افول ادبیات گفتمانی دولت و مجلس

همدلی|  ستاره لطفی- بعد از اشتباهات و گاف‌های متعدد کلامی و گفتمانی رئیس‌جمهور چه در زمان تبلیغاتی انتخابی و چه زمان ریاست جمهوری، اکنون نوبت به نمایندگان مجلس رسیده است که با مدرک دکترای علوم سیاسی «لایحه» را «لاحیه» و «طرح» را «طحر» بگویند. به‌تازگی ویدئویی از گاف‌های ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس و نماینده حوزه انتخابیه گرمی و دشت مغان در گفت‌وگو با بخش خبری صداوسیما در فضای مجازی منتشرشده است که واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت. وی دانش‌آموخته علوم سیاسی است و انتظار می‌رود این شخص با این درجه علمی از تسلط کافی به زبان، نوشتار و ادبیات برخوردار باشد یا حداقل اصطلاحات رایج رشته و کار خود را درست تلفظ کند، اما وی در یک گفت‌وگو با تلویزیون دو گاف بزرگ داد، لایحه را به‌غلط لاحیه و طرح را نیز طحر تلفظ کرد.
درست است که موقعیت نماینده مجلس یا رئیس‌جمهور، باعث نمی‌شود آنان از غلط‌های زبانی و مفهومی مصون باشند و هیچ اشتباهی مرتکب نشوند و طبیعتاً اشتباه لفظی برای آنان نیز مانند هر فرد عادی دیگر اجتناب‌ناپذیر است، اما آنچه باعث حساسیت به این موضوع شده، این است که با تغییر دولت و مجلس این اشتباهات بیشتر و فاحش‌تر شده است، طوری که اصطلاحات و عبارت‌های ساده و روزمره هم از سوی برخی از سیاسیون فعلی درست تلفظ نمی‌شود. درست مثل اشتباه عجیب کلامی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس که با واکنش زیادی روبه‌رو شد. رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس بعد از واکنش‌ها و بازتاب فراوان ویدئوی صحبت‌های او در گفت‌وگو با بخش خبری صداوسیما در شبکه‌های اجتماعی، به آن واکنش نشان داد و در صفحه توییتر خود نوشت: «طرح، لایحه یا لاحیه هر عنوانی که گفته شد نتیجه‌اش ساماندهی هزاران نفر از کارکنان شرکتی، قراردادی، حجمی و… خواهد بود که یک روز هم امنیت شغلی ندارند. در برابر زیاده‌خواهی، تهدید و تمسخرها به خاطر شادی دل میلیون‌ها پدر و مادر ایرانی می‌ایستیم و کار ناتمام را تمام می‌کنیم؛ به فضل الهی.»
 گاف‌های کلامی نمایندگان
البته ولی اسماعیلی اولین کسی نیست که در ادبیات گفتمانی گاف یا به‌اصطلاح سوتی می‌دهد. سیاسیون کنونی در این سیستم یکدست فعلی از این اشتباهات گفتاری زیاد مرتکب شده‌اند. درست مثل یکی از نمایندگان تهران در مجلس که در برنامه تلویزیونی کلمه اِنی ور را آنی ور و اِنی تایم را آنی تایم تلفظ کرد آن‌هم با تأکید فراوان!
نمایندگان مجلس‌های پیشین نیز اشتباهاتی ازاین‌دست کم نداشتند. رنجبرزاده نماینده سابق مجلس نتوانست موزه لوور را به‌درستی تلفظ کند و با ردیف کردن کلماتی ناموزون و اشتباه، چون لووُر، لووِر، لوُوُر آن را تلفظ کرد.
یکی دیگر از نمایندگان سابق که تلفظ اشتباه کلمه‌ای را در کارنامه خود دارد مهرداد لاهوتی است. او در یکی از جلسات مجلس تلاش می‌کرد توضیحی در مورد جلسه غیرعلنی مجلس در ارتباط با اف ای تی اف بدهد، اما هنگام تلفظ این کلمه شروع به تپق‌زنی و لکنت زبان کرد و در نهایت نتوانست این کلمه را به‌درستی تلفظ کند.
اما در میان نمایندگان، سردمدار ندانستن کلمات؛ محمدجواد کریمی قدوسی است چرا که او یک‌بار در سال92 وقتی هنوز مجلس نهم به کار خود پایان نداده بود طرحی دوفوریتی تهیه‌کرده بود که در این طرح دو بار به معاهده «ان پی تی» (معاهده منع گسترش هسته‌ای) اشاره کرد که هر دو بار هم به زبان انگلیسی و هم به زبان فارسی نام این معاهده را
ام پی تی، عنوان کرده بود. اشتباه دوم این نماینده به شهریور99 مربوط می‌شود. کریمی قدوسی که همواره اسمش در صف اول مخالفان برجام و مذاکرات است در صفحه توییترش از توافقات انتقاد می‌کند اما در توییتش «پی آم تی» را «ی ان تی» نوشت.
 قالیباف از اشتباهات مفهومی تا لکنت‌های کلامی
محمدباقر قالیباف نیز دست‌کمی در این مورد از بقیه ندارد. او در کارنامه خود به‌عنوان رئیس مجلس تا کنون جامعه را متوجه این وجه از خود کرده است. یک‌بار در بیان مواد آیین‌نامه داخلی مجلس و اصول قانون اساسی به‌جای ماده۱۹۴ آیین‌نامه داخلی مجلس به اصل ۱۹۴ قانون اساسی ارجاع داد، حال‌آنکه قانون اساسی ۱۷۷ اصل بیشتر ندارد. او یک‌بار نیز در حین نطق خود به‌جای کلمه «مسامحه» به‌اشتباه «مساحمه» را به‌کاربرده بود. چندی بعد نیز در نطق پیش از دستور خود در بیان واژه «مهربانانه» چند لکنت پشت سر هم داشت که سوژه کاربران فضای مجازی شد.
 رئیس‌جمهور پیشتاز در اشتباهات گفتاری
شاید بتوان ادعا کرد مهم‌ترین مقام سیاسی ایران که اشتباهات کلامی زیادی داشته رئیس‌جمهور باشد. ابراهیم رئیسی از زمانی که سکان‌دار قوه مجریه شده است. اشتباهات کلامی و گفتاری زیادی داشته که بسیاری از آن در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شده است. اشتباهات رئیسی فقط در «کلمه» خلاصه نمی‌شود، برخی اوقات او «عبارت» و «جمله‌»هایی را به زبان می‌آورد که مفهوم و معنی خاصی نمی‌توان از آن برداشت کرد.
وی کلمات زیادی را در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و بعدازآن به‌غلط خوانده مانند لِکنت «لُکنت»، لکوموتیر «لوکوموتیو»، گاماباتا «مگابایت»، پرپکانی «پروپاگاندا»، آنگوزمان «آمبودزمان» شیخ طوطی «شیخ رمضان البوطی.»
او در اول تیرماه پارسال در نخستین سخنرانی پس از پیروزی در انتخابات در جمع هوادارانش در مشهد گفت: «آنچه از واکسن‌هایی که تولید داخلی است ضرورت داشت تولید خارجی، سریع، فوری، انقلابی، مردم احساس آرامش کنند.»
وی قبل از سفر به تاجیکستان برای شرکت در اجلاس شانگ‌های گفت «آسیا، جایگاهی است که مدنیت منطقه آسیا در جای‌جای این منطقه قابل‌بحث و مذاکره است.»
او همچنین در اجلاس شانگهای و در بخشی از سخنانش درباره اهمیت آسیا گفت: «دو ابتکار اوراسیایی و جاده ... کمربند... می‌تواند تحقق عینی بخشی از این رویکرد باشد.» تلخ‌تر آن‌که رئیس‌جمهور در آن اجلاس، این عبارات و جملات نامفهوم و عجیب را از روی متنی که در دست داشت می‌خواند و غلط‌های فاحش او در قرائت متن نشان می‌داد که بر مفاهیم متن هیچ‌گونه تسلطی ندارد.
وی همچنین در سفر به استان اردبیل در آبان سال گذشته، در بیان مفاخر این استان از دو فرد نام برد که در واقع یک نفر بودند و گفته بود «اردبیل مفاخر بسیاری دارد، ما در زمان خود نه محقق اردبیلی را درک کردیم و نه مقدس اردبیلی را.» این در حالی است که این هر دو عنوان بر یک نفر اطلاق می‌شود.
او در جلسه شورای اداری همین استان نیز جمله نادرست دیگری بیان کرد و گفت «آقایونِ بانک‌ها، من هم به بانک‌های محترم استان می‌گم هم به سراسر کشور. به‌هیچ‌عنوان نباید هیچ بانکی که بانک می‌خواد تملک بکنه موجب تعطیلی بانک بشه.»
 اعتراض به اشتباهات گفتاری رئیسی
اشتباهات گفتمانی رئیس‌جمهور آن‌چنان بود که حتی صدای برخی از نمایندگان مجلس را نیز درآورد. چندی پیش و در ادامه اشتباهات کلامی رئیسی، محمود احمدی بیغش، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نسبت به آن هشدار داد و خطاب به رئیس‌جمهور گفت: «وجود ضعف شدید در ادبیات گفتمانی جنابعالی در عرصه‌های مختلف، به‌هیچ‌وجه قابل توجیه نبوده و دستاویز قرار گرفتن این ادبیات در شبکه‌های متعدد اجتماعی و رسانه‌های داخلی و خارجی زیبنده کشور نیست و شایسته است هر چه سریع‌تر نسبت به اصلاح این روند اقدام نمایید.»
البته گاف‌ها و سوتی‌ها در دنیای سیاست فقط اختصاص به ایران و ابراهیم رئیسی ندارد، بلکه در دیگر مناطق دنیا هر روز در جریان است. «جان بروکشایر تامپسون»، نظریه‌پرداز اجتماعی رسانه‌ها اشاره دارد که ریگان از روسای جمهوری امریکا و دن کوئیل از سیاستمداران سابق امریکا استعداد عجیبی در گاف دادن داشتند. در این میان تیم رسانه‌ای ریگان به سرپرستی دو نظریه‌پرداز به نام‌های مایکل‌دیور و دیویدگرگن تلاش کردند تا ریگان را از مسئله گاف و سوتی دور نگه دارند.