میلیاردی‌های شانزدهمین حراج تهران را بشناسید

وحید شجاعی |  «هنر معاصر ایران» عنوان شانزدهمین دوره حراج تهران بود که جمعه؛ دهم تیرماه برگزار شد و در نهایت اثری از رضا درخشانی با قیمت نهایی هشت میلیارد تومان، عنوان گران‌ترین اثر را به خود اختصاص داد. حراج شانزدهم تهران با رقم فروش ۷۸میلیارد و ۱۰۰میلیون تومان به کار خود پایان داد. این رقم در مقایسه با حراج چهاردهم که با همین عنوان و فروش نهایی ۴۲میلیارد و ۷۱۸ میلیون برگزار شده بود، با رشد در فروش آثار همراه شد. این برنامه در حضور جمع محدودی از گالری‌داران، مجموعه‌داران و خریداران آثار هنری با اجرای حسین پاکدل و در ساعت ۱۸:۱۶ دقیقه در هتل پارسیان آزادی شروع شد. مجری این برنامه در ابتدا طی سخنانی کوتاه یاد هنرمندان درگذشته مانند رضا بخشی، جمشید سماواتیان، کامبیز درمبخش را گرامی داشت. او در ادامه نکاتی را درباره ارائه قیمت از سوی خریداران متذکر شد.
 هنرمندان فقید چقدر فروختند؟
در این حراجی اثر رضا بخشی با عنوان «انا لله و انا الیه راجعون» با قیمت ۱۱۰میلیون تومان فروخته شد. بخشی متولد هشتم شهریور ۱۳۲۶ تهران بود و این اثر نقاشی روی بوم را در سال ۱۳۶۸ خلق کرده بود. کامبیز درمبخش یکی دیگر از هنرمندانی بود که در سال ۱۴۰۰ از دنیا رفت. اثری بدون عنوان از این هنرمند متعلق به مجموعه پاپ آرت‌های قجری که بین ۳۰۰-۴۰۰میلیون تومان تخمین زده شده بود، به قیمت ۴۰۰میلیون تومان چکش خورد. در این حراجی اثری بدون عنوان از جمشید سماواتیان، هنرمندی که در سال ۱۴۰۰ از دنیا رفت، به قیمت ۴۴۰میلیون تومان، یعنی ۱۴۰میلیون تومان بیشتر از قیمت تخمین زده شده به فروش رسید.
 میلیاردی‌های حراج کدام‌اند؟
در شانزدهمین حراج تهران، «شکار سیمرغ» رضا درخشانی با تکنیک مواد روی بوم با قیمت نهایی هشت میلیارد تومان فروش رفت. این اثر در سال ۱۳۹۵ خلق شده است. مجموعه شکار در واقع گستره جست‌وجوی عصری و محتوایی رضا درخشانی در نگارگری ایرانی است که همواره یکی از منابع الهام آثار وی بوده است. نقاشی‌های درخشانی سطوح وسیع و بزرگی از رنگ‌های درخشان است که در آن ادبیات و نقاشی به هم گره می‌خورد. دل‌بستگی نقاش به تأثیرات نوستالژیک تاریخ سرزمین مادری، سبب شده تلاش کند دستاوردهای کهن هنر ایران‌زمین را در قالب و هیاتی نو و امروزی بازآفرینی کند. برخلاف نگارگری ایرانی، این آثار در ابعاد بزرگ و با بافت غلیظ در دو یا سه لت و یا بیشتر به اجرا درمی‌آیند که البته رنگ نقش عمده‌ای را در آن باز می‌کند. در حراج شانزدهم منصور قندریز هنرمند دیگری بود که اثری بدون عنوان از او که به‌عنوان «قله‌ حراج» خوانده شد، به قیمت شش میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان چکش خورد. این قیمت درحالی نهایی شد که پیش‌تر این اثر بین ۶-۷میلیارد تومان تخمین زده شده بود. دومین اثر منصور قندریز در حراج شانزدهم که بین ۳-۴میلیارد تومان تخمین زده شده بود، با آخرین پیشنهادی که از سوی خریداران ارائه شد، نهایتاً به قیمت سه میلیارد و ۴۰۰میلیون تومان چکش خورد. فریده لاشایی هنرمند دیگری بود که اثری با عنوان «خرگوش‌ها مقدمه‌ای بر آلیس در سرزمین عجایب» از او، به قیمت چهار میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان چکش خورد. اثری بدون عنوان از کوروش شیشه‌گران که به خطوط معروفش، شهرت دارد، درحالی‌که پیش‌تر بین ۴-۵میلیارد تومان تخمین زده شده بود، به قیمت چهار میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان چکش خورد. «یا ابوالفضل» نام اثری از فرهاد مشیری با تکنیک مواد روی بود که به قیمت سه میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان به فروش رفت. در ادامه اثری با عنوان «بال‌های کاغذی» متعلق به واحد خاکدان درحالی‌که به بین ۲-۳میلیارد تومان تخمین زده شده بود، به قیمت سه میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان به فروش رفت. تقاضای دوباره برای خرید این اثر، باعث شد تا دو مرتبه دیگر صدای چکش به صدا درآید. در این حراجی اثری با عنوان «عبادت‌های بی‌پایان (مولوی)» متعلق به کامران یوسف‌زاده، درحالی‌که پیش‌تر بین ۳-۴میلیارد تومان تخمین زده شده بود، به قیمت سه میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان چکش خورد. اثر منصور قندریز که به لحاظ قیمت فروش رتبه دوم حراج شانزدهم را به خود اختصاص داد. «روزی که رفت از یاد» نیز یکی دیگر از میلیاردی‌های حراج و متعلق به شهریار احمدی بود که بین ۲-۳میلیارد تومان تخمین زده شده بود و به قیمت دو میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان به فروش رسید. همچنین اثری بدون عنوان از منیر فرمانفرمائیان که از آینه‌کاری‌های معروف او محسوب می‌شود و به نام «هندسه مقدس» شهرت دارد، درحالی‌که پیش‌تر بین ۲-۳میلیارد تومان تخمین زده شده بود، به قیمت دو میلیارد و ۵۰میلیون تومان به فروش رسید. اثری بدون عنوان از محمدعلی ترقی جاه به قیمت یک میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان در حالی به فروش رفت که رقابت برای خرید آن و پیشنهاد قیمت‌های بالاتر کمرنگ بود. همچنین در ادامه اثری بدون عنوان از عباس کیارستمی به قیمت یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان به فروش رفت. اثری با عنوان «قفل زنان طهران» متعلق به قاسم حاجی‌زاده که در محدوده ۱-۱.۵میلیارد تومان تخمین زده شده بود نیز به قیمت یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان چکش خورد. «کنش» نام اثری از رضا آرامش بود که در این حراجی به قیمت یک میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان به فروش رفت. این در حالی بود که قیمت این اثر بین ۱.۵ تا دو میلیارد تومان تخمین زده شده بود. «کنش بی‌پایان» نام اثری از مهرداد محب‌علی بود که روایتی رئالیستی در خود داشت، این اثر که بین ۱ تا ۱.۵میلیارد تومان تخمین زده شده بود، درحالی‌که انتظار می‌رفت به فروش رفته، با تقاضای مجدد برای خرید، بار دیگر چکش خورد که این مسئله اعتراض برخی خریداران را به همراه داشت، نهایتاً «کنش بی‌پایان» به قیمت یک میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان چکش نهایی خورد. در ادامه اثری بدون عنوان از رضا درخشانی که بین ۱-۱.۵میلیارد تومان تخمین زده شده بود، به قیمت یک میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان درحالی‌که رقابت برای آن کمرنگ بود، به فروش رفت. «نگاه به‌سوی شرق»، اثری از آویش خبره‌زاده که در سال ۲۰۰۵ برنده جایزه شیر طلایی بینال ونیز شده بود، به قیمت یک میلیارد تومان به فروش رسید. افشین پیرهاشمی هنرمند دیگری بود که اثری بدون عنوان از او به قیمت یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان به فروش رفت. این قیمت در حالی نهایی شد که پیش‌تر قیمت این اثر بین ۱-۱.۵میلیارد تومان تخمین زده شده بود. اثر بدون‌عنوان از کوروش شیشه‌گران (متولد ۱۳۲۴) عنوان سوم را به لحاظ فروش در حراجی شانزدهم به دست آورد. این اثر که با تکنیک رنگ رنگ‌روغن روی بوم در سال ۱۳۹۴ خلق شده، چهار میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان فروش رفت. همچنین «قلب» نام اثری از امیر مسعود اخوان جم بود که به قیمت یک میلیارد و ۱۰۰میلیون تومان به فروش رسید. آخرین میلیاردی شانزدهمین دوره حراج تهران به اثری بدون عنوان از مجموعه درخت فریده لاشایی اختصاص داشت که به قیمت یک میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان چکش خورد.
 از حواشی حراج چه خبر؟
یکی از مواردی که پیش‌تر به آن اشاره شد، چکش زدن و اعلام به فروش رفتن اثری و به صدا درآمدن دوباره‌ چکش و پذیرش قیمت‌های جدیدتری از سوی خریداران بود. این روند طبق مشاهدات خبرنگار ایسنا از واکنش خریداران، اعتراض برخی از آنان را به همراه داشت. علیرضا سمیع آذر، مدیر حراج تهران در گفت‌وگویی با ایسنا درباره این موضوع چنین اظهار کرد: «این همه جای دنیا حتی در حراجی‌های بزرگی مانند کریستیز و ساتبیز نیز وجود دارد. من بارها شاهد بودم که پس از چکش خوردن عده‌ای دست بالا می‌برند، به دلیل اینکه یا دیده نمی‌شوند یا دیر تصمیم می‌گیرند.» او ادامه داد: «چکش خوردن به معنی سوت پایان بازی نیست. به معنی اعلام یک رقم است و درصورتی‌که بلافاصله و قبل از اینکه مجری وارد اثر بعدی شود، کسی دست بالا ببرد ما می‌توانیم دوباره و حتی سه‌باره چکش بزنیم. این اتفاق بارها در حراج تهران و حراجی‌های خارجی رخ داده است. این در حالی است که به‌محض اینکه وارد اثر بعدی می‌شویم، رقابت پایان یافته است.» از دیگر مواردی که شاید بتوان تحت عنوان حواشی حراج به آن اشاره کرد، به فروش رفتن اثری با عنوان «عروسک» متعلق به سیامک عزمی در پشت صحنه بود. این اثر که بین ۴۰۰- ۶۰۰میلیون تومان تخمین زده شده بود، ازآن‌جهت که رقابتی برای آن وجود نداشت، نه در جمع خریداران؛ بلکه در پشت‌صحنه و به قیمت کمینه، یعنی ۴۰۰میلیون تومان به فروش رسید. طبق گفته مدیر حراج تهران بنابراین با توجه به فروخته شدن این اثر در پشت‌صحنه، شانزدهمین دوره حراج تهران با به فروش رفتن تمامی ۱۲۰اثر ارائه شده، به کار خود پایان داد.