نسل‌کشی آتش‌سوزی‌ها در زاگرس

متأسفانه آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس که به‌خصوص در یک دهه‌ اخیر به‌شدت زیاد شده است تأثیرات مخرب بسیاری از خود برجای می‌گذارد که به عقیده‌ی بسیاری از کارشناسان، این پدیده‌ تقریباً نوظهور در حال حاضر بزرگ‌ترین معضل محیط‌زیستی کشورمان به‌حساب می‌آید.آتش‌سوزی ازآن‌جهت مخرب‌تر از سایر عواملی چون کشاورزی و دامداری است که دشت، کوهپایه، نقاط میانی تا مرتفع‌ترین قلل زاگرس را که پوشش جنگلی دارند درمی‌نوردد. مناطقی چون ارتفاعات که کمتر مورد چرای دام قرار می‌گیرند یا شیب‌های بسیار تند که دور از دسترس دامداران و یا کشاورزان است به‌راحتی طی چند ساعت در آتش می‌سوزند. از طرفی شاید کشاورزی و دامداری فقط نهال‌های کوچک یک تا چندساله را از بین ببرند اما در آتش‌سوزی‌ها درخت‌های یک تا هزارساله به‌راحتی از بین می‌روند.آنچه در آتش‌سوزی‌ها رخ می‌دهد و در محافل علمی و تخصصی کمتر به آن پرداخته‌شده این است که در آتش‌سوزی‌ها درصد بزرگی از جمعیت یک درخت ممکن است از بین برود. به‌عنوان‌مثال بیش از 50 تا 60درصد درخت‌های کیکم یا 30 تا 50درصد درخت‌های بادام فقط در یک آتش‌سوزی از بین می‌روند. باید در نظر بگیریم که در طول چند سال یک منطقه چندین بار دچار آتش‌سوزی می‌شود و از طرفی رشد درختانی چون کیکم یا بادام بسیار کندتر از تکرار آتش‌سوزی‌هاست. به همین دلیل آتش‌سوزی به‌راحتی باعث انقراض نسل کامل درخت‌های مختلف در یک منطقه می‌شود؛ درخت‌هایی که با وجود خشک‌سالی‌ها، فشار کنونی کشاورزی و دامداری به‌هیچ‌عنوان امکان رشد مجدد را پیدا نخواهند کرد.درهرصورت روند آتش‌سوزی‌ها در سال‌های اخیر صعودی بوده است (به‌جز امسال که احتمالاً ناشی از خشک‌سالی گسترده و کمی بارش‌ها در فصل بهار بوده است) و نیاز است چه در حوزه پیشگیری و چه در حوزه مهار آتش‌سوزی اقدامات مهم‌تری صورت پذیرد. در این حوزه ‌باید در بحث تهیه‌ تجهیزات تخصصی مهار آتش‌سوزی، آموزش نیروهای تخصصی، آموزش جوامع محلی، هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول، احداث آتش‌برها، پایگاه‌های دیده‌بانی و... سرمایه‌گذاری شود.بحث کتمان آمار و عدم ارائه وسعت دقیق مناطق سوخته شده چه به هم‌وطنان و چه به مقامات بالادستی، مورد بسیار مهمی است که باید به‌دقت بررسی شود. آنچه مسلم است این است که آماری که سازمان جنگل‌ها ارائه کرده تفاوت فاحشی با واقعیت دارد که این امر باعث شده است که آن‌چنان‌که باید حساسیت افکار عمومی و مسئولان برانگیخته نشود.ضعف در اجرای قانون و عدم شناسایی و برخورد با متخلفان نیز از دیگر عوامل مهم تداوم این آتش‌سوزی‌هاست. توانمندسازی جامعه محلی نیز مهم‌ترین اصلی است که باید به‌صورت جدی پیگیری شود تا نه‌تنها در زمینه مهار آتش‌سوزی‌ها بلکه در مورد تمامی تخلفات محیط‌زیستی نیز شاهد بهره‌برداری غیرقانونی کمتری از طبیعت باشیم.