مهلکه اومیکرون و چالش تزریق دوز سوم واکسن کرونا

آمریکا در چند روز گذشته، رکورد ابتلای روزانه جهان به کرونا را شکسته است. ایالات‌متحده یک‌میلیون و ۳۵۰هزار مورد ابتلای جدید به کرونا را ثبت کرده که رکوردی جدید در آمار ابتلای روزانه در جهان است. در اروپا نیز با افزایش موارد ابتلا به کووید۱۹ ناشی از شیوع سویه اومیکرون، در انگلیس، تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از عوارض ابتلا به این بیماری از ۱۵۰هزار تن فراتر رفته است. همچنین رکوردشکنی موارد ابتلا به کرونا در خاورمیانه ازجمله ترکیه به دلیل شیوع واریانت اومیکرون طی هفته‌ها و روزهای گذشته گزارش‌شده است. واکنش کشورهای جهان به سویه اومیکرون کرونا از لغو پروازها و قرنطینه مسافران تا تعطیلی و قرنطینه و اعمال محدودیت‌ها در فعالیت‌های اجتماعی و تزریق دوز سوم و چهارم واکسن، متفاوت بوده است. در ایران هم در روز یکشنبه 28آذرماه سال جاری، پس از جلسه اضطراری ستاد ملی کرونا، شناسایی اولین بیمار مبتلا به سویه جهش‌یافته جدید کرونا «اومیکرون» تأیید شد و دبیر کمیته علمی کشوری کرونا خواستار بازگشت محدودیت‌ها و قرنطینه شد و گفت: «توصیه ما این است که قرنطینه‌ها را دوباره و حداقل برای چهار هفته بازگردانیم.» حمیدرضا جماعتی ضمن تأکید بر فرصت دوهفته‌ای برای کنترل سویه جدید کرونا در کشور هشدار داد: «بحث جدی است و اگر این اقدامات را انجام ندهیم، احتمالاً طی سه تا چهار هفته آینده شاهد پیک اومیکرون در کشورمان خواهیم بود.» تقریباً یک ماه از ضرب‌الاجل و مهلت طلایی کمیته علمی کرونا در خصوص رکوردشکنی اومیکرون و لزوم بازگشت محدودیت‌ها و قرنطینه به کشور می‌گذرد اما سکوت پر ابهام دولت درباره بیماری همچنان ادامه دارد و تاکنون اقدامی عاجل و مؤثری برای مهار و کنترل بیماری صورت نگرفته است. در حالی بر اساس آخرین پروتکل‌های ابلاغ‌شده از سوی وزارت بهداشت و درمان، 68کشور در ردیف کشورهای ویژه و پرخطر با ممنوعیت و محدودیت سفر به ایران مواجه شده‌اند و پروتکل‌های بهداشتی برای آن‌ها از ممنوعیت سفر و قرنطینه، دریافت گواهی واکسیناسیون و انجام تست کرونا اعلام‌شده است که گزارش‌ها حاکی از آن است بسیاری از محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها به‌درستی اجرا نمی‌شوند و دستورالعمل‌های بهداشتی بیماری کرونا روی کاغذ مانده‌اند. به اعتقاد کارشناسان و ناظران حوزه سلامت کشور، اکنون سویه اومیکرون بر سویه‌های قبلی ویروس کرونا و همچنین ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا غالب شده است و علائم مشاهده‌شده در بین مردم را دیگر نمی‌توان حمل بر بیماری‌های کرونا از نوع آلفا، بتا و دلتا و دو بیماری سرماخوردگی و آنفلوانزا نمود. موج جدید کرونا این بار توسط ویروس اومیکرون در کشور ایران به راه افتاده است و اوج بیماری و نقطه پیک ششم بیماری طی یک تا چهار هفته آینده به‌طور حتم اتفاق خواهد افتاد. واکسن‌های مورداستفاده در کشور تا کنون در برابر سویه‌های ویروس از نوع آلفا و بتا و دلتا مؤثر بوده‌اند و با توجه به جهش‌های بی‌پایان ویروس و عدم تأثیرگذاری واکسن‌های قبلی بر جهش‌های جدید ازجمله اومیکرون، اعمال فوری تدابیر جدی برای جلوگیری از افزایش مبتلایان، ضروری است. با وجودی که آمار واکسیناسیون در کشورهای رکورددار کرونا اومیکرون بالا بوده است، تزریق واکسن‌های به‌روز نشده به اسم دوز سوم و دوز چهارم به‌تنهایی کافی نیست و استفاده از ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و اعمال محدودیت‌های اجتماعی در تجمعات و بازنگری در بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها ضروری است. نگرانی‌ها از اوج گرفتن سویه اومیکرون در ایران از حدود دو هفته قبل از تأیید رسمی ویروس، همواره توسط کارشناسان مستقل حوزه سلامت کشور بیان می‌شد. حتی پس از اعلام رسمی حضور ویروس در کشور، فرصت 14روزه طلایی برای کنترل بیماری نادیده گرفته شد و صرفاً روی تزریق دوز سوم واکسن کرونا تأکید شد. حتی با وجود تأکید بر انجام نوبت سوم واکسیناسیون کرونا و احراز تأثیرگذاری قابل‌توجه واکسن انگلیسی آسترازنکا روی سویه جدید، این واکسن در مراکز واکسیناسیون کشور اندک یا اصلاً نایاب شده است و بسیاری از متقاضیان واکسن، سرگردان شده و با تأخیر در انجام دوز سوم واکسیناسیون خود روبه‌رو شده‌اند.هم‌زمان با ناپدیدشدن واکسن انگلیسی در کشور و سرگردانی متقاضیان، به ناگاه اعلام به توقف واردات واکسن به کشور می‌شود. در این حین، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۱۹دی اعلام می‌کند یکی از کشورها هفته گذشته «دو میلیون دوز واکسن» به ایران هدیه کرد که تهران آن‌ها را به یمن، سوریه و افغانستان می‌فرستد. هرچند حسین امیرعبداللهیان نام کشور اهداکننده و نوع واکسن اهدایی را اعلام نکرد، اما خبر می‌رسد واکسن‌های اهدایی همچون ماه‌های گذشته در زمره واکسن‌های معتبر خارجی و از نوع آسترازنکا بوده که مستقیماً از کشورهای اروپایی به ایران ارسال‌شده است و ایران به دلایل نامعلوم از پذیرش آن سر باز می‌زند و محموله واکسن پس از تفکیک، به چندین کشور همسایه هدیه داده می‌شود. فعلاً واکسن آسترازنکا برای سویه‌های جدیدتر ویروس کرونا ازجمله اومیکرون به‌روزرسانی و تولیدشده است و در اختیار کشورها قرار می‌گیرد. خبرها همچنین از کشف فرمولاسیون جدید واکسن‌های فایزر و مدرنا دلالت می‌کند و چون اومیکرون آخرین سویه ویروس کرونا نخواهد بود، برنامه‌ریزی برای تهیه دوز ششم واکسن کرونا در دنیا انجام‌شده است و بااین‌وجود، دولت ایران ابتدا واردات واکسن به کشور را متوقف می‌کند، اما پس از قطعی شدن موافقت بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول با اعطای وام ۹۰میلیون دلاری به ایران، تصمیم به عقب‌نشینی در خصوص واردات واکسن به کشور گرفته می‌شود. 
بر اساس وام بانک جهانی، تمامی نیازهای دارویی و تجهیزاتی وزارت بهداشت و درمان برای مقابله با بیماری کرونا توسط سازمان بهداشت جهانی خریداری و به کشورمان تحویل می‌شود و به‌این‌ترتیب مشکلات نقل‌وانتقال بانکی و تحریم‌ها در این خصوص بی‌اثر خواهد بود. ازجمله نیازهای دارویی ایران در خصوص کرونا، واکسن بیماری است که جمهوری اسلامی می‌تواند از محل سبد کوواکس جهانی نسبت به واردات واکسن‌های معتبر و به‌روزشده خارجی مانند فایزر، مدرنا و آسترازنکا اقدام کند. البته عکس‌العمل و واکنش مقامات دولت ایران در خصوص مصرف واکسن‌های اصلی انگلیسی و آمریکایی که پیش‌تر در این کشور حرام و تحریم شده بود، تاکنون مشخص نیست، اما با مراجعه به سابقه اخیر دولت و ارسال محموله واکسن انگلیسی به کشورهایی چون: یمن، افغانستان و سوریه، به نظر می‌رسد حداقل مصرف واکسن‌های خریداری‌شده از محل وام بانک جهانی در داخل کشور منتفی باشد. این در حالی است که تأکید روی تزریق دوز سوم واکسن کرونا از نوع چینی و ایرانی نمی‌تواند عامل مؤثر در برابر ویروس‌های جدید قلمداد شود؛ مخصوصاً اینکه تحقیقات نشان می‌دهد که واکسن‌های موجود اثربخشی کمتری در برابر اومیکرون داشته‌اند. نمی‌توان به جامعه آدرس غلط داد و اعلام نمود که میانگین ابتلا به کرونا در دنیا 65درصد افزایش، اما در ایران 26درصد کاهش داشته است. درحالی‌که اروپا و آمریکا و آسیا به کانون اصلی بحران کرونا تبدیل‌شده‌اند، صحبت از اینکه ایران با واکسیناسیون گسترده توانسته این بیماری را تا حد زیادی مهار کند، یک مغلطه است؛ اکنون طبق داده‌های سازمان جهانی بهداشت، ایران رتبه نهم را در موارد شدید ابتلا و رتبه 116جهان را در خصوص انجام تست کرونا داشته است. اگر تخصص و تجهیزات آزمایشگاهی و تکنولوژی انجام تست‌های تشخیصی اومیکرون در کشور وجود می‌داشت، آتش زیر خاکستر اومیکرون برملا و غیرواقعی بودن آمار وزارت بهداشت و درمان درباره رقم مبتلایان بیماری مشخص می‌شد.
مخلص کلام اینکه؛ در کشورهای همسایه مانند ترکیه و عراق و پاکستان و امارات و ...، افزایش موارد ابتلا به کرونا حاکی از گردش سویه اومیکرون بوده است و صعودی شدن موارد ابتلا به بیماری‌های تنفسی شبیه به سرماخوردگی و آنفلوانزا در ایران، ناشی از کرونا اومیکرون بوده است که کشور ناتوان از شناسایی آن می‌باشد. با توجه به عادی انگاری‌ها و کاهش پروتکل‌های بهداشتی تا 30 درصد، آن‌هم به اسم واکسیناسیون 90 درصدی جمعیت کشور که حقیقت ندارد، در روزهای آینده، تشدید بیماری حتمی است و باید مثل کشورهای دیگر علاوه بر خریداری و واردات واکسن‌های جدید و به‌روز خارجی، نسبت به برقراری محدودیت‌های اجتماعی درد تعطیلی و قرنطینه اقدام فوریتی انجام داد.