معتادان متجاهر تهران دو برابر شدند

همدلی|  ستاره لطفی- معتادان متجاهر در تهران رشدی قارچ گونه داشته‌اند، آن‌گونه که مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفته است در یکی دو سال اخیر معتادان متجاهر پایتخت چندبرابر شده‌اند. دو روز پیش احمد احمدی صدر با بیان اینکه تعداد معتادان متجاهر نسبت به سال‌های قبل افزایش جدی داشته است، گفت: شاید بتوان گفت که در حال حاضر تعداد معتادان نسبت به پنج الی شش سال قبل، دو برابر افزایش داشته است و این معضل دلایل مختلفی دارد که باید در جای خود بررسی شود. درحالی‌که احمدی صدر از پنج برابر شدن معتادان متجاهر پایتخت‌نشین سخن می‌گوید که پیش‌تر فرمانده انتظامی تهران بزرگ گفته بود که تهران بیش از 20هزار معتاد متجاهر دارد. ماه گذشته سردار حسین رحیمی گفته در تهران حدود ۲۲هزار معتاد متجاهر دارد و متأسفانه تا به این لحظه ظرفیت جدیدی برای نگهداری از معتادان متجاهر ایجاد نشده است. دی‌ماه پارسال نیز رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ آمار هولناکی از معتادان متجاهر رهاشده پایتخت اعلام کرد. سرهنگ عبدالوهاب حسنوند گفت: «پیش‌بینی ما از معتادان متجاهر بیش از ۲۰هزار نفر است. در واقع ۸۰۰۰نفر برابر آمار سال قبلی رها شده‌اند. البته ارزیابی ما این است که طی این مدت حدود ۱۰۰۰نفر نیز به جمعیت این افراد اضافه‌شده و در حال حاضر حدود ۹۰۰۰معتاد متجاهر رها هستند.» موضوع معتادان متجاهر یک درد است و موضوع رها شدن آنان در جامعه درد دیگری، بسیاری معتادان متجاهر رهاشده را به کمبود ظرفیت نگهداری این قشر گره می‌زنند. آمارها می‌گویند پایتخت ایران که 20هزار معتاد متجاهر را در خود جای‌داده است فقط می‌تواند پذیرای 12هزار آنان باشد و 8هزار باقی‌مانده چاره‌ای به‌غیراز رها شدن در کوچه و خیابان‌های شهر نداند.

 شهرداری چرخه معتادان متجاهر را متوقف نکرد

آمار معتادان متجاهر رهاشده از جایی تلخ‌تر می‌شود که بدانیم برخی از مسئولان برای گرفتن پست و مقام از این قشر از همه‌جا رانده و مانده نیز استفاده می‌کنند. آنان وعده متوقف کردن چرخه حضور آنان را در خیابان‌ها می‌دهند، اما بعد از رسیدن به قدرت و تصدی پست، این چرخه متوقف نمی‌شود و کماکان ادامه دارد.  علیرضا زاکانی، شهردار تهران از نخستین روزهایی که به شهرداری تهران آمد وعده داد که معتادان متجاهر را از سطح شهر تهران جمع‌آوری کند. وی در کارنامه 200روزه خود نیز جمع‌آوری 10هزار معتاد از سطح شهر تهران را آورده است. قرارگاه اجتماعی شهرداری تهران نیز قرار بود چرخه حضور آنان را در خیابان‌های پایتخت متوقف کند؛ اما شواهد و اظهارات مسئولان انتظامی حاکی از آن است که نه وعده‌های زاکانی تحقق‌یافته است و نه قرارگاه اجتماعی شهرداری تهران توانسته این چرخه را متوقف کند. به‌تازگی سردار حسین رحیمی درباره اینکه آیا ظرفیت جدیدی برای نگهداری از معتادان متجاهر در تهران ایجادشده یا خیر گفته است: در تهران حدود ۲۲هزار معتاد متجاهر دارد و متأسفانه تا به این لحظه ظرفیت جدیدی برای نگهداری از معتادان متجاهر ایجاد نشده است. وی گفته: البته ظرفیت‌هایی را خود پلیس و همچنین عزیزان در سپاه اضافه کردند که این مربوط به خود آن‌ها بوده و دیگر دستگاه‌ها که دارای مسئولیت هم هستند، کاری نکرده‌اند. فرمانده انتظامی تهران بزرگ درباره اینکه تهران به چه تعداد ظرفیت برای نگهداری از معتادان متجاهر نیاز دارد، نیز گفته: هنوز حدود ۷ تا ۸هزار معتاد متجاهر رهاشده در شهر تهران داریم که جایی برایشان نیست. این‌ها هنوز در سطح شهر تهران هستند که ما امیدواریم و پیگیر هم هستیم که ظرفیت‌هایی برای نگهداری و بازپروری آنان ایجاد شود. از موضوع رهاشدگی معتادان متجاهر به دلیل کمبود ظرفیت برای نگهداری آنان که عبور کنیم، نکته قابل تامل‌تر پایین آمدن سن اعتیاد معتادان متجاهر است. ماه گذشته یک عضو گروه اجتماعی مجلس گفت متأسفانه سن اعتیاد به سن ۱۰ تا ۱۲سالگی و مقطع راهنمایی رسیده است. درحالی‌که این نماینده مجلس سن اعتیاد را ۱۰ تا ۱۲سال اعلام کرد که در اواخر اسفند ۹۵ روزبه کردونی، مدیرکل وقت دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی میانگین سن معتادان را حدود ۲۰سال اعلام کرد. با این حساب ر کمتر از شش سال سن اعتیاد 10سال کاهش‌یافته است. از لشکر تازه‌نفس معتادان کودک و نوجوان برخی از آنان به جرگه معتادان متجاهر درآمده‌اند. چند سال پیش رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی از وجود معتاد متجاهر زیر ۱۸سال در کشور خبر داد. البته اعتیاد و استعمال مواد مخدر به‌عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی، معضلی است که سن و سال و جنسیت نمی‌شناسد و همه افراد جامعه فارغ از جنسیت و سن و سال را در معرض تهدید آن هستند.

 معتاد متجاهر؛ مجرم یا بیمار

نگاه مسئولان به معتادان متجاهر نیز موضوع قابل‌تأملی است که می‌تواند بر نوع برخورد با آنان تأثیرگذار باشد. برخی آنان را بیمارانی می‌دانند که نیاز به درمان ندارند و برخی از مسئولان آنان را مجرمانی توصیف می‌کنند که مستحق تنبیه و اعمال مجازات هستند. ابراهیم رئیسی قبل از خانه کشی به دولت و زمانی که مسئولیت ریاست قوه قضاییه را به عهده داشت، در نشستی با اعضای ستاد مبارزه با مواد مخدر عنوان کرده بود که «باید مسئله اصلاح و مدت‌زمان حبس معتادان متجاهر افزایش یابد و ما هم با این مسئله موافق هستیم که معتاد متجاهر باید بداند که مجرم است و با او باید به‌عنوان مجرم برخورد شود.» در ادامه سخنان رئیسی که معتادان متجاهر را مجرم خوانده بود، سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس پایتخت ضمن تأکید چنین رویکردی گفته بود که «سخنان رئیس قوه قضاییه در خصوص معتادان متجاهر که مجرم هستند یک برداشت دقیق از قانون است. کسی که بار‌ها و بار‌ها به بازپروری می‌رود، اما مسیر و رفتار نادرست خود را اصلاح نمی‌کند و باز تکرار می‌کند؛ مجرم است، زیرا بر ادامه مسیر نادرست تأکید می‌کند و هزینه‌هایی را که در این رابطه صرف شده است به باد می‌دهد.»
این اظهارات در آن زمان انتقادات زیادی به‌ویژه از سوی مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور را به همراه داشت. «فرید براتی سده» در واکنش به صحبت‌های رئیس قوه قضائیه به خبرگزاری ایلنا گفته بود «با توجه به فرمایشات اخیر رئیس قوه قضائیه که اعلام کرده‌اند، معتاد متجاهر مجرم است، اساساً قانون باید تغییر کند، چرا که ما مسئول نگهداری از مجرم نیستیم، بهزیستی یک دستگاه حمایتی و اجتماعی است. ما مراکز درمان داریم، اما نگهداری از مجرم سازوکار مشخص خود را دارد، بنابراین به نظر ما این قانون باید اصلاح شود و باید در قانون برنامه هفتم یا همین الان این موضوع موردبازنگری قرار گیرد.»