روزی که دکتر معین؛ وصی نیما و دهخدا درگذشت

محمد معین از پژوهشگران برجسته و پدیدآورنده‌ فرهنگ معین، یکی از مهم‌ترین لغت‌نامه‌های فارسی 13 تیرماه ۱۳۵۰ در تهران درگذشت. آرامگاه وی در آستانه‌ی اشرفیه جا دارد. نیما یوشیج در وصیت‌نامه‌اش اختیار چاپ آثارش را به معین داد. علی‌اکبر دهخدا تکمیل لغتنامه دهخدا را به معین سپرد. دکتر معین نزدیک به ۲۴ جلد کتاب تألیف کرد. وی به زبان‌های فرانسه، انگلیسی، عربی و آلمانی چیرگی کامل داشت و زبان‌های پهلوی اوستایی و فارسی باستان و برخی گویش‌های محلی را خوب می‌دانست. از کارهای ارزشمند وی همکاری با علامه دهخدا و تنظیم فیش‌های چاپ نشده پس از درگذشت دهخدا بود. او همچنین بر پایه‌ی وصیت نیما یوشیج بررسی آثار او را بر عهده گرفت. از جمله تألیفات با ارزش وی فرهنگ معین در شش جلد است که از بن‌مایه‌های باارزش واژگان زبان فارسی است.محمد معین فرزند معین‌العلماء زاده ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ رشت، مادرش را در شش‌سالگی بر اثر بیماری حصبه از دست داد. او که اولین فرزند خانواده بود، پنج روز پس از فوت مادر، پدرش نیز به سبب همین بیماری درگذشت و سرپرستی او را پدربزرگش بر دوش گرفت. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی برای ادامه تحصیل در دارالفنون، ساکن تهران شد و به تحصیل در دانشکده ادبیات پرداخت و دانشنامه دکترایش را در سال ۱۳۲۱ از دانشگاه تهران دریافت کرد و گفته می‌شود نخستین کسی بود که توانست این درجه علمی را در این رشته از دانشگاه تهران کسب کند. دانشنامه او با عنوان «مزديسنا و تأثير آن در ادب فارسى» و استاد راهنماى او ابراهيم پورداوود بود. او از چند دانشگاه خارجی درجه دکترای افتخاری داشت و عضو فرهنگستان ایران شد و ریاست کمیسیون ادبیات سمینار جهانی تاریخ و فرهنگ ایران را بر عهده داشت. محمد معین با این شرایط به‌عنوان نخستین دانش‌آموخته‌ی دوره دکترای ادبیات فارسی در ایران شناخته شد.از آغاز سال ۱۳۲۵شمسی که چاپ لغت‌نامه دهخدا برابر با قانون، در مجلس شورای ملی آغاز شد، معین به همکاری علی‌اکبر دهخدا برگزیده شد. در دی‌ماه ۱۳۳۴ با موافقت علی‌اکبر دهخدا، سازمان لغتنامه از منزل شخصی دهخدا به مجلس شورای ملی منتقل شد و بنابر وصیت‌نامه دهخدا، معین به ریاست امور علمی آن سازمان گمارده شد. در اسفند ۱۳۳۶ سازمان یاد شده به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران جابجا شد و بنابر اساسنامه مصوب شورای دانشگاه، ریاست سازمان لغت‌نامه به دوش محمد معین گذاشته شد. وی این سمت را تا واپسین روزی که دچار سکته شد به دوش داشت که بنابر وضعیت جسمانی و روحی به‌ناچار از ادامه کار باز ماند و تا زمان مرگ بستری بود. این اندیشمند سرانجام بعد از چند سال که در وضعیت نامساعد جسمانی قرار داشت در ۱۳تیرماه ۱۳۵۰ از دنیا رفت. خانه او در تهران به موزه تبدیل‌شده و پذیرای علاقه‌مندان فرهنگ و ادب فارسی است.