رازگشایی یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی دنیا در ترکیه

در دامنه تپه‌ای در جنوب شرقی ترکیه، قدیمی‌ترین زیارتگاه مذهبی شناخته‌شده جهان به‌آرامی اسرار بی‌نهایت خود را فاش می‌کند. لی کلر، از موسسه باستان‌شناسی آلمان که از سال ۲۰۱۳ در این مکان مشغول حفاری است می‌گوید: «وقتی ما یک بخش جدید را حفاری‌ می‌کنیم هرگز نمی‌دانیم چه چیزی در انتظارمان خواهد بود.» وی تأکید می‌کند که این موضوع همیشه یک شگفتی بزرگ است.گوبکلی تپه یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستان‌شناسی جهان است. بیش از هفت هزار سال قبل از استون هنج [یادمان پیشا تاریخی] در انگلستان و حتی اهرام مصر، هزاران انسان در این مکان بین سنگ‌های بزرگ (مگالیت) برای مراقبه جمع می‌شدند. شان لارنس، استاد دانشگاه آمریکایی ویرجینیای جنوبی به خبرگزاری فرانسه گفت: «حتی تصور اهمیت آن دشوار است.» به گفته برخی از کارشناسان، گوبکلی تپه هرگز مکانی مسکونی نبوده است بلکه بخشی از یک مجموعه مذهبی وسیع بود. کسی در این مکان به چیزی مشکوک نبود تا اینکه کلاوس اشمیت، باستان‌شناس آلمانی در سال ۱۹۹۵ نخستین یافته‌ها در این مکان را به سطح زمین آورد. از آن زمان باستان‌شناسان آلمانی و ترکیه‌ای زیر چشم گردشگران با هم کار می‌کنند تا اسرار بیشتری از تپه گلدان را کشف کنند. برخی از کارشناسان بر این باورند که تاریخ حضور انسان در این تپه‌ها در نزدیکی مرز سوریه حدود ۱۲هزار سال پیش آغازشده است یعنی زمانی که گروه‌هایی از شکارچیان عصر حجر گرد هم آمدند تا در این مکان ساخت‌وساز کنند. از سوی دیگر شان لارنس درباره زمان دقیق حضور انسان در این مکان می‌گوید تخمین آن تقریباً غیرممکن است. بااین‌حال او اضافه می‌کند: «قدیمی‌ترین بنای تاریخی مصر هرم جوزر در سقاره است که قدمت آن به ۲۷۰۰سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد اما بیش از هفت هزار سال پس گوبکلی تپه.» او می‌گوید: «اسرار بی‌پایانی در اطراف این مکان وجود دارد. ازجمله درباره نحوه سازمان‌دهی نیروی کار و نحوه استفاده از مکان‌ها.» اشمیت که اغلب با سربند سفید خود در زمان حفاری‌ها معروف بود بیش از دو دهه در این مکان کار می‌کرد تا اینکه در ۶۱سالگی در سال ۲۰۱۴ درگذشت. وی بیشتر روی مگالیت‌های حکاکی شده با تصاویر روباه، گراز، اردک، مارمولک و پلنگ متمرکزشده بود. اشیای حفاری‌شده از گوبکلی تپه در موزه‌ باستان‌شناسی در نزدیکی شهر شانلی‌اورفه به معرض نمایش گذاشته‌شده است. شانلی‌اورفه شهری است که روایت‌هایی مبنی بر تولد حضرت ابراهیم در آن وجود دارد. آیدن اصلان، رئیس اداره فرهنگ و گردشگری شانلی‌اورفه می‌گوید: «این سفری به تمدن در نقطه صفر زمان است.» او اضافه می‌کند: «گوبکلی تپه پیش‌ازتاریخ را روشن می‌کند به همین دلیل است که میراث مشترک بشریت است.» وزارت فرهنگ ترکیه سال گذشته بودجه بیشتری را برای انجام حفاری‌ها در این مکان باستانی اختصاص داد.کلر دراین‌باره می‌گوید که «بودجه بیشتر فرصتی فوق‌العاده به ما می‌دهد تا نتایج حفاری‌های گوبکلی تپه را با مکان‌های جدید در منطقه شانلی‌اورفه که هم سن و سال هستند مقایسه کنیم.»وی اضافه می‌کند: «کاوش‌های نوسنگی در اینجا بسیار جالب‌تر از اروپا است. مردم اینجا ۴ تا ۵هزار سال جلوتراز هم‌عصران غربی خود بودند.»گوبکلی تپه از سوی دیگر برای اهالی فقیر این منطقه که مدت‌ها مورد غفلت واقع شدند موهبت است چراکه هر روز گردشگران بیشتری را به خود جذب می‌کند.