آغوش ناتو برای اوکراین باز می‌شود؟

همدلی|  محسن رفیق: در شرایطی که جنگ در اوکراین، وارد فاز به شدت خشنی شده و نیروهای روسی با افزایش حملات توپخانه‌ای تلاش‌ دارند تا دونباس را به تصرف کامل خود درآورند،‌ رهبران اتحادیه اروپا سرانجام با اعطای وضعیت نامزدی به اوکراین موافقت کردند؛ اقدامی که به عقیده ناظران سیاسی می‌تواند دامنه افزایش تنش‌‌ها را افزایش دهد. بااین‌حال، کی‌یف و بروکسل از این تصمیم اتحادیه اروپا به عنوان یک لحظه‌ تاریخی، یاد کرده‌اند. رهبران اتحادیه اروپا در نشست روز پنجشنبه خود علاوه بر اوکراین با اعطای نامزدی به مولداوی نیز جهت پیوستن به این اتحادیه موافقت کردند. بااین‌وجود، دیپلمات‌های اتحادیه اروپا می‌گویند که پذیرش اوکراین به عنوان عضو در اتحادیه اروپا ممکن است بیش از یک دهه طول بکشد اما اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در این باره گفت که معتقد است اوکراین و مولداوی با سرعت و پشتکار هرچه تمام‌تر، نسبت به اجرای اصلاحات ضروری اقدام خواهند کرد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین ضمن تاریخی خواندن این رویداد، در توییتر خود نوشت: «آینده اوکراین در اتحادیه اروپا است.» او چهار روز پس از حمله روسیه به اوکراین در ۲۸فوریه ۲۰۲۲ درخواستی را برای پیوستن کشورش به اتحادیه اروپا امضا کرد. شارل میشل، رئیس شورای اروپا نیز این اتفاق را لحظه‌ای تاریخی توصیف کرد و اضافه کرد: «آینده ما با هم است.»
زلنسکی همچنین گفته است که کاندیداتوری رسمی اوکراین برای پیوستن به اتحادیه اروپا یک گام بزرگ برای تقویت اروپا آن هم در زمانی است که جنگ روسیه آزادی و وحدت را می‌آزماید. به گزارش خبرگزاری رویترز، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین خطاب به مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا در بروکسل گفت که تصمیم آن‌ها در پذیرش کاندیداتوری اوکراین برای این کشور بسیار مهم است. او اضافه کرد: «این تصمیم نه فقط برای اوکراین مهم است و به نفع آن خواهد بود بلکه بزرگترین گام پیش به سوی تقویت اروپا است که در دوران معاصر اتفاق افتاده و درست زمانی است که جنگ روسیه در حال آزمودن توانایی ما در حفظ آزادی و وحدت است.» زلنسکی در ویدئویی که توسط دفتر ریاست جمهوری اوکراین منتشر شد، گفته است: «تا زمان شکست روسیه و تحقق عضویت کامل در اتحادیه اروپا از پای نمی‌نشینیم.» رئیس جمهوری اوکراین ادامه داد: «ما می‌توانیم دشمن را شکست دهیم، اوکراین را از نو بسازیم، به اتحادیه اروپا بپیوندیم و در نهایت، آن زمان است که آسوده خواهیم بود.»
این در شرایطی است که سربازان روس،‌ همچنان به پیشروی‌های خود در کی‌یف و دیگر شهرهای اوکراین ادامه می‌دهند. به گزارش خبرگزاری رویترز، نیروهای روسیه در شرق اوکراین و با هدف تصرف دونباس، پیشروی دارند و کی‌یف بیم آن را دارد که برخی از نیروهایش توسط نیروهای روسی محاصره شوند در همین حال، کرملین اعلام کرد که اگر کی‌یف تمامی شروط روسیه را بپذیرد، طرح صلح اوکراین ممکن می‌شود. به گزارش خبرگزاری آناتولی، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در پاسخ به اینکه شرایطی که اوکراین باید بپذیرد، کدام است، گفت: «اوکراین خودش همگی این شروط را به‌خوبی و کاملا می‌داند.» پسکوف در واکنش به اتهامات از سوی کی‌یف درباره سرقت غلات از اوکراین نیز تاکید کرد: «هیچ‌چیزی به سرقت نرفته است.»
اخیرا، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه پس‌ازآنکه کی‌یف دولت روسیه را به فروش غلات به سرقت رفته به آنکارا متهم کرد، گفته بود: «دولت ترکیه در این باره تحقیقاتی انجام داده و متوجه شده که این اتهامات، نادرست است.» از آغاز جنگ اوکراین در ۲۴فوریه سال جاری میلادی، بیش از ۴۶۳۴غیرنظامی اوکراین در این کشور کشته شده‌اند. همچنین بر اساس اعلام آماری سازمان ملل، بیش از ۱۴میلیون اوکراینی نیز مجبور به ترک منازل خود شده و بیش از هشت میلیون نفر هم به کشورهای همجوار گریخته‌اند. مسکو و کی‌یف از ۲۴فوریه ۲۰۲۲ چندین دور مذاکرات داشته‌اند اما هیچ یک به نتیجه‌ای نرسیده است.
از سوی دیگر، خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد که بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس در جریان سفرش به روآندا گفت: «پیام من برای همتایانم در گروه هفت و ناتو این است که الان زمان سازش و تشویق اوکراینی‌ها برای امضای یک صلح بد نیست.» او اضافه کرد: «الان زمان این نیست که چنین توافقی صورت گیرد چون به این ترتیب آن‌ها مجبور می‌شوند تا سرزمین خود را در ازای آتش‌بس به روسیه بدهند. به نظرم، این شبیه به یک فاجعه خواهد بود و باعث می‌شود تا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هرکاری که می‌خواهد را انجام دهد.»
جانسون همچنین ادامه داد، لندن مایل به کمک به عملیات مین‌زدایی در سواحل جنوبی اوکراین است و در حال بررسی ارائه بیمه به کشتی‌ها برای جابجایی میلیون‌ها تن غلات است که در این کشور انباشته شده است. در این میان، ترکیه در تلاش است تا مذاکرات بین سازمان ملل، اوکراین و روسیه را برای ایجاد یک کریدور دریایی امن در دریای سیاه میانجی‌گری کند، اما مسکو می‌خواهد ابتدا برخی از تحریم‌های غرب برای تسهیل صادرات غلات و کود شیمیایی لغو شود.
نخست‌وزیر انگلیس اضافه کرد: «کاری است که باید انجام شود. ما با ترکیه و سایر دوستان اروپایی و متحدانمان برای این منظور همکاری می‌کنیم. وقتی از ما پرسیده شد که آیا دولت می‌تواند تضمین‌های مستقلی برای بیمه حمل‌ونقل ارائه دهد دولت لندن اعلام کرد که در حال بررسی همه گزینه‌هاست.» جانسون در پاسخ به این سوال که آیا لندن آماده کمک به اوکراین در مین‌زدایی منطقه است، گفت: «بله، نمی‌خواهم وارد جزییات فنی یا نظامی شوم، اما شما می‌توانید آن را از کارهایی که پیشتر در تامین تجهیزات به اوکراینی‌ها انجام داده‌ایم تا از خودشان محافظت کنند، در نظر داشته باشید.»
نخست‌وزیر انگلیس با اذعان این مساله که چندین فاکتور باعث افزایش و تورم قیمت محصولات غذایی شده، پوتین را متهم کرد که تلاش می‌کند تا با محاصره بنادر و راه‌های ارتباطی، از جهان باج بگیرد. در این میان، لیز تراس، وزیر امور خارجه انگلیس نیز گفته که اقدامی فوری ظرف ماه آتی میلادی و پیش از برداشت محصولی بعدی به منظور تداوم زنجیره تامین باید صورت گیرد.
در همین حال،‌ مقام‌های آمریکایی نیز اعلام کردند که  این کشور قصد دارد تا ۴۵۰میلیون دلار دیگر در قالب کمک امنیتی به اوکراین بدهند که شامل سیستم‌های راکتی دوربرد می‌شود. پنتاگون در بیانیه‌ای اعلام کرد، این بسته کمک امنیتی ۴۵۰میلیون دلار ارزش دارد و شامل سیستم‌های راکتی توپخانه‌ای متحرک پیشرفته، ۱۸فروند قایق گشت ساحلی و رودخانه‌ای و هزاران خشاب مهمات می‌شود. از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین در ۲۴فوریه سال جاری میلادی، دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا ۶.۱میلیارد دلار در قالب کمک‌های امنیتی به اوکراین ارسال کرده است. جان کربی، هماهنگ‌کننده شورای امنیت ملی در امور ارتباطات استراتژیک گفت، واشنگتن از نزدیک با کی‌یف به منظور مشخص کردن نوع تسلیحاتی که می‌تواند به اوکراین در تحقق بهتر نیازهایشان در مقابله با روسیه کمک کند، همکاری دارد. او در یک نشست خبری در کاخ سفید گفت: «دلیل اینکه ما چنین کاری انجام می‌دهیم این است که به آنچه در صحنه نبرد اتفاق می‌افتد، واقف هستیم.»
در همین حال، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور اقتصادی و تجاری تاکید کرد این کشور به دنبال ایجاد موانعی برای کشورهای جهان در مسیر واردات غذا و کود از روسیه نیست. به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، رامین طلوعی، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور اقتصادی و تجاری در گفت وگو با خبرنگاران اظهار کرد: «توجه به این نکته اهمیت دارد که آمریکا نمی‌خواهد مانعی برای کشورها در خرید موادغذایی و کود از روسیه وجود داشته باشد.» این مسؤول وزارت خارجه آمریکا در ادامه تاکید کرد: «کشورها درصورتی‌که در انجام معاملات مجاز با مشکل مواجه شدند، باید با وزارت خزانه‌داری آمریکا و اداره نظارت بر دارایی‌های خارجی و یا سفارت‌های آمریکا رایزنی کنند.»
از سوی دیگر اوکراین روز گذشته اعلام کرد که نخستین بخش از سیستم‌های راکتی را دریافت کرده و می‌تواند به مقابله با نیروهای روسی در صحنه نبرد بپردازد. این بسته کمک امنیتی درست پس‌ازآن ارسال‌شده که بایدن اخیرا اعلام کرد که یک میلیارد دلار تسلیحات به اوکراین می‌دهد که شامل سیستم‌های راکتی ضد کشتی‌های توپخانه‌ای، هویتزر و مهمات می‌شود.
اوکراین همچنین اعلام کرده که به سیستم‌های راکتی برای مقابله بهتر با سیستم‌های راکتی روسیه نیاز دارد. واشنگتن نیز اعلام کرده که تضمین‌هایی را از کی‌یف دریافت کرده مبنی بر اینکه این تسلیحات دوربرد علیه قلمروی روسیه استفاده نخواهد شد چون بیم آن می‌رود که درگیری‌ها و تنش‌ها بیشتر شود. مقام‌های آمریکایی همچنین اعلام کرده‌اند، درحالی‌که این سیستم‌های راکتی برای نیروهای اوکراینی مهم هستند اما هیچ سلاحی نمی‌تواند به‌تنهایی روند این جنگ را تغییر دهد. در این میان، مسکو نیز هشدار داده که اگر غرب تسلیحات و موشک‌های دور بردتری را به اوکراین بدهد به اهدافی در این کشور حمله خواهد کرد که تا کنون دست به حمله علیه آن‌ها نزده است.
در همین حال، یکی از دستیاران ارشد نخست‌وزیر مجارستان گفت که اتحادیه اروپا باید تحریم‌ها علیه روسیه را متوقف کند و به‌جای آن روی مسئله آتش‌بس و آغاز مذاکرات صلح متمرکز شود. به گزارش خبرگزاری رویترز، بالاز اوربان، دستیار ارشد ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان که صرفا تشابه فامیلی دارند، در حاشیه نشست رهبران اتحادیه اروپا که طی آن وضعیت نامزدی به اوکراین اعطا شد، گفت: «هر چقدر تحریم‌ها علیه روسیه بیشتر شود، اتحادیه اروپا به خودش بیشتر ضربه می‌زند و این درحالی است که روسیه زنده می‌ماند.»
او اضافه کرد: «در نهایت به دلیل مشکلات اقتصادی، اروپا بازنده این جنگ خواهد بود. پیشنهاد ما این است که تحریم‌ها علیه روسیه متوقف شود. در حال حاضر چیزی که ما تجربه می‌کنیم این است که هر چقدر بیشتر تحریم اعمال می‌کنیم، خودمان در وضعیت بدتری قرار می‌گیریم. روس‌ها چطور؟ بله ما با این کار به آن‌ها ضربه می‌زنیم اما در نهایت آن‌ها نجات پیدا می‌کنند و زنده می‌مانند و بدتر این است که روسیه به پیشروی خود در اوکراین ادامه می‌دهند.»
برخی مقامات غربی استدلال می‌کنند که الیگارش‌های روسی می‌توانند بدون کشتی‌های تفریحی و ویلاهایی که در غرب دارند، زندگی کنند و می‌گویند که احتمالا از پیش دارایی‌های خود را به خارج از اروپا منتقل کرده‌اند. این در حالی است که برخی مقامات دیگر ادعا می‌کنند که تحریم‌ها علیه روسیه کارساز است و تا تاثیر آن به صورت کامل مشاهده شود، زمان می‌برد. بااین‌حال، این دستیار ارشد نخست‌وزیر مجارستان تاکید کرد: «اتحادیه اروپا باید تاکتیک‌های خود را تغییر دهد. مذاکرات،‌آتش‌بس، صلح و دیپلماسی از راهکارهای ما هستند.» مجارستان یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و به دلیل اینکه به گاز و نفت روسیه متکی است، از طرفداران روسیه به حساب می‌آید.
در همین زمینه، ولادیمیر پوتین طی سخنرانی مجازی خود از اعضای سران گروه بریکس، خواستار همکاری قوی‌تر شد و غرب را به دامن زدن به بحران اوکراین متهم کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه طی سخنرانی مجازی خود در نشست سران بریکس، غرب را به استفاده از سازوکارهای مالی در جهت پوشاندن اشتباهاتشان متهم کرد. ولادیمیر پوتین خاطرنشان کرد که غرب می‌خواهد روسیه را نابود کند و این تحریم‌های اقتصادی به‌مثابه اعلان یک جنگ اقتصادی است و در نتیجه روسیه با دیگر قدرت‌ها از جمله چین و هند روابطی را برقرار خواهد کرد. در بیانیه این گروه آمده است: «ما درخصوص وضعیت اوکراین گفت‌وگو کردیم. کشورهای گروه بریکس همچنین از مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین و از تلاش‌های آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد و تلاش‌های صلیب سرخ حمایت می‌کنند.»