عنایت‌اله رضا؛ از حزب توده تا دایره‌المعارف اسلامی

عنایت‌اله رضا تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرهای رشت و تهران گذراند و در سال ۱۳۱۶ دیپلم متوسطه را در رشته ادبیات از دبیرستان دارالفنون دریافت داشت و همان سال در دانشکده افسری ثبت نام کرد و در سال ۱۳۱۸ به‌جرگه افسران ارتش ایران پیوست. پس از پایان دانشکده افسری در نیروی هوایی ارتش پذیرفته شد و در آنجا دوره خلبانی هواپیماهای جنگی را گذراند. در همین دوره بود که فعالیت‌های سیاسی‌اش را آغاز کرد و به‌سبب همین فعالیت‌های سیاسی در ۱۳۲۵ به‌تبعیدی ناخواسته رفت که حدود ۲۰سال به‌طول انجامید. او در این دوره تبعید نخست در دانشکده حزبی شهر باکو موفق به‌گرفتن مدرک لیسانس شد و پس از آن در آزمون دکترای رشته فلسفه دانشگاه دولتی «اندیشه‌های کسروی» به‌راهنمایی پروفسور ماکاولسکی از استادان بزرگ فلسفه در اتحاد شوروی با درجه عالی دفاع کرد. او سرانجام در سال 1347 به ایران بازگشت و در کتابخانه پهلوی که در آن زمان یکی از مراکز ایران‌شناسی بود به‌کار مشغول شد و سپس برای تدریس در مراکز دانشگاهی به‌همکاری دعوت شد. وی پس از انقلاب در کنار تدریس در دانشگاه‌ها به‌عنوان مشاورعالی علمی در پژوهشگاه علوم انسانی و سپس در سال ۱۳۶۵ در مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی به‌عنوان مدیر بخش جغرافیا و عضو شورای‌عالی علمی به‌همکاری پرداخت. او کتاب‌های زیادی در مورد زمامداران شوروی سابق ترجمه کرده نظیر:اسرار مرگ استالین نوشته آوتور خانوف، به‌زمامداران شوروی نوشته سولژنیتسین. منابع کمونیسم روسی و مفهوم آن نوشته نیکلای الکساندرو، نیکتا خروشچف سال‌های حاکمیت به‌ضمیمه متن کامل گزارش خروشچف در جلسه سری کنگره بیستم شوروی، گفت وگو با استالین نوشته میلوان جیلاس و... همچنین ترجمه‌هایی درباره ایران باستان مثل؛ ایران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان و دارای بیش از ۱۲۰ مقاله در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی و بیش از ۶۰ مقاله در مجلات و نشریات خارج از مرکز دائره‌المعارف در مورد تاریخ و جغرافیای تاریخی. عنایت اله رضا که زاده ۲۸ خرداد ۱۲۹۹ در رشت بود روز ۲۰ تیر ۱۳۸۹ در تهران درگذشت.