حجم نقدینگی به ۴۸۲۳هزار میلیارد رسید
همدلی| بر اساس اعلام بانک مرکزی، حجم نقدینگی در پایان فروردینماه سال ۱۴۰۱ معادل ۴۸۲۳۴.۰هزار میلیارد ریال بوده است. روز گذشته بانک مرکزی گزارش «تحلیل تحولات اقتصاد کلان و اقدامات این بانک در فروردینماه ۱۴۰۱» را منتشر کرد. در گزارش این بانک آمده است: مدیریت انتظارات تورمی بهعنوان یکی از ارکان مهم در زمینه مهار تورم، مستلزم ارائه اطلاعات درست و بههنگام از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی به آحاد جامعه و فعالان اقتصادی است. این امر موجب خواهد شد تا علاوه بر شکلگیری درست انتظارات، بانک مرکزی در شرایط بهتری اهداف حفظ ارزش پول ملی (کنترل تورم) و مساعدت به رشد اقتصادی را پیگیری کند. بر این اساس، خلاصهای از مجموعه تحولات اقتصاد کلان و اقدامات بانک مرکزی در راستای دستیابی به اهداف و مأموریتهای خود در فروردینماه ۱۴۰۱ به شرح ذیل ارائه میشود.
تحولات اقتصاد کلان
بررسی روند نرخ تورم در فروردینماه ۱۴۰۱ نشان میدهد تورم دوازدهماهه در ادامه روند نزولی خود که از مهرماه ۱۴۰۰ آغازشده بود با کاهش نسبی همراه گردید؛ لیکن تورم نقطهبهنقطه و ماهانه نسبت به ماه قبل افزایش یافتهاند. در این ماه گروه کالا با ضریب اهمیت (۴۸.۵درصد) و زیرگروه اصلی آن یعنی «خوراکیها و آشامیدنیها» با ضریب اهمیت (۲۵.۵درصد) به ترتیب با افزایش تورم ۲.۹ و ۴.۱واحد درصدی نسبت به ماه قبل همراه بودند. اما در نقطه مقابل گروه خدمت با ضریب اهمیت (۵۱.۵درصد) با کاهش ۰.۵واحد درصدی تورم ماهانه مواجه شد. در همین ارتباط اگرچه زیرگروه «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوختها» (ضریب اهمیت ۳۷.۱درصد) با کاهش تورم ماهانه همراه بود، اما برخی زیرگروههای خدمتی نظیر شاخص «خدمت در گروه بهداشت و درمان» و شاخص «خدمت در گروه حملونقل» به ترتیب افزایش تورم ماهانه ۰.۵ و ۰.۲واحد درصدی را تجربه کردند. در حوزه تجارت خارجی با توجه به اخبار منتشره در پایگاه اطلاعرسانی گمرک جمهوری اسلامی ایران، طی فروردینماه سال ۱۴۰۱ ارزش صادرات گمرکی حدود ۳.۷میلیارد دلار بود که نشانگر افزایش ۲۵درصدی آن در مقایسه با ماه مشابه سال قبل است. همچنین ارزش واردات گمرکی در ماه مورد گزارش حدود ۲.۸میلیارد دلار گزارششده است که حاکی از افزایش حدود یکدرصدی آن نسبت به فروردینماه سال ۱۴۰۰ است. در مجموع متأثر از این تحولات، طی ماه نخست سال جاری تراز بازرگانی گمرکی با مازاد ۸۷۵میلیون دلاری همراه بود.
تحولات بازار ارز (سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارزی ایران) در فروردینماه نشانگر آن است که در این ماه، متوسط نرخ ماهانه فروش دلار در بازار حواله و اسکناس در مقایسه با ماه قبل از آن با قدری افزایش همراه بوده است. در فروردینماه متوسط نرخ فروش دلار حوالهای و اسکناس مندرج در سامانه سنا به ترتیب حدود ۲۴۴.۴ و ۲۵۳.۰هزار ریال بود که نسبت به اسفندماه ۱۴۰۰ به ترتیب معادل ۱.۳ و ۳.۱درصد افزایش نشان میدهند.
در بازار مسکن و بر اساس اطلاعات اخذشده از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، متوسط قیمت خریدوفروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معاملهشده در شهر تهران طی فروردینماه ۱۴۰۱ نسبت به ماه قبل ۲.۴درصد کاهش یافت و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۶.۹درصد افزایش را تجربه کرد. این مقدار در مقایسه با رشد نقطهبهنقطه فروردینماه سال ۱۴۰۰ (معادل ۹۱.۷درصد) بهمراتب کمتر بوده و مبین کند شدن آهنگ رشد قیمت مسکن پایتخت در سال ۱۴۰۱ است. در بازار سهام نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار در روز پایانی فروردینماه ۱۰.۶درصد نسبت بهروز پایانی ماه قبل افزایش یافت. لازم به ذکر است سیاستگذار پولی با رصد مستمر تحولات قیمت داراییها و توجه به دلالتهای آن بر تغییر سطح انتظارات تورمی، عنداللزوم اقدامات سیاستی مناسب را در دستور کار قرار خواهد داد.
تحولات بازار بینبانکی در فروردین ۱۴۰۱
در خصوص تحولات بازار بینبانکی در فروردینماه باید توجه داشت که در ابتدای سال جاری، با توجه به کاهش نیاز نقدینگی بانکها به دلیل عبور از ماه پایانی سال قبل و همچنین عدم برگزاری حراجهای دولتی، وجوه قابلعرضه در بازار بینبانکی افزایش یافت که نتیجه این امر افزایش متوسط روزانه حجم معاملات و تثبیت نرخ بازار در محدوده قبلی بود که این امر کاهش استفاده بانکها و مؤسسات اعتباری از منابع بانک مرکزی در تأمین مالی کوتاهمدت را در پی داشت. همچنین در فروردینماه سال جاری عمدتاً به دلیل عدم عرضه اوراق مالی اسلامی دولتی جدید توسط دولت در بازار اولیه و نیز تثبیت نسبی نرخ سود موزون بازار بینبانکی ریالی، روند نزولی نرخهای بازده اوراق مالی اسلامی دولتی که از دیماه پارسال آغازشده بود ادامه یافت؛ بهنحویکه در این ماه نرخ بازده اسناد مذکور با سررسیدهای یک، دو و سهساله، به ترتیب با ۰.۶۳، ۰.۴۳ و ۰.۵۲واحد درصد کاهش نسبت به ماه قبل به ترتیب به ۲۱.۷۷، ۲۲.۶۳ و ۲۲.۹۰درصد رسید.
اما از دیماه سال ۱۴۰۰ با کاهش نرخهای بازده اوراق مالی اسلامی دولتی، منحنیهای بازده اسناد خزانه اسلامی به پایین منتقلشده است؛ بهطوریکه منحنی بازده فروردین در سطحی پایینتر از منحنیهای بازده سه ماه پیش از آن واقعشده است.
حجم نقدینگی در پایان فروردینماه سال ۱۴۰۱(معادل ۴۸۲۳۴.۰هزار میلیارد ریال) نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ معادل ۰.۲ درصد کاهشیافته است. همچنین، نرخ رشد دوازدهماهه نقدینگی در فروردینماه ۱۴۰۱ معادل ۳۸.۲درصد بوده است. لازم به توضیح است که در حدود ۲.۶واحد درصد از رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۱ مربوط بهاضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکت داراییها و بدهیهای بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکت داراییها و بدهیهای بانک سپه (بهواسطه ادغام بانکهای متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) میباشد و فاقد آثار پولی است. بهعبارتدیگر در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی پایان فروردینماه سال۱۴۰۱ نسبت به پایان فروردینماه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۵.۶درصد بوده است. بررسی روند اجزای نقدینگی(پول و شبه پول) در سال ۱۴۰۱ نیز نشاندهنده بهبود ترکیب نقدینگی و کاهش سیالیت پول است، بهطوریکه سهم پول از نقدینگی از ۲۰.۴درصد در پایان سال ۱۴۰۰ به ۱۹.۷درصد در پایان فروردینماه ۱۴۰۱ کاهشیافته و سهم شبه پول از نقدینگی نیز در این دوره از ۷۹.۶درصد به ۸۰.۳درصد افزایش یافته است.
اقدامات بانک مرکزی
در فروردینماه ۱۴۰۱ با هدف مدیریت نقدینگی بازار بینبانکی ریالی، بانک مرکزی در تعامل با بانکها اقدامات اعتباری زیر را انجام داد:
انجام عملیات بازار باز با موضع انبساطی طی سه مرتبه حراج به ترتیب به ارزش ۹۴۰.۳، ۹۳۴.۳ و ۹۳۷.۴هزار میلیارد ریال مجموعاً به ارزش معاملاتی ۲۸۱۲.۰هزار میلیارد ریال در قالب توافق بازخرید با سررسیدهای هفتروزه (مانده توافق بازخرید از محل عملیات بازار باز در پایان فروردینماه معادل ۹۳۷.۴هزار میلیارد ریال بوده است.)
استفاده بانکها از اعتبارگیری قاعدهمند در نرخ سقف برای رفع نیازهای نقدینگی طی هشت روز جمعاً به ارزش معاملاتی ۸۹.۵هزار میلیارد ریال (مانده اعتبارگیری قاعدهمند در پایان فروردینماه صفر بوده است.)
کارگزاری این بانک از ابتدای سال جاری تا پایان فروردینماه، حراج اوراق مالی اسلامی برگزار نکرده است.