دور جدید ارتقای روابطِ تهران - باکو

همدلی|  محسن رفیق: جیحون بایرام‌اُف وزیر خارجه جمهوری آذربایجان صبح روز گذشته با همتای ایرانی خود حسین امیرعبداللهیان در تهران دیدار و گفت‌وگو کرد. توسعه همکاری‌های دوجانبه، حل مسئله قره‌باغ و همکاری در زمینه انرژی، از جمله موضوعات موردبحث دو طرف بوده است. این در شرایطی است که قرار است در آینده‌ای نزدیک نیز رئیس‌جمهوری آذربایجان، میزبان تهران باشد. از سوی دیگر بنا به اعلام وزیر امور خارجه هر دو کشور، نشست وزیران امور خارجه ایران، آذربایجان و ترکیه نیز به‌زودی در ایران برگزار خواهد شد.در همین حال، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در نشست مشترک خبری با همتای ایرانی خود اظهار کرد که اراده مسئولان دو کشور افزایش حجم تبادلات بین تهران و باکو است. این دیپلمات عالی‌رتبه آذربایجانی با بیان این‌که در جریان رایزنی‌های امروز با آقای امیرعبداللهیان در ارتباط با طیفی از مسائل در حوزه روابط دوجانبه و مسائل منطقه رایزنی و گفت‌وگو کردم، تصریح کرد: «روابط دو کشور ایران و آذربایجان مبتنی بر اشتراکات تاریخی، فرهنگی، همسایگی و برادری مردمان دو کشور است. همان‌طور که آقای امیرعبداللهیان در جلسه امروز مطرح کردند طی ۱۰ماه گذشته روسای جمهور ایران و آذربایجان دو بار با یکدیگر رایزنی و گفت‌وگو کردند که این دیدارها زمینه را برای سفرهای متقابل مقامات دو کشور فراهم کرده است. در همین چارچوب چندی قبل وزیر فرهنگ آذربایجان به تهران سفر کردند و امروز نیز وزیر نیروی ایران به باکو سفر کرده است.»
بایراموف با تأکید بر این‌که در جریان دیدارهای امروز در خصوص مسائل دوجانبه و منطقه رایزنی و گفت‌وگو کردیم اضافه کرد: «اراده مسئولان دو کشور افزایش حجم تبادلات بین تهران و باکو است؛ در سال ۲۰۲۱ حجم مبادلات دو کشور ۳۰درصد افزایش پیدا کرد و در پنج‌ماهه نخست سال جاری نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸درصد افزایش پیداکرده است، اما ظرفیت‌های موجود بین دو کشور بیش از این ارقام است و برای استفاده از این ظرفیت‌ها باید تلاش کنیم.»
این دیپلمات عالی‌رتبه آذربایجان با بیان این‌که در این دیدار امروز براین موضوع تأکید کرده‌ایم که پروژه‌های مشترک نیمه‌تمام پیگیری شوند تا هر چه زودتر نهایی و اجرایی شوند و پروژه‌های جدیدی نیز تعریف کنیم، ادامه داد: «در خصوص تولید مشترک خودرو، لوازم‌یدکی خودرو، تولید تراکتور و ادوات کشاورزی توافقات خوبی داشتیم که ان‌شاءالله اجرایی خواهند شد همچنین در ارتباط با تکمیل فاز دوم سد و نیروگاه‌های برق‌آبی خداآفرین و قیز قلعه سی و بهره‌برداری از این پروژه‌های اولویت‌دار و مهم بین دو کشور تصمیمات خوبی گرفتیم.»
وزیر خارجه آذربایجان همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان این‌که پروژه کریدور شمال – جنوب اهمیت خود را ثابت کرده است و از اهمیت ویژه‌ای در فرآیند سیاسی موجود برخوردار است، گفت: کشور آذربایجان آمادگی دارد که در بالا بردن ظرفیت کریدور شمال و جنوب و تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا و تکمیل بارانداز ریلی در آستارا همکاری و مشارکت کنند.
بایراموف همچنین به برخی تفاهمات صورت گرفته بین دو کشور در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و آذربایجان که در ماه مارس سال جاری برگزار شد اشاره و تصریح کرد: «در این نشست پروژه اتصال منطقه اقتصادی زنگه زو به منطقه نخجوان از طرف خاک ایران تصویب شد که بحث‌های فنی آن از جمله مکان‌یابی آن انجام شده است و انشاالله در آینده نزدیک ساخت اولین پل در آن منطقه شروع خواهد شد و هماهنگی‌های لازم برای احداث پل دوم نیز انجام خواهد گرفت.»
وزیر خارجه آذربایجان با بیان این‌که بر اهمیت کریدور خلیج‌فارس – دریای سیاه از مسیر ایران و آذربایجان نیز تأکید داریم، اضافه کرد: «در همین چارچوب بر اهمیت مشارکت تهران – باکو و تفلیس در تکمیل این کریدور تأکید کردیم.» بایراموف همچنین به همکاری‌های ایران و آذربایجان در قالب سازمان‌های بین‌المللی از جمله جنبش عدم تعهد و سازمان همکاری اسلامی اشاره کرد و در بخشی دیگر از صحبت‌های خود گفت: در دیدارهای امروز با مقامات جمهوری اسلامی ایران بر اهمیت گسترش دیپلماسی پارلمانی بین دو کشور نیز تأکید کردیم. او در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: «جمهوری آذربایجان خواهان عادی‌سازی روابط با ارمنستان بعد از پایان دوران جنگ است و اقدامات و گام‌هایی را در این خصوص انجام داده و برداشته است.» وزیر خارجه آذربایجان ادامه داد: «در همین راستا آمادگی خود را برای بازگشایی حمل‌ونقل و ارتباطات بین منطقه‌ای بین آذربایجان و ارمنستان و تحدید حدود مرزی بین دو کشور را اعلام کرده‌ایم و گام‌هایی برداشته‌ایم.»این دیپلمات عالی‌رتبه آذربایجانی با بیان این‌که بعد از ۳۰سال اشغال اولویت اصلی بازسازی و آبادانی همه مناطق آزادشده از اشغال است، اضافه کرد: «در این خصوص همکاری‌های منطقه‌ای و اجرای پروژه‌های مشترک با کشورهای منطقه از جمله ایران یکی از سیاست‌ها و اولویت‌های ما است و در همین راستا و برای آغاز ساخت یک بیمارستان و مدرسه را به شرکت‌های ایرانی واگذار کرده‌ایم و علاوه بر بحث بازسازی، بحث حضور شرکت‌های ایرانی در شهرک‌های صنعتی و مناطق آزاد تجاری کشور آذربایجان نیز پیش‌بینی‌شده و معافیت‌هایی برای شرکت‌های فعال و سرمایه‌گذاران در آنجا در نظر گرفته‌شده است و معتقدیم این موضوع منجر به توسعه و رشد مناطق حاشیه مرزی ما خواهد شد.»
وزیر خارجه آذربایجان با بیان این‌که همان‌طور که آقای امیرعبداللهیان مطرح کردند در این نشست در ارتباط با بحث محیط‌زیست از جمله محیط‌زیست ارس نیز رایزنی کردیم اضافه کرد: «این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برای ما برخوردار است. بحث محیط‌زیست یکی از بحث‌های مهمی است که بین دو کشور وجود دارد و معتقدیم همکاری و اقدامات مشترک دو کشور در این زمینه در رفع این دغدغه مؤثر خواهد بود.» او همچنین با بیان این‌که لازم می‌دانم که از موضع‌گیری‌های ایران در مشارکت و همکاری در پلتفرم‌های منطقه‌ای از جمله پلتفرم ۳+۳ حمایت و استقبال کنم، اظهار کرد: «ان‌شاءالله در آینده نزدیک ایران میزبان نشست وزیران امور خارجه پلتفرم ۳+۳ خواهد بود.»در همین حال، وزیر امور خارجه ایران نیز اعلام کرد در آینده نشست وزیران امور خارجه ایران، آذربایجان و ترکیه در کشورمان برگزار می‌شود. او با بیان اینکه در چهارچوب مذاکرات بین دو کشور در جریان رایزنی‌های امروز طیف وسیعی از مسائل را موردبررسی قرار دادیم، اضافه کرد: «همان‌طور که می‌دانید روسای جمهور دو کشور طی ۱۰ماه گذشته دو بار با یکدیگر دیدار و رایزنی و گفت‌وگو کردند و در این دو دیدار به‌ویژه در دیدار اخیر روسای جمهور دو کشور در عشق‌آباد در خصوص مسئله جدید توسعه مناسبات دو کشور شاهد انجام گفت‌وگوهای سازنده و رو به جلویی بودیم.»
امیر عبداللهیان با تأکید بر اینکه ما بر تعمیق مناسبات دو کشور بر اساس حسن تفاهم، اعتماد و منافع متقابل دو کشور تأکید داریم، گفت: «در گفت‌وگوهای امروز بار دیگر موضوع تمامیت ارضی کشورها از جمله آذربایجان مورد تأکید قرار گرفت.» او ادامه داد: «در این جلسه همچنین ما بار دیگر حمایت خود را از روند حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ بر اساس اصول شناختی حقوق بین‌الملل مورد تأکید قرار دادیم.» امیر عبداللهیان در همین ارتباط تصریح کرد: «ایران از همان ابتدای مناقشه قره‌باغ همواره آمادگی خود را برای حل این بحران از طریق گفت‌وگو و راه‌حل سیاسی اعلام کرده و همچنان آمادگی داریم مساعدت و کمک خود را در این زمینه ادامه دهیم تا مسائل باقیمانده بر پایه احترام به تمامیت ارضی، حق حاکمیت طرفین و از مسیر گفت‌وگو و سیاسی حل‌وفصل شود و از فرمت‌های منطقه‌ای که بین دو کشور و همچنین بین دو کشور و دیگر کشورها به‌صورت مشترک وجود دارد حمایت می‌کنیم و آن‌ها را موردتوجه قرار داده‌ایم.»او خاطرنشان کرد: «در سفری که هفته پیش به آنکارا داشتم در جریان دیدار و رایزنی با وزیر خارجه ترکیه توافق کردیم که نشست سه‌جانبه ایران، آذربایجان و ترکیه در سطح وزیران امور خارجه سه کشور در تهران برگزار شود و امروز با برادر عزیزم آقای بایرامف در ادامه مذاکراتی که خواهیم داشت در ارتباط با بازه زمانی برگزاری این نشست توافق می‌کنیم.» امیرعبداللهیان همچنین با اشاره به فرمت ۳+۳ که برای موضوع بحران قره‌باغ ایجاد شده اشاره کرد و گفت: «اجلاس ۳+۳ در سطح کارشناسان ارشد کشورهای عضو در ایران برگزار می‌شود و در گام بعدی نشست وزیران امور خارجه فرمت ۳+۳ با حضور وزیران امور خارجه ایران، آذربایجان، گرجستان، روسیه، ارمنستان و ترکیه برگزار خواهد شد.» او اضافه کرد: «ایران میزبان این اجلاس در تهران یا یکی دیگر از شهرهای کشورمان خواهد بود.»
او همچنین با اشاره به اعلام آمادگی رئیس‌جمهور آذربایجان برای سفر به تهران، اضافه کرد: «در مورد زمان سفر رئیس‌جمهور آذربایجان به تهران در ادامه مذاکرات، با آقای بایرامف رایزنی و گفت‌وگو می‌کنیم تا تاریخ این سفر را مشخص کنیم و از همین‌جا به آقای الهام علی‌اف برای سفر به ایران خوش‌آمد می‌گوییم.»وزیر خارجه ایران همچنین در ادامه نشست مطبوعاتی مشترک با وزیر خارجه آذربایجان با بیان اینکه موضوع انرژی و ترانزیت دو موضوع مهم در حوزه همکاری‌های اقتصادی دو کشور ایران و آذربایجان است، تصریح کرد: «وزیر نیروی کشورمان در سفری که هفته جاری به کشور آذربایجان خواهند داشت در خصوص بهره‌برداری از سدهای خداآفرین و همچنین قیز قلعه سی با مقامات آذربایجان رایزنی و گفت‌وگو خواهد کرد. گفت‌وگوهای مهمی دراین‌ارتباط بین روسای جمهور دو کشور انجام شد و این امید وجود دارد که با توجه به گرمای تابستان هر چه زودتر این دو پروژه که به مرحله نهایی رسیده مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.»
امیر عبداللهیان همچنین با بیان اینکه بحث تبادل برق بین دو کشور در فصول پرمصرف با هدف ایجاد امنیت انرژی بین ایران و آذربایجان موردبحث و بررسی قرار گرفت و در این زمینه توافقاتی انجام شد، اضافه کرد: «ان‌شاءالله در جریان سفر وزیر نیرو به این کشور همسایه این موضوع نیز نهایی می‌شود.» او همچنین با بیان اینکه در دیدار امروز در ارتباط با مسائل زیست‌محیطی از جمله موضوع ارس با همکارم آقای بایرامف رایزنی داشتیم ادامه داد: «یکی از نگرانی‌های مردم عزیز ایران در استان‌های مرزی آلوده شدن رودخانه‌های مرزی است و نگرانی‌های زیست‌محیطی در مورد موضوع رود ارس ایجاد شده، بخشی از این آلودگی‌ها در حوزه‌های محیط‌زیست است و ریشه‌های آن در داخل ایران و آذربایجان مورد شناسایی قرار گرفته و امیدواریم که در راستای حل این مسئله بتوانیم همکاری‌های دو کشور را به‌پیش ببریم.»
امیر عبداللهیان همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تأکید بر اینکه در ماه‌های گذشته شاهد جهش حجم تبادلات بین دو کشور ایران و آذربایجان بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: امیدواریم با گفت‌وگوهای امروز بخش‌های تجاری دو کشور در دو بخش دولتی و خصوصی نسبت به افزایش هر چه بیشتر تبادلات تجاری اقدام کنند. این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان تصریح کرد: همچنین در جریان رایزنی‌های امروز توافق کردیم که اقداماتی انجام دهیم که از این رفت‌وآمدها و تبادل هیات‌ها بین دو کشور، مردم ایران و آذربایجان نیز به‌صورت ملموس احساس پیشرفت کنند و این موضوع زمانی حاصل می‌شود که رفت‌وآمد مردم دو کشور با توجه به رفع موضوع کرونا به‌صورت عادی از سر گرفته شود و شاهد رفت‌وآمد تجار، بازرگانان و ... بین دو کشور باشیم و این رفت‌وآمدها افزایش پیدا کند.
امیر عبداللهیان  با بیان اینکه در جریان رایزنی‌های امروز در ارتباط با همکاری‌های فرهنگی بین دو کشور نیز رایزنی کردیم، گفت: «در چند روز پیش وزیر فرهنگ کشور آذربایجان به تهران سفر کرده بودند و گفت‌وگوهای سازنده‌ای را با مقامات ایران از جمله همتای ایرانی خود داشتند.» او تصریح کرد: «ما در ۱۰ماه گذشته از مرحله سوءتفاهماتی که بین دو کشور وجود داشت به‌خوبی عبور کردیم و اکنون در مرحله پیشرفت فزاینده مناسبات دو کشور در راستای منافع دو ملت هستیم.»