به‌طور متوسط ​​حدود ۵۴درصد از مرگ‌های زودرس ناشی از آلودگی هوا ناشی از ایست قلبی و ... سکته مغزی، عامل هفت درصد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه و ۱۹درصد از بیماری انسدادی مزمن ریه است.