کمک‌نفس برای برجام

همدلی| با ورود مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران، بار دیگر تکاپوی جدیدی در مسیر بازسازی روند ادامه مذاکرات شکل گرفته است. این در شرایطی است که دستگاه دیپلماسی ایران همچنان به شروع دوباره مذاکرات هسته‌ای خوش‌بین است. در همین زمینه وزیر امور خارجه ایران به‌تازگی ابراز امیدواری کرده بود که گفت‌وگوهای مربوط به لغو تحریم‌ها و احیای برجام، در آینده نزدیک مجدداً از سر گرفته‌شده و با واقع‌بینی طرف آمریکایی می‌توان به‌سرعت، به نقطه نهایی توافق دست پیدا کرد.
به‌هرروی، روز گذشته وزیر امور خارجه ایران، از جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در تهران استقبال کرد. این، اولین سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران در دولت سیزدهم است. قرار است در این سفر که در چارچوب رایزنی‌های جاری میان ایران و اتحادیه اروپایی انجام می‌شود در خصوص مناسبات دوجانبه، برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین آخرین وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها بحث و تبادل‌نظر صورت گیرد.
در همین زمینه، وزارت امور خارجه فرانسه با اشاره به سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران تأکید کرد که هنوز فرصت به نتیجه رساندن مذاکرات وین وجود دارد. وزارت امور خارجه فرانسه پس از اعلام خبر سفر جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران که شب گذشته وارد تهران شده است، عنوان کرد که فرانسه آماده به نتیجه رساندن این مذاکرات است. وزارت امور خارجه فرانسه در بیانیه‌ای تصریح کرد: «ما آماده رسیدن به نتیجه بر سر برجام هستیم و از ایران می‌خواهیم که از این فرصت دیپلماتیک برای دستیابی به توافق، درحالی‌که هنوز امکان‌پذیر است، استفاده کند.»
از سوی دیگر، راب مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر اعلام کرد که با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و انریکه مورا معاون او دیدار کرده است. مالی در پیام خود نوشت: «از جوزپ بورل و انریکه به دلیل ادامه همکاری نزدیکشان با ایالات‌متحده قدردانی می‌کنم. ما با مشورت با شرکای اروپایی خود همچنان به مسیر دیپلماسی معنادار متعهد هستیم.» جوزف بورل نیز قبل از ورود به تهران در توییتی نوشت: «من به‌عنوان هماهنگ‌کننده برجام به تهران سفر خواهم کرد تا دیداری با امیرعبداللهیان و دیگر مقامات مربوطه داشته باشم. دیپلماسی تنها راه بازگشت به اجرای توافق و معکوس کردن تنش‌های کنونی است.» از سوی دیگر، پیشتر نیز انریکه مورا در توییتی با انتشار تصویری، از شام کاری با حضور جوزپ بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا و راب مالی،‌ فرستاده ویژه ایالات‌متحده در موضوع ایران در بروکسل خبر داد. به گزارش ایسنا، معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه این توییت نوشت: «گفت‌وگوی عمیق در مورد برجام و چشم‌اندازهای منطقه‌ای در خاورمیانه به‌طور وسیع‌ انجام شد.» او نوشت: «راب مالی بر تعهد قاطع آمریکا برای بازگشت به توافق تأکید کرده است.»
این در شرایطی است که امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز تأکید کرده است که قطار مذاکرات هسته‌ای برای لغو تحریم‌ها به ایستگاه‌های سخت و نقطه پایانی خودش رسیده است. او در مورد علل توقف در مذاکرات نیز به خبرنگاران گفت: «گاهی ایجاب می‌کند که توقف چندروزه‌ای در یک ایستگاه خاص، در نظر گرفته شود؛ توقفی که گاه از سوی طرف مقابل مطرح‌شده و گاهی اوقات نیز از سوی طرف ایرانی به‌منظور جمع‌بندی ایجادشده است.»
وزیر خارجه ایران هفته گذشته نیز در دیدار با همتای روسی خود در تهران، اعلام کرد: «ما در برابر صدور قطعنامه نادرست و غیرمعمولی که با پیشنهاد آمریکا در شورای حکام علیه ایران به تصویب رسید سه‌گام مهم برای اقدامات اضافه هسته‌ای انجام دادیم که از جمله آن موضوع 27دوربین برجامی بود که همان‌طور که مسئولان سازمان انرژی اتمی گفتند این دوربین‌ها از مدار خارج شد.» او همچنین ضمن تشکر از کشورهای چین و روسیه برای مخالفتشان با قطعنامه شورای حکام، از حمایت‌های مستمر روسیه نیز در قبال حمایت از منافع و مواضع منطقی ایران تشکر کرد. او در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در آینده نزدیک مذاکرات و احیای برجام از سر گرفته شود، گفت: «در همین راستا برنامه‌ریزی‌های در دستور کار وزارت خارجه است. ایران برای رسیدن به توافقی خوب و پایدار جدی است. ما مسیر دیپلماسی که مسیر درستی است ادامه می‌دهیم.» سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در این دیدار، با تأکید بر اینکه باید تحریم‌های غیرقانونی که ناقض برجام است لغو شود، گفت: «از عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای حمایت می‌کنیم.»
به عقیده ناظران سیاسی، واشنگتن و تهران به‌عنوان دو طرف اصلی اختلاف‌های هسته‌ای با ایران، در حال نزدیک کردن مواضع خود برای آماده کردن شرایط جهت به جریان افتادنِ‌ دوباره مذاکرات هسته‌ای هستند. این در حالی است که هم‌زمان با ورود مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران، دولت آمریکا نیز با صدور یک دستورالعمل جدید، ممنوعیت صدور ویزا برای کسانی که در سپاه پاسداران خدمت سربازی خود را گذرانده‌اند را لغو کرد. در همین زمینه، وزارتخانه‌های امور خارجه و امنیت داخلی به همراه دادستانی کل آمریکا طی یک دستورالعمل به مأموران مرزبانی این کشور اجازه داده‌اند برای افرادی که خدمت سربازی اجباری خود را در سازمانی که از سوی دولت آمریکا به‌عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود، سپری کرده‌اند، روادید سفر به آمریکا صادر شود. این دستورالعمل می‌تواند بر روند صدور ویزا برای کسانی که به دلیل خدمت وظیفه در سپاه پاسداران از دریافت ویزای آمریکا محروم شده‌اند، اثرگذار باشد.
همچنین در این دستورالعمل که بدون اشاره مستقیم به نام سپاه پاسداران ایران آمده است که صدور ویزا برای چنین افرادی پس از انجام تمامی بررسی‌ها، درباره سابقه‌شان و تحقیقات امنیتی کامل بلامانع است. این در حالی است که دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال ۹۸ نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد و بر اساس این تصمیم سپاه پاسداران و نهادها و مؤسسات وابسته به آن هدف تحریم‌های اقتصادی آمریکا هم قرار گرفتند. در این دستورالعمل جدید دولت آمریکا، اگرچه نامی از سپاه پاسداران به میان نیامده اما بر اساس آن منع صدور رویداد سفر برای افرادی که در سپاه پاسداران دوران سربازی خود را گذرنده‌اند، لغو شده است.
این در شرایطی است که فشارها بر دولت بایدن نیز به‌منظور اقدام جهت احیای برجام، افزایش پیداکرده است. در همین زمینه، روز گذشته بیش از 10سازمان آمریکایی در نامه‌ای از رئیس‌جمهور کشورشان خواستند که از خود، رهبری و شجاعت سیاسی نشان دهد و مانع نابودی توافق هسته‌ای با ایران شود. به گزارش ایسنا، این 15سازمان آمریکایی در نامه‌ای خطاب به جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا نسبت به از دست رفتن فرصت نجات توافق هسته‌ای 2015 و آنچه کاهش همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواندند، ابراز نگرانی کردند و خواستار حفظ این توافق شدند. این سازمان‌ها در نامه خود با اشاره به خاموش کردن 27دوربین نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تأسیسات هسته‌ای ایران آورده‌اند: «حیرت‌آور است که جو بایدن اجازه می‌دهد سیاست داخلی مانع از احیای توافقی شود که هدف آن منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است.»
این 15سازمان در ادامه اضافه کردند: «رئیس‌جمهور بایدن و بسیاری از مقامات ارشد دولتش پیشتر اعلام کرده‌اند که خروج ترامپ از توافق یک فاجعه بوده است. برخی از این مقامات همچنین خاطرنشان کرده‌اند که مخالفان توافق، ترامپ را تحت‌فشار قرار دادند تا قرص‌های سمی سیاسی داخلی ایجاد کند؛ همچون قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در فهرست گروه‌های تروریستی و با این هدف که کار را برای هر ورود مجدد هر جانشینی به این توافق دشوار کند.»
در ادامه این نامه آمده است: «به همین دلیل، بیش‌ازپیش گیج‌کننده است که دولت شما اجازه داده است که این حرکت سیاسی مانع از احیای حیاتی و استراتژیک برجام شود. در نهایت، بایدن مسئول شکست برجام خواهد بود، چراکه این تنها راهی دیگر برای دو برابر کردن استراتژی فشار حداکثری ترامپ است که آن را زخم واردشده از طرف خود، خواندند و در صورت ادامه در دولت شما نیز همین‌گونه خواهد بود. سپس ایران توانمندی‌های هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد و ما به جنگ با ایران نزدیک‌تر خواهیم شد.» این سازمان‌ها در پایان خاطرنشان کردند: «آقای رئیس‌جمهور، این در حیطه قدرت شما و این مسئولیت شماست که از این فاجعه جلوگیری کنید و اقدامات لازم برای احیای برجام را به‌کارگیرید. ما به‌طور قوی از شما می‌خواهیم که این رهبری را از خود نشان دهید.»