مصاحبه در غیاب سؤالات چالشی

همدلی| سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری شنبه‌شب با مردم از طریق تلویزیون صحبت کرد. سخنرانی یک‌طرفه رئیسی برای چندمین بار است که در دوران ریاست جمهوری او رخ می‌دهد. او در حالی این سخنرانی را انجام داد که تابه‌حال حاضر نشده است با خبرنگاران یک نشست خبری برگزار کند. بااین‌حال رئیسی و دیگر همکارانش در دولت مدعی هستند که رئیس‌جمهوری می‌خواهد از این طریق به افکار عمومی درباره شرایط کشور توضیح دهد.
اما به نظر می‌آید که سخنان او نه‌تنها موردقبول افکار عمومی قرار نگرفته بلکه واکنش‌های منفی زیادی را هم در پی داشته است، چرا که رئیسی در این سخنرانی خود بیشتر تأکید داشت که مشکلات فعلی نتیجه اقدامات دولت گذشته و عدم همکاری مجلس یازدهم است. نکته اینجاست که حتی رئیسی مجلس حامی خود را نیز در مظان اتهام قرار داد. به نظر می‌رسد نقدهای اخیر نمایندگان نسبت به کم‌کاری‌های دولت به مذاق رئیس‌جمهوری خوش نیامده است و او در این سخنرانی خواست تا انتقادات نمایندگان را جبران کند. به هر ترتیب سخنان رئیسی واکنش‌های منفی را هم در میان کارشناسان سیاسی و هم در بین نمایندگان مجلس ایجاد کرده است. بسیاری می‌گویند رئیسی به‌جای قبول مسئولیت تصمیمات دولت خود تنها به دنبال فرافکنی است. این ششمین گفت‌وگوی تلویزیونی رئیسی بود. چارچوب این مصاحبه هم مانند مصاحبه‌های قبلی از طرف مجری‌ها به‌گونه‌ای اجرا شد که هیچ سؤال چالشی از رئیسی پرسیده نشود. بیشتر سؤالات در این مصاحبه نیز مانند مصاحبه‌های قبلی تنها تأییدکننده ادعاهای رئیسی بود. رئیسی در این مصاحبه درباره سیاست دولت در زمینه اصلاح و عادلانه کردن نظام یارانه‌ها ادامه داد: «در سوم شهریور۱۴۰۰ که دولت کار خود را آغاز کرد، در بودجه مبلغی برای ارز ترجیحی نمانده بود و دولت قبل آن را مصرف کرده بود. مجلس به‌فوریت به لایحه ما برای درخواست ارز ترجیحی پاسخ نداد. ما مقدمات کار را برای اجرای نظام عادلانه سازی یارانه‌ها مهیا ندیدیم و با اجازه رهبری از سال۱۴۰۰ عبور کردیم و بعد ماه رمضان کار را شروع کردیم.»
رئیسی در این بخش از سخنان خود سعی کرد که علاوه بر دولت گذشته مجلس فعلی را هم زیر سؤال ببرد. این در حالی است که مجلس یازدهم از همان ابتدا از حامیان جدی رئیسی بوده‌اند و تلاش کرده از ایده‌های رئیسی حمایت کند. این سخنان رئیسی باعث ناراحتی نمایندگان مجلس نیز شده است. به‌خصوص آنکه برخی از اعضای دولت هم در این کار با رئیسی همراه شده‌اند و حالا تلاش می‌کنند مقصر شرایط موجود را مجلس معرفی کنند؛ موضوعی که باعث شده نمایندگان واکنش‌های صریح‌تری نسبت به دولت داشته باشند. احمد نادری، نماینده تهران و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی به انتقاد از عملکرد اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی پرداخت و اقدامات و اصرار مجموعه اقتصادی دولت در جریان حذف ارز ترجیحی را نسنجیده عنوان کرد. نادری در توییتر خود نوشت: «جناب میرکاظمی فرموده‌اند: بخشی از گرانی‌ها ناشی از حذف ارز ترجیحی است که مصوبه مجلس است. گویا فراموش کرده‌اند که حذف ارز ترجیحی اصرار دولت بود و ما مخالف بودیم. اگر یادشان رفته، می‌توانم صحبت‌های عزیزان در مجلس را پخش کنم. شجاع باشید و عواقب تصمیمات نسنجیده‌تان را بر عهده بگیرید.» همچنین دیروز در صحن علنی مجلس حسن شجاعی علی‌آبادی نماینده ابهر، خرمدره و سلطانیه خطاب به رئیس‌جمهوری گفت: «وضعیت گرانی، بازنشستگان، دامداران، کشاورزان، افزایش تبعیض‌آمیز، حقوق، وضعیت رتبه‌بندی فرهنگیان، وضعیت مسکن و وضعیت اجاره‌نشینان پذیرفتنی نیست؛ لطفاً چاره‌ای بیندیشید. همچنین تشتت در تیم اقتصادی دولت، برخی ناکارآمدی‌ها در وزارتخانه‌ها نظیر کوتاژ سوری در واردات نهاده‌ها و بقای برخی مدیران غرب‌گرا از دولت سابق در وزارتخانه‌ها و استان‌ها پذیرفتنی نیست.» شجاعی علی‌آبادی تأکید کرد: «مسئولیت گرانی‌ها بر عهده همه ما است؛ نه دولت مجلس را مقصر جلوه دهد و نه مجلس، دولت را مقصر بداند؛ چراکه مردم تحت‌فشار گرانی فرقی میان مجلس و دولت نمی‌بینند؛ با اعصاب مردم بازی نکنید.»
در واکنش به این سخنان محمود صادقی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در توییتر خود نوشت: «آقای رئیسی در مصاحبه دیشب مسئولیت هیچ‌یک از اقدامات دولتش را نپذیرفت. یا به گردن دولت روحانی انداخت یا به گردن مجلس!» ‏صادقی همچنین افزود: «آقای رئیسی! از قوه قضاییه به قوه مجریه رفتید تا با ریشه‌‌های فساد مبارزه کنید. اما در دولت شما فاسدان آن‌قدر حرفه‌ای‌ عمل می‌کنند که هم ۷۰۰میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ و ۵۰۰میلیارد پول کشاورزان را می‌برند هم با واگذاری سهام شرکت دزد به دولت، مسئولیت رد مال را نیز به عهده دولت می‌گذارند!»
رئیس‌جمهور در سخنان شنبه‌شب خود با اشاره به اینکه ارز ترجیحی در قانون بودجه ۱۴۰۱مثل گذشته وجود نداشت، افزود: «از ارز ترجیحی استفاده نادرست می‌شد و بخشی از آن حتماً در سفره مردم نمی‌رفت و دست دلال‌ها و رانت‌خواران بود. این ارز سمت واردات می‌رفت نه تولید. ادامه این وضعیت فاصله طبقاتی را بیشتر می‌کرد. حتی کالاهایی که ارز ترجیحی گرفته بودند بین۲۰۰ تا۳۰۰درصد گران شده بودند؛ یعنی ارز ترجیحی مشکلی را حل نکرده بود. قبل از شروع کار دولت سیزدهم، دولت قبل گزارش داده بود که قیمت کالاهای اساسی ۶۵درصد افزایش خواهد یافت. این قضیه به قبل جنگ اوکراین بازمی‌گردد. الان شرایط تورمی جهان خاص است. جنگ اوکراین هم مزید علت شد. از سویی شاهد قاچاق کالاها به کشورهای همسایه بودیم.»
رئیس‌جمهور درباره گرانی کالاها گفت: «الان تورم مشکل جهانی است. قیمت سوخت در ایران تغییر نکرده و برنامه‌ای هم نداریم، اما در دنیا قیمت سوخت چند برابر شده است. ما کشور را با کسری بودجه۰ ۴۸هزار میلیارد تومانی و تورم ۶۰درصد تحویل گرفتیم و با رشد پایه پولی مواجه بودیم. اگر این وضعیت ادامه می‌یافت، تورم کشور بیشتر می‌شد، پس ما وارد اصلاح اقتصادی شدیم که هم الزام قانونی بود و هم لازم بود. اصلاح اقتصادی قبل دولت ما باید انجام می‌شد تا هزینه کمتری داشت. برای ما روشن بود اصلاح اقتصادی هزینه دارد اما هزینه امسال کمتر از سال آینده است. اصلاح اقتصادی با اقناع جامعه و اجماع مسئولان اجرا شد. من باید صمیمانه از مردم تشکر کنم که با دولت همراهی کرده و دشمن را ناکام گذاشتند. دشمن می‌خواست مردم را به صحنه بیاورد اما ما همراهی مردم با دولت را دیدیم.»
تحلیل‌های رئیسی هم با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد. ابراهیم علیزاده از روزنامه‌نگاران اقتصادی در تحلیل سخنان رئیسی در توییتر خود نوشت: «هدف اصلی ابراهیم رئیسی از گفت‌وگوی تلویزیونی چه بود؟ آرامش دادن به ما درباره آینده تورم؛ اما ۴ نکته مهم:
‏۱- او می‌گوید تورم ما از تورم جهانی متأثر می‌شود اما نگران نباشید قیمت سوخت و کالاهای اساسی ما ۵برابر نمی‌شود! چطور؟ معلوم نیست! 2- ابراهیم رئیسی می‌گوید ما پارسال تورم۶۰درصدی داشتیم اما در آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار چنین رقمی تا کنون ثبت نشده. منبع این آمار کجاست؟ معلوم نیست! ‏۳- او می‌گوید تا رشد پایه پولی و نقدینگی باشد تورم هم هست اما نگران نباشید وضعیت بهتر می‌شود! یعنی از آخرین آمار خبر ندارد.4- نکته مهم‌تر این است که رئیس‌جمهور می‌‌داند مجلس در آینده طرح‌هایی برای افزایش قیمت‌ها دارد و از آن‌هم سخن می‌گوید ولی اصرار دارد که نگران نباشید در آینده اوضاع بهتر می‌شود. ‏در مجموع به نظر می‌رسد او اطلاعات انبوهی دارد اما انگار در جمع‌بندی آن‌ها نمی‌تواند نتیجه‌ یکسانی بگیرد!»
اما حاشیه‌ها به نحوه انعکاس سخنان رئیسی هم کشیده شد. رئیس‌جمهوری در ششمین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی خود گفت: «باز طرف‌های مقابل دست به اقداماتی می‌زنند که با صحبت‌هایشان همخوانی ندارد ولی ما میز مذاکرات را رها نخواهیم کرد.» این سخنان رئیسی جمهور را همه تماشاگران گفت‌وگو دیدند و در رسانه‌ها نیز عیناً، بازتاب یافت و حتی در برخی رسانه‌ها به‌عنوان تیتر یا یکی از تیترهای اصلی خبر منتشر شد؛ اما سه رسانه پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، خبرگزاری ایرنا و پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، در نشر متن گفت‌وگو، این جمله را تغییر داده‌اند:
در سه پایگاه مذکور، جمله رئیسی به شرح زیر منتشرشده است: «پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری: آیت‌الله رئیسی در ارتباط با سفر آقای بورل با اشاره به اینکه بنای بر تعطیلی مذاکرات نداریم، تصریح کرد: «بارها گفتیم که این قطعنامه‌ها نمی‌تواند ایران را نسبت به مواضعش وادار به عقب‌نشینی کند. مواضع عزتمندانه و مذاکرات عزتمندانه برای پیگیری خواست ملت بزرگ ایران که استفاده از حقوق حقه خودش است، از سوی دولت پیگیری می‌شود و در نشست‌هایی که با آقای بورل داشتند هم مورد تأکید قرار گرفت.» عین همین عبارت را نیز پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر کرد. خبرگزاری دولتی ایرنا نیز این‌گونه به نقل از رئیسی نوشت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۱۵بار تأیید کرده بود که انحرافی در فعالیت هسته‌ای ایران وجود ندارد. مجموعاً در سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران، کار مذاکرات دنبال می‌شود. ما بنای تعطیلی مذاکره را نداریم اما از مواضع خود عقب‌نشینی نمی‌کنیم.»