نصرت‌اله کریمی؛ از دستیاری دسیکا تا راه‌اندازی رشته عروسک‌گردانی

نصرت‌ کریمی تحصیلاتش را در هنرستان صنعتی و هنرستان هنرپیشگی گذراند و سپس به یادگیری در زمینه هنرهای نمایشی، چهره‌پردازی و طراحی صحنه، در تنها آموزشگاه تئاتر تهران پرداخت. مهم‌ترین استاد و راهنمای او در آن سال‌ها، عبدالحسین نوشین، بنیان‌گذار تئاتر مدرن ایران بود. کریمی از سال ۱۳۱۹ به­ بعد به­‌عنوان بازیگر، چهره‌پرداز و طراح صحنه در تماشاخانه‌های مختلف تهران به کار پرداخت. در سال ۱۳۲۳ به گروه تئاتر نوشین پیوست و تا سال ۱۳۳۱ همچنان در این گروه عضویت داشت و در نمایشنامه‌های گوناگونی ازجمله «دختر شکلات فروش» و «اوژنی گرانده» به ایفای نقش پرداخت. در سال ۱۳۳۹ پس از ازدواج، به‌اتفاق همسرش برای تکمیل تحصیلات خود به ایتالیا رفت و آنجا با کمک سفیر ایران، دستیار سوم ویتوریو دسیکا شد. پس‌ازآن برای آموختن عروسک‌گردانی به پراگ رفت و پس از گذراندن دوره پنج‌ساله رشته کارگردانی سینما و تلویزیون، یک سال نیز دوره فنی فیلم‌های عروسکی را گذراند و با مدرک کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شد. پس از چند سال کار تئاتر و دوبله فیلم‌های خارجی، به همراه حسین سرشار و فهیمه راستکار در اردیبهشت ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و رشته عروسک‌گردانی را در دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران بنیان نهاد و در همان سال به دعوت وزارت فرهنگ و هنر مسئولیت کارگاه نقاشی متحرک «پویانمایی» را به‌عهده گرفت و در آنجا فیلم‌های زیاد پویانمایی و عروسکی ساخت که در بایگانی وزارت ارشاد موجود هستند. این فیلم‌ها «دل موش پوست پلنگ» نخستین فیلم عروسکی ایران «شکار ماه» «باباکرم» «تعصب» «سلسله‌مراتب» «خروس بی‌محل» «آدم شاخ درمیاره» «پیدایش آتش» و «آقای شاکی» هستند. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ نیز با ساخت مجموعه تلویزیونی در تلویزیون مشغول به کار بود و بعد به ساخت فیلم سینمایی روی آورد. بیشتر شهرت وی به‌دلیل بازی در سریال دایی‌جان ناپلئون در نقش «آقاجان» و نیز آثار سینمایی است که با سه عنوان نویسنده، کارگردان و بازیگر در آن‌ها حضورداشته است. پیش از انقلاب ۶۰ تندیس ساخته بود، ولی پس از انقلاب که فرصت بیشتری داشت ۵۰۰ تندیس و صورتک ساخت و ده نمایشگاه برای آن‌ها برگزار کرد. در کنار این کارها به پرورش کاکتوس، به‌صورت تجاری، پرداخت و همچنین فیلم‌نامه برخی از آثار پیشین خود، مانند درشکه‌چی را منتشر کرد. مراسم بزرگداشت از وی در سال ۱۳۸۶ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. کریمی دست‌کم سه فیلم مستند ساخت. «صورتک‌ها» محصول ۱۳۷۳ با کارگردانی ناصر زراعتی، دومین فیلم با نام «سیاه سبز سفید» محصول ۱۳۸۳ با کارگردانی مهرداد شیخان و سومین فیلم محصول ۱۳۸۴ با کارگردانی علا محسنی است. نصرت‌اله کریمی در ۱۲ آذر ۱۳۹۸ و در ۹۵ سالگی درگذشت و در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شد.