دموکراسی حزب می‌خواهد که ما نداریم

حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر ناطق نوری در بیان معضلات نظام سیاسی کشور می‌گوید که ابزار دموکراسی در همه کشورها حزب است که در کشور ما به صورت اصولی وواقعی وجود ندارد.
او از سران اولیه‌ جناح راست جمهوری اسلامی و شخصیتی است که در سال ۱۳۶۴، مسئولیت وزارت کشور را به مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور تحویل داد.
او که سال‌ها به عنوان «ریش سفید» جناح اصول‌گرا به ایفای نقش می‌پرداخت و منشأ اثر بود، اکنون چندسالی است که عطای فعالیت سیاسی را به لقایش بخشیده و با تأسیس حوزه علمیه‌ای در خارج از شهر تهران در لواسان، به مدیریت آنجا پرداخته و کنش‌گری‌اش را به برگزاری سالانه مراسم سالگرد شهدای هفتم تیر محدود کرد؛ مراسمی که پس از شیوع کرونا عملا تعطیل شده است.
ناطق نوری در گفت‌وگویی که در آستانه چهلمین روز درگذشت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی اکبر محتشمی‌پور با جماران داشت، ضمن بیان برخی از خاطرات خود در سال‌‌های ابتدایی دهه شصت و پایان کار او در وزارت کشور او و آغاز حضور محتشمی‌پور در این وزارت، به موضوعاتی چون وضعیت مردم‌سالاری در کشور و مسایل آن پرداخت.
ناطق نوری درباره آشنایی با محتشمی‌پور گفت:«سابقه آشنایی من با آقای محتشمی به قبل از انقلاب بر می‌گردد؛ زمانی که پدرشان ایشان را به مرحوم آیت‌الله آقای مجتهدی تهرانی معرفی کرده بودند. من هم جزو شاگردان آقای مجتهدی بودم اما دوره ما قبل از ایشان بود. اگر دوره‌‌هایی را که آقای مجتهدی شاگرد تربیت می‌کرد تا زمان من و ایشان بخواهیم تقسیم بندی کنیم، آیت‌الله استادی و آیت‌الله خرازی دوره اول بودند، دوره دوم ما بودیم و دوره سوم آقای محتشمی و بعضی از دوستان دیگر مثل آیت‌الله ناصری(امام جمعه یزد) بودند.بنابر این، از آنجا و قبل از این‌که معمم شوند من با آقای محتشمی آشنا بودم. ضمن این‌که خاندان آقای محتشمی از مبارزین تهران بودند و به خصوص عموی ایشان مرحوم سیدمحمود محتشمی که از پیشکسوتان مؤتلفه و محور مبارزه در بازار حضرتی تهران بودند. من چون با دوستان مؤتلفه و مبارز آن زمان رابطه داشتم و آشنا بودم، با مرحوم آقا سیدمحمود هم ارتباط زیادی داشتیم؛ آدم بسیار متدیّن، خوش اخلاق، انقلابی و مبارز بود و واقعا هر کاری در بازار حضرتی داشتیم ایشان محور کار بود.»
وی افزود:«از آن موقع با آقای محتشمی آشنا بودیم تا این‌که ایشان به قم آمدند. در قم هم ما و آقای محتشمی مدرسه حجتیه بودیم و آنجا هم ارتباط داشتیم و به عنوان «طلبه‌‌های تهرانی» معروف بودیم. جامعه‌ای به نام «جامعه محصلین علوم دینی تهران» داشتیم و آقای محتشمی هم جزو آن بود. تا این‌که ایشان به نجف رفتند و ارتباط قطع بود و من هم در دوره‌ای که امام(س) نجف بودند به هیچ وجه عراق و نجف نرفته بودم.»
ناطق نوری افزود:«بعد از انقلاب ایشان با امام به تهران آمدند و به اعتبار سوابقی که با هم داشتیم، سلام و علیک معمولی داشتیم تا دورانی که بنا شد ایشان بعد از من وزیر کشور شود. ایشان به اعتبار رفاقتی که داشتیم به من زنگ زد و شاید برای اولین و آخرین بار تا امروز چنین حادثه‌ای در جمهوری اسلامی رخ داده است.
ایشان بعد از این‌که در مجلس رأی آورد و به عنوان وزیر انتخاب شد، شب به من زنگ زد که من فردا می‌خواهم به وزارت کشور بروم و چه کار باید بکنم؟ من به ایشان گفتم راهش این است که فردا صبح صبحانه به منزل ما بیایی، با هم صبحانه بخوریم و بعد هم من ماشین زرهی(ضد گلوله) دارم و با ماشین زرهی خودم شما را به وزارت کشور می‌برم و خودم هم معرفی‌تان می‌کنم. شاید نمونه دومی در جمهوری اسلامی سراغ ندارید که وزیر بعدی را خود وزیر قبلی ببرد و معرفی کند.»
ناطق نوری در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به کشمکش‌‌ها و دعواها و برچسب‌زنی‌‌ها در دهه اول انقلاب و ادامه آن در دهه‌‌های بعدی گفت:«من معتقدم مشکل کشور در زمینه نوع اجرای دموکراسی است. یک موقعی سالی یک انتخابات بود و بعدا ادغام شد و دو سال یک بار انتخابات برگزار می‌شود. این مراجعه به آرای مردم و دموکراسی است. اما من قائل هستم که دموکراسی ابزار دارد. ما دموکراسی را به کشورمان آورده‌ایم ولی ابزارش را نداریم؛ ابزارش حزب است. ما 250 حزب رسمی ثبت‌نام کرده در وزارت کشور داشتیم. مقام معظم رهبری یک موقعی فرموده بودند اینها حزب نیستند و قبیله هستند.»
وی افزود:«دموکراسی حزب می‌خواهد. چون مردم در همه چیز کارشناس نیستند. مثلا یک کسی کاسب، بقال، عطار، صنعتگر، تاجر، دانشجو یا استاد است. اینها متخصص سیاسی نیستند که به چه کسی رأی بدهند و به چه کسی رأی ندهند. در کل دنیا به «کارشناس» مراجعه می‌کنند. اتفاقا از دیدگاه من قرآن هم این را مطرح می‌کند و می‌گوید «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» یعنی اگر نمی‌دانید از اهلش سؤال کنید.»
ناطق نوری در توضیح نمونه‌‌های حزب در کشورهای دیگر گفت:«مثلا در انگلیس حزب‌‌های کارگر و محافظه‌کار هست یا در آمریکا دموکرات‌‌ها و جمهوری‌خواهان هستند. اینها حزب‌‌های اثرگذار هستند. حزب کاندیدا معرفی می‌کند. بدنه حزب از کارشناسان شورای مرکزی و رأس حزب استفاده می‌کنند و آنها هستند که می‌فهمند چه کسی خبره است و چه کسی را باید انتخاب کند و بقیه هم به او تأسی می‌کنند. ولی ما چنین حزبی به این معنا نداریم. ما بعد از انقلاب یک حزب به معنای واقعی کلمه داشتیم و آن هم حزب «جمهوری اسلامی» بود که آن هم جمع شد و دیگر حزبی به این معنا در کشور نداریم که اثرگذار باشد.»
رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی گفت:«مشکل بعدی ما این است که قاعده بازی را هم بلد نیستیم. دنیا هم ابزار دموکراسی را دارد و هم قاعده‌اش را بلد است. یعنی اگر حزب جمهوری‌خواه یا دموکرات در آمریکا برنده شد، قاعده بازی این است که رئیس جمهور از حزبی است که اکثریت را آورده و وزرا و معاونین و مشاورین رئیس جمهوری از همین حزب هستند. اما دیگر به پایین‌تر از وزیر و معاون و مشاور رئیس جمهوری دست نمی‌زنند و از آنجا پایین‌تر به «کارشناس» مراجعه می‌کنند و فرقی ندارد که این کارشناس چپ یا راست باشد. یا فرهنگ حاکم است و یا قانون دارند.»
ناطق نوری ادامه داد:«ایتالیا عضو هفت کشور صنعتی دنیا و عضو فعال اتحادیه اروپا است. میانگین سن دولت در آنجا خیلی کم است، اما سیستم به هم نمی‌خورد. چون هم قاعده بازی را بلد هستند و هم ابزارش را دارند؛ ما نه ابزار دموکراسی را داریم که احزاب قوی است و نه قاعده بازی را بلد هستیم. اصلاح‌طلب روی کار می‌آید و تمام اصول‌گرایان در هر جایی که هستند تا مسئولین روستاها را هم عوض می‌کند و اصول‌گرا سر کار می‌آید و تمام کارشناسان اصلاح‌طلب را عوض می‌کند. بنابر این بعد از 42 سال ما نمی‌توانیم مثل آنها شویم. باید از بدنه کارشناس استفاده کنیم و نگوییم این چپ و این راست است.»