2465
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
گمانه‌زنی درباره متولی سیاست خارجه رئیسی ادامه دارد
وزیرخارجه؛ زیر سایه ظریف
ظهور و بروز محمدجوادظریف در دولت اول روحانی و ادامه هشت ساله آن به عنوان وزیر خارجه، اگرچه با اقدامات ایران‌ستیزانه دونالدترامپ در خروج از برجام و البته حملات مداوم و شدید مخالفان دولت و برجام به وزیر خارجه، تمجیدهای مکرر رهبری و سران نظام از عملکرد او در ماجرای برجام، استعفای ناگهانی او در ماجرای سفر بشار اسد و بی‌خبری دستگاه دیپلماسی از این موضوع وسرانجام انتشار فایل محرمانه سخنان او درباره دیپلماسی ایران، رابطه با روسیه و عملکرد سردار سلیمانی از او وزیر خارجه‌ای جنجالی ساخت، اما بدون تردید او را به عنوان الگویی برای وزیر خارجه جمهوری اسلامی در دولت‌‌های بعد مطرح کرده و احتمالا سبب خواهد شد که وزرای خارجه بعدی را با عملکرد، توانایی‌ها، شخصیت و کاریزمای او بسنجند و داوری کنند. از همین‌روست که صندلی وزیر خارجه در دولت سیدابراهیم رئیسی،یک کرسی بسیار مهم و احتمالا پرحرف وحدیث خواهد بود. به خصوص که محمدجواد ظریف در آخرین گزارش خود به مجلس شورای اسلامی در روز یکشنبه گفته است که یک گام دیگر برای امضای برجام مانده است و این موضوع به دولت بعد منتقل خواهد شد و ناگزیر وزیر خارجه بعدی مجری آن خواهد بود. البته اگر مانند زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد این امر به مقام دیگری واگذار نشود. در روزهای گذشته درباره تصدی افراد و همچنین موقعیت این وزارتخانه مهم، گمانه‌زنی‌‌های بسیاری مطرح شد تا نشان دهد که چشم بخش بزرگی از مردم و فعالان سیاسی ورسانه‌ای به این صندلی دوخته است. جایگاهی اگرچه در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد و عملکرد او در برکناری وزیر مربوطه‌اش در هنگام ماموریت و مهم‌تر از سپردن تولیت مذاکرات هسته‌ای به جایی خارج از این مجموعه، به حاشیه رفته بود، اما بدون تردید با حضور محمدجواد ظریف در این وزارتخانه با سوابق آشنایی با سیاستمداران و دیپلمات‌‌های بزرگ دنیا، حضور چند دهه در قلب سازمان ملل و استفاده حداکثری از ظرفیت‌‌های وزیرخارجه، جایگاهی ویژه پیدا کرده است؛ به گونه‌ای که وزیرخارجه بعدی پیش از آن که سکاندار دیپلماسی دولت سیزدهم جمهوری اسلامی باشد، با موقعیت «جانشین ظریف» تعریف و توصیف خواهد شد. گزاره‌ای که البته عمق و گستره توقعات از او را نیز نشان می‌دهد. او هرکه باشد و با هر ظرفیت وتوانایی، اما یک چیز درباره او مسلم است وآن این که درصد ناچیزی هم از مخالفت‌‌های مجلس و اصول‌گرایان تندرو با ظریف، شامل حال او نخواهد شد و از این منظر فشارهای نمایندگان تندرو و برخوردهای تند برخی از محافل سیاسی، نباید به عنوان عاملی تاثیرگذار برعملکردش محسوب شود.
این جایگاه مهم در روزهای گذشته در کنار صندلی‌‌های دیگر دولت آینده نیز مورد گمانه زنی قرار گرفت. برخی به موقعیت وزارت خارجه در دولت رئیسی پرداختند و آن را چیزی غیر از این وضعیت در دولت روحانی می‌دانند، برخی نیز به بیان زمزمه‌‌ها و شایعات درباره افراد مورد نظر رئیسی پرداختند. محمد مهاجری، تحلیل‌گر سیاسی اصول‌گرا درباره موقعیت وزیرخارجه در دولت رئیسی در گفت‌وگو با برنا گفت:«حوزه سیاست خارجی کشور، بخصوص در دولت آقای رئیسی کاملا فراتر از دولت عمل خواهد کرد، بنابراین وزیر خارجه بعدی صرفا یک پیام‌رسان خواهد بود و فرقی نمی‌کند که وزیر امور خارجه بعدی چه کسی باشد و توصیه نمی‌کنم از تیم فعلی استفاده شود.»
وزیر یا پیام‌رسان؟
شاید نگاه مهاجری نیز به وضعیت این وزارتخانه در دولت احمدی‌نژاد باشد که در آن زمان بخش زیادی از تصمیمات مرتبط با سیاست خارجی در جایی خارج از دولت گرفته می‌شد. مانند مذاکرات هسته‌ای که سعید جلیلی به عنوان دبیر و نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی عهده‌دار این مهم بود. به گونه‌ای که محمود احمدی‌نژاد در مواردی اعلام کرده بود که مذاکرات هسته‌ای به او ارتباطی ندارد.
باقری‌کنی؛ معاون جلیلی
در همین ارتباط در روزهای گذشته بخش مهمی از گمانه‌زنی‌‌ها درباره کابینه رئیسی به طرح نام برخی افراد برای وزارت خارجه دولت سیزدهم اختصاص داشت.
انتشار تصاویر دیدار دیپلماتیک رئیسی با وزیر خارجه هند سبب طرح نام یک نفر در این باره شد. علی باقری‌کنی، معاون سابق سعید جلیلی در شورای امنیت ملی و برادرزاده آیت‌الله مهدوی کنی است. او که با حکم رئیسی معاونت امور بین‌الملل قوه‌قضائیه و دبیری ستاد حقوق بشر را در کارنامه خود دارد و همین موضوع نیز سبب شده تا بخشی از گمانه‌زنی‌‌ها به سمت او هدایت شود؛ در کنار سعید جلیلی در زمان محمود احمدی‌نژاد از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بود.
صفری؛ همکار جلیلی
نام دیگری که در روزهای اخیر مطرح شده نیز از نزدیکان جلیلی است. مهدی صفری که در زمان دبیری سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران بود. او دکترای برق و مخابرات دارد، در رشته علوم سیاسی در دانشگاه جورج واشنگتن تحصیل کرده و پیش از این کاردار ایران در آلمان، سفیر در اتریش و معاونت آسیا، اقیانوسیه و کشورهای مشترک‌المنافع وزارت امور خارجه و دستیار ویژه وزیر و نماینده ایران در مذاکرات تعیین رژیم حقوقی دریای خزر بوده است.
عبداللهیان؛ برکنار شده از سوی ظریف
حسین امیرعبداللهیان نیز از جمله افرادی است که بسیاری او را در دولت اصول‌گرای پس از روحانی وزیر خارجه می‌دانستند. به خصوص اگر علی لاریجانی فرصت حضور در انتخابات را پیدا می‌کرد و رئیس جمهور می‌شد.
امیر عبداللهیان که در برهه‌ای معاون عربی و آفریقایی محمدجواد ظریف بود، از سوی او برکنار شد و البته انتقاد شدید محافل اصول‌گرا از ظریف را نیز به دنبال داشت. او البته بلافاصله پس از برکناری از سوی علی لاریجانی به عنوان دستیار ویژه لاریجانی در امور بین‌الملل منصوب شد؛ ماموریتی که با حضور قالیباف در راس مجلس نیز تمدید شد. او دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران دارد، در دولت‌‌های خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی حضور داشته است. در دولت خاتمی عبداللهیان در مذاکرات هسته‌ای حضور داشت، در دولت احمدی‌نژاد به عنوان سفیر در بحرین بود.
متکی؛ کارنامه‌ای نه چندان مقبول
منوچهر متکی که در زمان انتخابات ریاست جمهوری 1400 سخنگوی شورای وحدت اصول‌گرایان تشکلی که با تمام امکانات از رئیسی حمایت کرده بود، نیز از جمله افرادی است که به خاطر سابقه حضور ناقص در وزارت خارجه احمدی‌نژاد، نامش در میان نامزدهای پست وزارت خارجه ایران دیده و شنیده می‌شود. او اما اخیرا درباره احتمال حضورش در کابینه رئیسی گفته است: «من آرد سیاسی‌ام را بیخته‌ام و الکم را آویخته‌ام. حضور فعال و بی‌محابا و شبانه‌روزی من در انتخابات به‌خاطر دغدغه‌ای بود که به‌عنوان شهروند و عضوی از شورای وحدت نسبت به شرایط کشور داشتم.»
عباس عراقچی و مخالفت تندروها
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای نیز در میان گزینه‌های جدی رئیسی برای تصدی پست وزارت خارجه دیده می‌شود. عراقچی در زمانی که سعید جلیلی به‌عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در دولت احمدی‌نژاد مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت نیز یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده بود.او با سابقه سخنگویی وزارت خارجه وسفارت در برخی کشورهای اروپایی و مهم‌تر از همه حضور در مذاکرات نفس‌گیر برجام در کنار ظریف و شناخت بسیار نسبت به این موضوع مهم، می‌تواند یکی از کسانی باشد که سکان وزارت خارجه ایران در دولت سیدابراهیم رئیسی را به دست بگیرد. اگرچه اصول‌گرایان تندرو که خود را متحد رئیسی در انتخابات گذشته می‌دانند، نمی‌توانند از سابقه همکاری و همراهی او با محمدجواد ظریف بگذرند و احتمالا مانع از حضور او در راس این وزارتخانه مهم شوند.