ابهامات یک صدای مهیب شبانه

همدلی| صدای انفجار مهیب شنبه‌شب در آسمان نطنز خیلی زود فضای رسانه‌ای ایران را ملتهب کرد. انتشار اخبار اولیه از شنیدن صدای انفجار در نطنز کافی بود تا بسیاری در شبکه‌های اجتماعی احتمال بدهند دوباره در این منطقه حساس و مهم ایران خرابکاری رخ‌داده است. نطنز یکی از حساس‌ترین مراکز اتمی ایران است که تابه‌حال بارها از سوی دشمنان موردحمله و خرابکاری قرارگرفته است. حالا هم‌زمان با پایان یافتن دور جدید مذاکرات ایران و طرف‌های دیگر برجام، بسیاری این حدس را می‌زنند که رژیم صهیونیستی به همراه متحدان منطقه‌ای خود که به‌شدت مخالف انعقاد هرگونه توافق هسته‌ای با ایران است، درصدد باشد تا به‌نوعی به روند مذاکرات ضربه وارد کند و از طرف دیگر مانع پیشرفت فعالیت‌های هسته‌ای ایران شود.
توضیحات فرماندار
شنبه‌شب وقتی منابع محلی در نطنز گزارش دادند که در آسمان این منطقه صدای انفجار مهیبی به گوش رسیده است خیلی زود کاربران شبکه‌های اجتماعی شروع به واکنش نشان دادن کردند. برخی پیش از هر گونه خبری نوشتند که این انفجار بی‌ارتباط با مذاکرات هسته‌ای نیست؛ اما هم‌زمان رسانه‌ها نیز شروع به تحقیقات رسمی دراین‌باره کردند. اولین اظهارنظر که ظن خرابکاری در نطنز را افزایش داد مربوط به فرماندار نطنز است.
رمضانعلی فردوسی در گفت‌وگو با ایسنا درباره گزارش‌هایی مبنی بر شنیده شدن صدای انفجار در فضای آسمان نطنز، اظهار کرد: «صدایی شبیه به انفجار در ساعت ۲۰:۱۵ امشب در نطنز شنیده‌شده است که علت این انفجار هنوز مشخص نیست و خبر موثقی دراین‌باره نداریم اما مسئولان نظامی و انتظامی در حال بررسی منبع و علت این انفجار هستند.» این سخن فرماندار نشان می‌دهد که او در ابتدای امر وقوع انفجار را تأیید می‌کند و بعد رسماً اعلام می‌کند که برای بررسی موضوع با مقامات نظامی محلی تماس گرفته و آنان نیز از موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند و در حال بررسی علت صدای انفجار هستند.
بااین‌وجود فرماندار گفت: «تنها با صراحت می‌توانیم بگویم که خوشبختانه هیچ ضرر مالی و جانی حادث نشده است. بنده در هنگام این رخداد در حال رانندگی بودم و صدایی نشنیدم و نتیجه نهایی بررسی‌ها فردا اعلام خواهد شد.» اما حساسیت موضوع باعث شد که بررسی نتیجه به روز بعد موکول نشود و همان شنبه‌شب مقامات نظامی نیز پای کار بیایند و دراین‌باره صحبت کنند.

 اعلام سخنگوی ارتش

کمی بعد اخبار سراسری در صداوسیما دراین‌باره یک متن خبر از پیش تهیه‌شده را منتشر کرد که در آن رسماً اعلام‌شده بود این اتفاق یک حمله خارجی یا یک خرابکاری نبوده بلکه یک رزمایش نظامی بوده است. در همین راستا نیز سخنگوی ارتش با حضور در یکی از بخش‌های خبری شبانگاهی صداوسیما دقیقاً متن خبری را که گوینده اخبار پیش از او اعلام کرده بود، به‌عنوان مصاحبه تکرار کرد. سخنگوی ارتش گفت: «ساعتی پیش یکی از سامانه‌های موشکی منطقه نطنز آزمایش شد.» به گزارش ایسنا، امیر تقی‌خانی درباره علت انفجار در منطقه نطنز اظهار کرد: «ساعتی پیش برای ارزیابی آمادگی میدانی یکی از سامانه‌های موشکی منطقه، آزمایشی انجام شد.» او افزود: «این‌گونه تمرینات در فضایی امن و در هماهنگی کامل شبکه پدافندی صورت می‌گیرد و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.»
این در حالی بود که برخی انتظار داشتند مقامات ارشد سپاه پاسداران که مسئولیت حفاظت از اماکن حساس و مهم کشور را دارند دراین‌باره توضیح دهند اما تاکنون هیچ‌کدام از نیروهای زیرمجموعه سپاه نسبت به این حادثه توضیحی ارائه نکرده است. در همین باره نیز سایت نورنیوز وابسته به شورای عالی امنیت ملی نیز دراین‌باره نوشت: «بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از منطقه، شلیک موشک پدافندی در آسمان منطقه بادرود با هدف آزمایش واکنش سریع نسبت به تهاجم احتمالی شلیک و با هدایت سایت پدافندی منطقه در آسمان منفجرشده است.» بعدازاین صداوسیما در بخش‌های خبری مختلف خود سعی کرد از منابع متعددی همین خبر را تشریح کند. ازجمله این‌که صداوسیما در گفت‌وگو با یکی از خبرنگاران محلی خود تقریباً محتوایی شبیه آنچه سخنگو ارتش اعلام کرده بود را نیز تکرار کرد. همه اخبار تأکید داشتند که تنها یک رزمایش بوده است؛ اما به‌هرحال این اتفاق باعث شد برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی بنویسند چرا باید در چنین موقعیت حساسی یک رزمایشی از پیش اعلام‌نشده انجام شود و باعث شوکه شدن افکار عمومی‌شود. ضمن این‌که چرا از چنین رزمایش حساسی فرماندار نطنز بی‌اطلاع بوده است؟

 سوابق حمله به نطنز

به‌هرحال موضوع زمانی حساسیت‌برانگیز می‌شود که به حوادث گذشته نگاه می‌کنیم. سال گذشته در نطنز یک انفجار رخ داد که ابتدا از جزییات آن اطلاعی در دسترس نبود اما کم‌کم مسئولان مرتبط و ازجمله نمایندگان تأیید کردند که در نطنز برای چندمین بار یک خرابکاری رخ‌داده که به بخش‌هایی از یکی از ساختمان‌های این مرکز مهم آسیب وارد کرده است.
بامداد ۱۲ تیرماه سال گذشته منابع مختلف گزارش دادند که نطنز دچار حادثه شده است گرچه مقامات کشور‌ درباره جزئیات و علت این حادثه توضیحی نداده‌اند، اما تا اعلام رسمی از سوی مقامات گزارش‌هایی مختلفی از احتمال «خرابکاری» و جزییات آن منتشر شد. ازجمله تصاویر ماهواره‌ای در شبکه‌های اجتماعی انتشار یافت که نشان می‌داد به کدام قسمت‌های نطنز چه خسارت‌هایی واردشده است. شورای عالی امنیت ملی ایران روز ۱۳ تیرماه اعلام کرد که علت حادثه در تأسیسات هسته‌ای نطنز مشخص‌شده است، اما به دلیل «ملاحظات امنیتی» فعلاً دراین‌باره اطلاع‌رسانی نمی‌شود. علی‌اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی هم در کمیسیون امنیت ملی حاضر شد و درباره این حادثه به اعضای کمیسیون توضیح داد و بعداً ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس به نقل از صالحی گفت که جزییات حادثه به خاطر مسائل امنیتی منتشرنشده است.
 اما بعد روزنامه «نیویورک‌تایمز» در گزارشی به نقل از یک منبع اطلاعاتی اعلام کرد که این خرابکاری بر اثر کار گذاشتن یک «وسیله انفجاری» در تأسیسات نطنز بوده است. همچنین روزنامه رژیم صهیونیستی جروزالم‌پست چند ماه بعد نوشت که بر اساس اطلاعات دریافتی انفجار نطنز «خرابکاری فیزیکی» و با هدف هشدار به ایران برای رد نشدن از خطوط قرمز در برنامه ‌هسته‌ای بود. این روزنامه اسرائیلی همچنین گفت که مطلع شده که این انفجار با هدف ارسال پیامی که نشان‌دهنده عزم راسخ برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی بود، انجام‌شده است. این در حالی بود که برخی از مقامات رسمی رژیم صهیونیستی تلاش کردند اعلام کنند آنچه در نطنز رخ‌داده ارتباطی به آنان ندارد.
بااین‌حال کم‌کم مقامات درباره حوادث نطنز اطلاعات بیشتری منتشر کردند. ازجمله جواد کریمی ازجمله نمایندگان اصولگرای مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی درباره سفر اعضای این کمیسیون به نطنز و بازدید از این مرکز هسته‌ای به خبرگزاری خانه ملت گفت: «بررسی محل حادثه جزو اهداف سفر ما بود. در نقطه که خرابکاری انجام‌شده، تیم‌های ویژه در حال بررسی بودند، متأسفانه بیشتر آسیب‌پذیری داخلی را تشخیص دادیم لذا احتمال پرواز و برخورد شی مشکوک و خارج از حصار تقریباً به دست نیامده است و آنچه گفته شد درباره احتمال جاسازی شی در دستگاه‌ها از غرب با آنچه ما دیدم و شدت حادثه تطبیق نداشت.»
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: «گزینه رخنه در مسائل حراستی و حفاظتی جمع‌بندی قطعی ما است. چراکه اگر از بیرون شی با این نقطه برخورد می‌کرد، می‌بایست قطعاتی از آن مشاهده شود که طبق بررسی‌ها مطلقاً چیزی یافت نشده است.»
بعداً فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی جزییات بی‌سابقه‌ای از خرابکاری‌ها در نطنز منتشر کرد. عباسی که حالا رئيس کمیسیون انرژی مجلس است، گفت در طول ۱۵ سال گذشته، پنج انفجار «بزرگ» در تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ‌داده و علاوه بر آن حوادث کوچک متعددی هم در این تأسیسات به وقوع پیوسته است. او در گفت‌وگویی با خبرگزاری، به تشریح حداقل چهار مورد از این انفجارها پرداخت است که درباره دو مورد آن نخستین بار است که چنین جزییاتی فاش می‌شود. به گفته فریدون عباسی، در یک مورد دیگر از این انفجارها که ساعت نیم بامداد روز ۲۶ تیرماه سال ۹۰ رخ‌داده است، افرادی با جاسازی مواد منفجره «به‌اندازه عدس» در فشارسنج‌های سانتریفیوژها باعث وقوع انفجاری در زنجیره این سانتریفیوژ‌ها شده‌اند. او به میزان خسارت این ماجرا اشاره نکرد.

 سقوط یک پهباد در کوهرنگ

بااین‌حال اتفاقات مشکوک دیروز هم ادامه یافت. دیروز مردم ساکن منطقه کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری گزارش دادند که یک دستگاه پهباد در این منطقه سقوط کرده است. تصاویر منتشرشده نشان می‌داد که این پهباد شبیه پهباد مشهور آمریکایی RQ170است که چند سال پیش ایران توانست آن را به دام بیندازد و بازطراحی کند. این خبر در حالی منتشر شد که برخی منابع پیش‌ازاین مدعی شده بودند شلیک پدافند هوایی در آسمان فردو به علت پرواز یک دستگاه پهباد بوده است. بااین‌حال دیروز جعفر مردانی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص جزئیات سقوط پهپاد در شهرستان کوهرنگ، اظهار کرد: «این پهپاد با هدف بارورسازی ابرها ساعت ۱۹ روز گذشته از فرودگاه شهرکرد به سمت غرب استان حرکت می‌کند.» معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار چهارمحال و بختیاری توضیح داد: «به‌علت شرایط جوی نامناسب این پهپاد در روستای میهه از توابع شهرستان کوهرنگ فرود اضطراری داشته است و امروز با بالگرد به مبدأ انتقال داده شد.»