اسماعیل فصیح، از پرکاری تا گوشه‌گیری

فصیح در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ جزو پرفروش‌ترین نویسندگان معاصر بود که رمان‌های شراب خام، داستان جاوید، ثریا در اغما و درد سیاوش از مهم‌ترین آثار او به‌شمار می‌روند. اولین رمان وی به‌نام شراب خام در سال ۱۳۴۷ در انتشارات فرانکلین و زیرنظر نجف دریابندری و ویراستاری بهمن فرسی منتشر شد. مجموعه داستان خاک آشنا درسال ۱۳۴۹ توسط انتشارات صفی‌علی‌شاه و رمان دل کور درسال ۱۳۵۱ توسط انتشارات رز منتشر شد. سبک ساده و طنزآلود فصیح سبب شده که آثاری گیرا، پرکشش و عموماً پرمخاطب خلق کند. او از نخستین نویسندگان ایرانی است که طبقه متوسط شهری و مناسبات شهری را وارد رمان فارسی کردند. او همچنین از نخستین نویسندگانی است که ـ در کتاب زمستان ۶۲ ـ به‌مسئله جنگ ایران و عراق پرداختند. آثار وی همواره مورد استقبال کتابخوانان ایران بوده‌است، اما معمولاً کارهایش در بین منتقدان ادبی با استقبال جدی روبه‌رو نمی‌شد. برخی دیگر او را یکی از معدود نویسندگان ایرانی می‌دانند که هم در جذب مخاطبان خاص و هم مخاطبان عام موفق بوده‌است. بسیاری از داستان‌های وی در ارتباط مستقیم با تجربیات زندگی شخصی اوست. به‌گفته خودش «جلال آریان» در داستان «درد سیاوش»، شباهتی تمام با نویسنده دارد، چرا که در زندگی واقعی نویسنده هم آنابل کمبل، اولین همسر فصیح، سر زا رفت. عشق او به آنابل و جوان‌مرگی همسرش تأثیری عمیق بر او و نوشته‌هایش گذاشت. آثار وی به‌گفته خودش از احمد محمود، محمدعلی جمال‌زاده و بزرگ علوی تأثیر پذیرفته‌ است که خودش مستقیم به این مسئله اشاره کرده‌ است. او همچنین علاقه زیادی به آثار صادق چوبک، فروغ فرخ‌زاد و ارنست همینگوی داشت. از رمان‌های مهم این نویسنده می‌توان دل کور، داستان جاوید، ثریا در اغما، درد سیاووش، زمستان ۶۲، اسیر زمان و پناه بر حافظ را نام برد. از او چند مجموعه داستان و تعدادی ترجمه نیز باقی مانده است. اسماعیل فصیح در زندگی به گوشه‌گیری شهرت داشت، اما در سالیان پایانی عمرش گفت‌وگوی مفصلی با سعید کمالی دهقان انجام داد که آن گفت‌وگو در کتاب «دوازده به‌علاوه یک» که زمستان سال ۱۳۹۵ توسط نشر افق منتشر شد آمده‌ است. او که زاده ۲ اسفند ۱۳۱۳ بود روز ۲۵ تیر ۱۳۸۸ در تهران درگذشت.