روزی که تهران دارای برق شد

مشکل روشنایی در شهرهای بزرگ در دورانی که تازه جمعیت داشت زیاد می‌شد و شهرنشینی شکل می‌گرفت مشکلی اساسی بود و دغدغه حکمان برای تأمین امنیت خودشان و مردم. این مشکل تا دوران حاضر هم به اشکال گوناگون ادامه دارد و هنوز هم به‌طور کامل برطرف نشده است. 
بیستم خرداد ۱۳۱۷خورشیدی، سال‌ها پس از بازی‌های کودکانه شاه و زنانش با کلید برق، خیابان‌های طهران قدیم برای اولین بار زیر نور کارخانه برق روشن شد و از ظلمات دهشتناک گذشته خود رها شد. درباره ماجراهای تأسیس کارخانه‌ی برق آمده است قبل از ایجاد کارخانه‌ی برق تهران توسط شهرداری، روشنایی خیابان‌های طهران، توسط امین الضرب که امتیاز برق تهران را گرفته بود تأمین می‌شد. 
برق امین الضرب برای تأمین روشنایی خیابان‌ها بیش از دو سه لوله برق کنتینو (110 ولت) در چند نقطه‌ی شهر نداشت که یکی در خیابان چراغ‌برق [امیرکبیر] و دیگری در خیابان فرهنگ بود.این کارخانه‌ها به علت آنکه به‌وسیله‌ سیم هوایی بدون استفاده از ترانسفورماتور برق را به نقاط مختلف می‌رسانید، نقاطی که نزدیک کارخانه بودند تااندازه‌ای از روشنایی بهتری بهره می‌گرفتند اما هر قدر سیم برق از کارخانه دورتر می‌شد روشنایی ضعیف‌تر می‌گردید، به‌طوری‌که در آخر خط فاقد روشنی کافی بود، به‌طوری‌که به گفته بعضی باید کبریت زد تا چراغ خیابان را پیدا کرد.
با این کیفیت منازل و امکنه عمومی نمی‌توانست از برق استفاده نمایند و اگر ندرتاً استفاده می‌کردند چون کنتور وجود نداشت، برای هر شعله لامپ قیمت معینی گرفته می‌شد. شهرداری تهران تصمیم گرفت که خود مصدر کار شده به ایجاد کارخانه‌ی برق الترناتیو (220 ولت) پرداخته برق معابر و منازل و امکنه دیگر را تأمین نماید. لذا در اوایل خرداد 1317 اولین کارخانه برق در بیرون دروازه‌ی دوشان تپه یعنی انتهای خیابان ژاله [شهدای کنون] دایر و به کار افتاد. ولی در بادی امر روشنایی خیابان‌ها و امکنه ی دولتی را تأمین نمود و چون مقدار تولید برق مزبور در حدود شش هزار کیلو وات بود و این مقدار اضافه بر روشنایی خیابان‌های شهر بود (زیرا در آن موقع شهر تهران وسعت چندانی نداشت و محدود بود). 
شهرداری، مردم را تشویق نمود تا در منازل خود از برق استفاده نمایند، ولی مردم استقبال چندانی نمی‌کردند.
 اداره‌ی برق ناچار متوسل به آگهی و تقاضا از صاحبان مغازه‌ها و منازل برای قبول اشتراک و دریافت کنتور شد. باز هم مؤثر واقع نشد و تولید برق بیش از میزان مصرف بود تا آنکه دستگاه فرستنده رادیو نصب و شروع به کار کرد و چون در آن موقع هنوز رادیو باطری دار و ترانزیستوری اختراع نشده بود، مردم برای گرفتن برق و استفاده از رادیو بر یکدیگر سبقت جستند به‌طوری‌که اداره‌ی برق با عدم تکافو مواجه شدند و کنتور برق مشترکین قیمت پیدا کرد و از صد تومان شروع شد تا 500تومان خریدوفروش می‌شد.