ادامه ممنوع‌التصویری هاشمی پس از درگذشت

همدلی| پنج سال از درگذشت آیت اکبر الله هاشمی رفسنجانی گذشته است و به نظر می‌رسد محدودیت‌هایی که برای حضور و نمایش وی از پیش از فوت ایشان در رسانه ملی معمول شده بود، هنوز ادامه دارد. برخی ازجمله بستگان هاشمی رفسنجانی معتقدند این ممنوعیت‌ها به دلیل محبوبیت و نفوذ ایشان در جامعه بوده است. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران امسال نیز مراسم سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را پوشش نداد و حتی در روز درگذشت ایشان هیچ برنامه یا خبری به این موضوع اختصاص نیافت. موضوعی که موجب واکنش محمد هاشمی برادر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شد. او در مصاحبه‌ای گفت: «صداوسیما که آقای هاشمی را ممنوع الصدا و ممنوع‌التصویر کرده و هیچ‌چیز در مورد ایشان نمی‌گوید.» محمد هاشمی نه‌تنها به مراسم ارتحال بلکه به مناسبت‌های مختلف در طول سال نیز اشاره کرد و افزود: «مثلاً وقتی هفته دفاع مقدس است بااینکه آقای هاشمی فرمانده جنگ بوده اما یک کلمه راجع به او چیزی نمی‌گویند یا در دهه فجر بااینکه آقای هاشمی از استوانه‌های انقلاب بود یک کلمه از ایشان گفته نمی‌شود.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه «گاهاً آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را تحریف می‌کنند»، عنوان کرد: «این تحریف‌ها در مورد همه مناسبت‌ها وجود دارد و در مراسم رحلت ایشان نیز همچنین صداوسیما و رسانه‌های وابسته به جریان اصولگرا نسبت به آقای هاشمی یا سکوت می‌کنند یا ایشان را تحریف می‌کنند. شاید ممنوعیتی دارند که نمی‌دانم از کجاست.»
همچنین محسن هاشمی فرزند آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز به سکوت خبری صداوسیما در پنجمین سالگرد رحلت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی واکنش نشان داد و گفت: «من فکر می‌کنم نمی‌شود نام ایشان را از انقلاب اسلامی حذف کرد. با توجه به سابقه ایشان در قبل از انقلاب، دوران مبارزه و نقششان در تثبیت انقلاب و جنگ و نقششان در مجلس، قوه مجریه و بعد هم به‌عنوان مجمع تشخیص مصلحت نظام، حضورشان در کنار مقام معظم رهبری و بقیه دست‌اندرکاران نظام جمهوری اسلامی به نظرم حذف نام ایشان امکان‌پذیر نیست.» وی در ادامه تأکید کرد: «حتی این برخوردها شاید نام ایشان را در میان مردم بلندتر هم کند؛ همین‌جوری که روزبه‌روز محبوبیت ایشان در جامعه دارد بیشتر می‌شود. شاید هم این روشی است که خداوند دنبال می‌کند تا ایشان محبوب‌تر شود.» محسن هاشمی در ادامه عنوان کرد: «بعد از اتفاقاتی که ایشان دیگر به نماز جمعه نرفتند و بعد اختلاف نظراتی در مورد نحوه هدایت جامعه پیش آمد، مجموعاً احساسشان این است که مطرح کردن آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شاید تضعیف حاکمیت است.»
همان‌طور که محسن هاشمی هم اشاره کرد، ممنوع‌التصویری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی صرفاً به زمان پس از مرگ ایشان محدود نمی‌شود. آخرین حضور هاشمی رفسنجانی در یک برنامه تلویزیونی مربوط سال 87 بود و پس‌ازآن نیز تنها یک سخنرانی ایشان در سال 94 به مناسبت روز زن پخش شد که حاشیه‌هایی نیز به همراه داشت. همچنین سال 88، برای آخرین بار امامت نماز جمعه تهران بر عهده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که پس‌ازآن اعلام شد که ایشان به دلیل جلوگیری از درگیری احتمالی در مراسم نماز جمعه از حضور در نماز جمعه انصراف داده‌اند. رضا تقوی رئیس وقت شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه چند سال بعد در مصاحبه‌ای به فشار سنگین برگزاری آخرین نماز جمعه به امامت هاشمی رفسنجانی اشاره و اظهار کرد: «این نماز جمعه را با چنگ و دندان کنترل کردیم. آیا واقعاً در هر هفته‌ای که آقای هاشمی می‌خواست بیاید ما باید‌ یک لشکری را بسیج کنیم و به این شکل نماز جمعه را اداره کنیم. آن جمعه کنترل کردیم، اگر جمعه‌ بعد می‌خواست ایشان تشریف بیاورد و بریزند نماز را به هم بریزند اصلاً چه می‌ماند برای نماز جمعه؟ کشورهای اسلامی در مورد ما چه می‌گفتند؟ دنیا چگونه نگاه می‌کرد؟ لذا جناب آقای هاشمی خودشان هم متوجه شدند که به این شکل نمی‌تواند نماز بخواند.» پس از فوت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز نعمت احمدی، حقوقدان و فعال سیاسی در مصاحبه‌ای به موضوع ممنوع‌التصویری ایشان اشاره کرد و ضمن گلایه از این موضوع گفت: «صداوسیما را ببینید در ده، دوازده سال گذشته هیچ عکس و تصویری نشان ندادند، ایشان نانوشته ممنوع‌التصویر بود.» اما احمدی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که «از زمان فوت آقای هاشمی مدام تصویر ایشان را نشان می‌دهند» و گفت: «‌مردم این نفاق و دوگانگی را می‌بینند. متوجه می‌شوند که چه اتفاقی افتاده است و متوجه می‌شوند که چه کسی صداقت دارد و چه کسی ندارد.» گرچه در زمان اعلام خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی صداوسیما به پوشش این خبر و پخش برنامه‌های مختلف در خصوص ایشان پرداخت و حتی حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی، عضو جامعه روحانیت مبارز در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرد: «صداوسیما مدام گله می‌کند که چرا مردم ماهواره می‌بینند و چرا بیننده صداوسیما کم شده است، من وظیفه دارم بگویم که صداوسیما اگر از آقای هاشمی تجلیل نکند، مردم را از دست خواهد داد، مردم فقط آن چهارنفری نیستند که شما فکر می‌کنید. او تنها یک خبردار و اهل خبر نبود، او مجتهد بود.» اما به نظر می‌رسد پس‌ازآن سال، محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای در این زمینه اعمال‌شده است. به‌طوری‌که دو سال پیش روزنامه جمهوری اسلامی به ممنوعیت نام و تصویر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در تلویزیون اعتراض کرد و با طرح این سؤال که معلوم نیست چرا اسم بردن از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در صداوسیمای جمهوری اسلامی حتی بعد از رحلت نیز ممنوع است؟ نوشت: «بخش مربوط به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سخنان رئیس‌جمهور روحانی در مراسم افتتاح خط شش متروی تهران در خبر تلویزیون حذف شد!» گرچه در سال‌های اخیر در برخی از برنامه‌ها و مستندات پخش‌شده از سوی صداوسیما، به نمایش بخشی از سخنان هاشمی رفسنجانی یا مطالبی در خصوص وی در دوره‌های مختلف انقلاب پرداخته‌شده است اما عموماً این مطالب بریده‌ای از سخنان و در جهت زیر سؤال او بوده است و به نقش، تأثیر و اهمیت هاشمی رفسنجانی در وقوع انقلاب و پس‌ازآن، در رسانه ملی کمتر اشاره‌ای شده است.