پایان بی‌نتیجه نشست دوحه

همدلی| تقابل طالبان و حکومت مرکزی در افغانستان به کلاف پیچیده‌ای از اختلافات تبدیل شده است که احتمال دستیابی به حل و فصل آن در آینده‌ای نزدیک، بسیارغیرمنتظره به نظر می‌رسد. در همین حال با وجود آنکه مذاکرات طرفین افغانی همچنان به میزبانی کشورهای دیگر انجام می‌شود، اما در نهایت خروجی قابل توجهی از این نشست‌‌ها حاصل نمی‌شود. در این میان، پیش‌روی‌های گسترده نیروهای طالبان، نه تنها قدرت چانه‌زنی آنها را در مذاکرات افزایش داده است، بلکه بازیگران صحنه بین‌الملل را نیز ناچار به تفاهم با آنان، به جای حکومت مرکزی کرده است.
در همین حال پس از دو روز مذاکره فشرده بین طرف‌های افغانی در دوحه، تنها نتیجه‌ای که دیدار هیات عالی‌رتبه سیاسی افغانستان با گروه طالبان در پی داشت، امید به ادامه مذاکرات دو طرف در آینده‌ای نزدیک است. گفت ‌وگوهای دو روزه قطر با حضور ‌‌هیأت جدیدی از سیاستمداران افغان به رهبری دکتر عبدالله از روز شنبه در دوحه آغاز شد و یکشنبه ‌شب با برگزاری یک نشست خبری به کار خود پایان داد. برآیند مهم این نشست تاکید بر ادامه گفت‌وگوها میان دو طرف بود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، شبکه تلویزیونی الجزیره قطر گزارش داد که هیات‌های نمایندگی دولت افغانستان و طالبان بیانیه مشترکی را منتشر و تصریح کردند که مجددا نشستی را خواهند داشت و دستورالعمل‌‌هایی برای تسریع در روند مذاکرات صلح‌شان صادر کرده‌اند. پس از پایان مذاکرات، روسای دو ‌‌هیأت، نشستی خبری را در محل مذاکرات برپا کردند. در این نشست، نخست عبدالله عبدالله اعلام کرد که در این نشست مواضع دو طرف کاملا واضح و آشکار شده و قرار است این مذاکرات همچنان تداوم داشته باشد. عبدالله همچنین وعده داد که در هفته‌های آینده گفت‌وگوهای دو طرف بار دیگر آغاز خواهد شد. ملا عبدالغنی برادر، رئیس ‌‌هیأت مذاکره‌کننده طالبان، نیز بر حل مشکل افغانستان از راه گفت‌وگو و مذاکره تاکید کرد و گفت هرچند طالبان در این اواخر مناطق زیادی از افغانستان را به تصرف درآورده‌ است، با این حال باور دارد که مشکل افغانستان باید از راه مذاکره حل شود. نتیجه مذاکرات دو روزه دوحه، انتشار بیانیه شش ماده‌ای دو طرف بود. در این بیانیه آمده است که هر دو طرف متعهد شده‌اند تا رسیدن به چنین توافقی در سطح عالی در مذاکرات شرکت کنند و به منظور رسیدن به این هدف در آینده چنین نشست‌هایی را ادامه دهند. به گزارش الجزیره، در این بیانیه تصریح شد: «ما برای ارائه کمک‌های انساندوستانه در سراسر افغانستان تلاش خواهیم کرد».
همچنین به گزارش اسپوتنیک، در ادامه این بیانیه که بعد از دو روز مذاکرات در قطر صادر شده آمده است، هیات‌های نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان توافق کرده‌اند تا اجازه به دسترسی ایمن مردم به واکسن در سراسر افغانستان را داده و امنیت کارکنان حوزه پزشکی را که تزریق واکسن انجام می‌دهند، تضمین کنند. در این بیانیه که از سوی عبدالله عبدالله، رئیس هیات کابل و همچنین رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان در یک کنفرانس مطبوعاتی قرائت شد، آمده است: «طرف‌ها توافق کردند به خاطر همه‌گیری کووید-۱۹، همه تدابیر لازم برای تضمین امنیت پرسنل اجرا کننده واکسیناسیون اتخاذ شود و همچنین نقل و انتقال مناسب کپسول‌های اکسیژن و دیگر تجهیزات لازم برای درمان افراد آلوده به کروناویروس تضمین شود.»
با این وجود، هیات‌های طالبان و دولت افغانستان نتوانستند بر سر یک آتش‌بس یا آزادسازی زندانی‌ها در جریان دو روز مذاکرات در پایتخت قطر توافق کنند. بر اساس بیانیه مشترک، شرکت کنندگان در مذاکرات بین افغانی در شهر دوحه توافق کردند مذاکرات سطح بالا را ادامه دهند و فرآیند صلح را برای غلبه بر وضعیت فعلی در افغانستان تسریع کنند. دو طرف اعلام کردند که زیرساخت‌های غیرنظامی نباید آسیب ببینند. آنها همچنین بر سر لزوم اجتناب از تلفات غیرنظامی و تضمین تحویل کمک‌های انساندوستانه به همه مناطق کشور توافق کردند. این هیات‌های مذاکره کننده به گفته محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در پایتخت قطر، نتوانستند بر سر یک آتش‌بس برای مناسبت عید قربان و یا بر سر آزاد کردن اعضای زندانی طالبان توافق کنند.
اخیرا رسانه‌های عربی گزارش‌هایی درخصوص گمانه‌زنی‌ها درباره آتش‌بس احتمالی به مناسبت عید قربان و آزاد کردن ۷۰۰۰ تن از شبه نظامیان طالبان منتشر کردند. بر اساس برخی گزارش‌های رسانه‌ای، در جریان نشست سطح بالای دو روزه بین افغانی در شهر دوحه بر سر یک آتش‌بس چند روزه یا آزاد کردن برخی زندانی‌ها توافق شده است؛ مسئله‌ای که البته مورد تایید قرار نگرفته است. بر این اساس، به نظر می‌رسد که دو طرف گفت‌وگو یک‌ بار دیگر دست خالی از این مذاکرات بیرون آمده‌اند. هرچند هیچ خبری از موضوع دو روز گفت‌وگو به بیرون درز نکرده است، اما اگر بیانیه شش ماده‌ای را برآیند این نشست در نظر بگیریم، حرفی جدی میان دو طرف ردوبدل نشده است.
مذاکرات طرف‌‌های افغانی در حالی در دوحه به پایان رسید که پیش از آن، این طرفین جلساتی را نیز به میزبانی تهران برگزار کرده بودند. در همین حال روز گذشته، سعید خطیب زاده در نشست هفتگی خود با خبرنگاران داخلی و خارجی، در پاسخ به این سوال که گفته شده است یک هیات روس در جریان مذاکرات ایران و افغانستان که چندی پیش در تهران برگزار شد حضور داشته است و آیا ایران قصدی برای برگزاری دور بعدی این مذاکرات دارد یا نه؟ گفت:«ایران مسیری را که آغاز کرده تا لحظه‌ای که طرف‌‌های افغانستانی پایبند به آن باشند ادامه خواهد داد. ایران در ابعاد دوجانبه و چندجانبه با گروه‌‌های افغانستانی به صورت فعال در ارتباط است. نماینده ویژه ایران در امور افغانستان با این گروه‌‌ها به صورت مختلف در ارتباط است و آمادگی داریم که این ارتباط را به صورت حضوری ادامه دهیم. ما از هر ابتکاری در این مسیر استقبال می‌کنیم و کمک می‌کنیم که گفت وگوهای فراگیر و مرضی‌الطرفین بین گروه‌‌های مختلف افغانستانی برای رسیدن به صلح در این کشور برگزار شود.»
او همچنین در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط  با آخرین تحولات افغانستان و موج احتمالی جدید ورود مهاجران افغانستانی به سمت مرزهای ایران و برخی از کشورهای منطقه گفت: «در مورد مسائل افغانستان ما با دقت وضعیت در مرزها را کنترل می‌کنیم و زیر نظر داریم. اوضاع را رصد می‌کنیم و شرایط را بررسی می‌کنیم.» او ادامه داد: «امنیت افغانستان امنیت ایران است و نا امنی در افغانستان برای ما قابل تحمل نیست و همان طور که گفتم ما به صورت دقیق شرایط و تحولات در افغانستان را رصد و بررسی می‌کنیم.»
از سوی دیگر، حامد کرزای رئیس جمهور سابق افغانستان در سخنانی در یک نشست مجازی، با تاکید بر این که هر چه زودتر باید صلح در افغانستان برقرار شود؛ مذاکرات صلح در تهران را قدم مهمی عنوان کرد. او اضافه کرد: «یکی از مکانیزم‌های مهمی که در حال انجام است از سوی روسیه، چین، آمریکا و پاکستان به صورت مشترک شکل گرفته است که پیوستن ایران به این مکانیزم نیز می‌تواند توسعه روند صلح را آسان‌تر کند.»