تهدید قطع برق برای آرامش بورس

همدلی|  فاطمه آقایی‌فرد: بحران برق و آب حالا دیگر محدود به دردسرهای روزمره و قصه‌های اجتماعی نیست، بلکه، در حال رسیدن به تالار شیشه‌ای نیز است. طی سال‌های گذشته و با شناخته‌تر شدن بازار سرمایه، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که روزگاری معاملات بزرگ‌ترین تالار خیابان حافظ تحت تاثیر بحران انرژی قرار بگیرد. آن‌روزها همه تحلیل‌ها بر پایه قیمت دلار، نرخ تورم، وضعیت فروش نفت، تحریم‌ها، قیمت‌گذاری‌های دستوری، دخالت در بازار، نرخ سود بانکی و در مجموع وضعیت درآمد شرکت‌های بورسی بود، اما حالا با گذشت نزدیک به یک سال از افت قابل‌توجه شاخص کل بورس، تهدید دیگری در کمین این بازار نشسته که این‌روزها نه تنها زندگی روزمره بسیاری را تحت تاثیر قرار داده که ریسک معاملات را نیز بالاتر برده. روز گذشته در حالی جدول جدیدی از خاموشی‌های احتمالی پایتخت در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت که تحلیل‌گران صحبت‌های نگران‌کننده‌ای درباره وضعیت بازار متاثر از بحران این‌روزهای انرژی مطرح می‌کنند. این‌روزها برق بسیاری از مناطق ایران روزی یک یا دو بار قطع می‌شود که بدون شک کارخانجات و شرکت‌های بورسی نیز تحت تاثیر بحران این‌روزهای انرژی هستند و میزان تولید و سود آن‌ها تحت تاثیر قرار گرفته یا می‌گیرد. 

  سایه بحران برق  بالای سر بورس  

دیروز در حالی شاخص کل بورس با بیش از 14هزار واحد رشد به یک میلیون و 285 هزار و 283 واحد رسید و بازار بر خلاف روزهای گذشته سبز رنگ بود که  بسیاری از سهام شرکت‌های بورسی با نوسان سه درصدی بین کف و سقف قیمتی در حال معامله بودند. بر همین اساس بازار در دومین روز گذشته به صورت متعادل در حال معامله بود و خبری از ورود پول قوی تقریبا به هیچ نمادی نبود. نکته قابل توجه اما عددی بود که در سایت تی‌اس‌ای‌تی‌ام‌سی، در مقابل وضعیت شاخص کل نوشته شده بود. در حالی در اواسط روز کاری گذشته شاخص کل به یک میلیون و 277 هزار و 173 واحد رسید که میزان رشد شاخص حکایت از رشد 6 هزار و 429 واحد داشت که به نظر می‌رسید عدد واقعی نبود. چرا که نگاهی به وضعیت کلی بازار هیچ توجیهی برای این رقم نداشت و ثبت رشد بیش از 6 هزار و 400 واحدی از نگاه فعالان بازار سرمایه واقعیت نداشت. هر چه که بود، در یکشنبه‌ای که گذشت، شاخص کل با معیار هم وزن هم با رشد بیش از 5 هزار واحدی،  به رقم ۳۹۷ هزار و ۶۰۶ واحد رسید و در مجموع، معامله‌گران این بازار ۸۶۷ هزار معامله به ارزش ۵۳ هزار و ۹۱۴ میلیارد ریال انجام دادند. افزایش شاخص کل بورس در حالی روز گذشته خبرساز شد که بازار سرمایه در اولین روز هفته قرمز بود و با افت 11 هزار و 308 واحدی به به رقم یک میلیون و 270 هزار واحد رسیده بود. رسیدن به وضعیت تعادلی در بازار سرمایه روز گذشته در حالی بود که کارشناسان یکی از عوامل اصلی تهدیدکننده بازار سرمایه در روزهای آینده را تاثیر قطعی برق و آب در کنار عدم ورود پول هوشمند به بازار مطرح می‌کنند. 

 ریسک‌ تهدیدکننده بازار سرمایه

طی روزهای اخیر با قطعی برق، هشدارهای زیادی از سوی آگاهان اقتصادی و کارشناسان بازار سرمایه درباره تاثیر قطعی برق بر وضعیت معاملات بورس و تولید شرکت‌ها خبرساز شده. روز گذشته یک کارشناس بازار سرمایه به چند ریسک تهدیدکننده معاملات بورس که باید مورد توجه سهامداران قرار بگیرد اشاره کرد و در این زمینه به رسانه‌ها گفت: «از جمله ریسک‌های کنونی بازار، وقوع بحران انرژی (آب و برق) در کشور است که تا حدودی صنایع را با چالش مواجه کرده است». امیرعلی امیرباقری، با بیان این‌که انتظار می‌رفت تا تحلیل‌گران این بحران را در پیش بینی‌های خود لحاظ کنند، افزود: «با توجه به ذخیره آبی کشور تا حدودی صنایع با بحران برق و آب مواجه شدند، اکنون این موضوع در بازار به عنوان یک ریسک نوظهور به وقوع پیوسته است و می‌تواند بخش تولید را تحت تاثیر خود قرار دهد؛ بنابراین سرمایه‌گذاران باید نگاه ویژه‌ای به سهامی داشته باشند که تاثیرپذیر از این مقوله هستند». 
این صحبت‌ها در حالی مطرح است که درست وسط تیر همین امسال بود که شرکت توانیر دستور توقف فعالیت برق کارخانجات فولاد و سیمان را به شرکت‌های توزیع برق ابلاغ کرد و در همین زمینه نگرانی فعالان بازار سرمایه را بیشتر کرد. در سال‌هایی که به نام تولید نام‌گذاری شده، این خبر برای فعالان بازار سرمایه و حتی کارگران غافل‌گیرکننده بود، اما شاید سروصدای سهامداران بورسی در این میان بیشتر شنیده شد. چرا که فولاد یا سیمان که تاثیر زیادی بر روند شاخص کل بورس دارند یا مشمول قیمت‌گذاری دستوری هستند یا این‌که وضعیت تولیدشان با چنین سیاست‌هایی، طی چند روز و چند هفته به کلی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. چند روز پیش بود که یک تحلیل‌گر بازار سرمایه با اشاره به تبعات دستورالعمل قطع برق فولادی‌ها و سیمانی‌ها بر نمادهای این گروه در بورس به مهر گفت: «نباید به بورس که در حال ریکاوری است، شوک جدیدی وارد کرد». مهدی بیات منش در ادامه با اشاره به ابلاغیه شرکت توانیر مبنی بر قطع برق کارخانجات فولاد و سیمان گفت: «انتشار چنین اخباری به صورت ناگهانی و دفعتی، شوک جدیدی را به بازار سرمایه وارد می‌کند؛ یعنی علاوه بر این‌که به صنعت آسیب می‌رساند، به روند عملکرد و سودآوری صنایع مجاور و آن دسته از صنایعی که در بورس حضور فعال دارند، آسیب وارد می‌کند و طبیعی است که بازار سرمایه نیز نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد». 
وی با تاکید بر ضرورت توجه هر چه بیشتر مسئولان و تصمیم‌سازان به نحوه نگارش ابلاغیه‌ها و دستورالعمل‌های اثرگذار بر بازار سرمایه افزود: «بازار سرمایه نسبت به خبرهایی که بر صنایع بورسی اثرگذار هستند، به طور طبیعی واکنش نشان می‌دهد؛ بنابراین با توجه به شرایط فعلی بازار سهام، باید تدابیری اندیشیده شود که تصمیمات، تا حد امکان با واحدهای تولیدی بورسی که از جمله بازیگران جدی بورس هستند، هماهنگ شده تا در بازار سرمایه، کمترین تأثیر منفی را بر جای بگذارد». بیات منش با بیان این‌که در حال حاضر، دستورالعملی در بازار سرمایه وجود ندارد که برای تصمیم گیران محدودیت ایجاد کند، تصریح کرد: «باید دستورالعملی در بازار سرمایه اجرایی شود که محدودیت‌هایی را برای افراد تصمیم‌گیر در کشور ایجاد نماید تا تصمیمات آنها، بر روی بازار سرمایه تأثیر منفی نگذارد». 
وی درباره تدابیری که می‌توانست به جای قطع برق صنایع مادر کشور، در دستور کار قرار بگیرد، گفت: « ابتدا باید دید که میانگین مصرف برق فولادی‌ها طی مدت قبل از قطعی برق چقدر بوده و آیا افزایش مصرف آنها صحت دارد یا خیر؛ ضمن این‌که باید میزان مصارف را مدیریت کرد نه این‌که با اتخاذ راه ساده، یعنی قطع برق، هم تولید و هم بازار سرمایه را دچار شوک کرد». تاثیر قطعی برق بر صنایع و کارخانجات طوماری بلند است که علاوه بر وضعیت تولید، بازار سرمایه را نیز به زودی تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. چند روز پیش یکی از اعضای هیئت مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران در رابطه با خاموشی‌های مکرر اظهار داشت: «این حجم از خاموشی‌های گسترده؛ بی‌برنامه است؛ چرا که این خاموشی‌ها منجر به ضرر و آسیب گسترده به تولیدکنندگان فولاد و محصولات فولادی می‌گردد». نه فقط فولاد که سایر صنایع نیز از بحران کاهش تولید در اثر قطعی برق می‌گویند. عضو هیات مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران گفت: با تداوم قطعی برق کاهش ۱۵ درصدی تولید در دامداری‌های اتفاق خواهد افتاد». سیلی قطعی برق هفته گذشته روی صورت بورس خودنمایی کرد، به‌طوری‌که تنها یک روز پس از ثبت رکورد‌شکنی‌‌های جدید در بورس، با محدود شدن مصرف برق شرکت‌های فولادی و سیمانی از سوی توانیر، ترمز رشد در بازار سهام کشیده شد تا شاخص کل به رشد ۰۶/۰درصدی بسنده کند. به‌نظر می‌رسد بزرگ‌ترین متضرر خاموشی‌های اخیر، صنعت است. بحران کمبود برق در کشور و محدودیت فعالیت شرکت‌های صنعتی و در کنار آن ناامیدی از احیای زودهنگام برجام مهم‌ترین عامل توقف روند صعودی بورس طی دادوستدهای پایان هفته گذشته بود. در اوج بی‌برقی و قطعی گسترده برق‌های خانگی، حالا این معضل به شرکت‌های تولیدی و صنعتی کشیده است. به این ترتیب در حالی که بنا بر روایت آماری چند وقت اخیر معاملات سهام، شاهد بازگشت اعتماد از دست رفته سرمایه‌گذاران به بخش مولد اقتصاد کشور بودیم به یک باره بحران برق بورس‌‌بازان را شوکه کرد. به طوری که دستورالعملی تحت عنوان توقف فعالیت مشترکان فولادی و سیمان از سوی توانیر ابلاغ شد و معاملات را تحت تاثیر قرار داد. حالا در حالی روند متعادلی به بازار سرمایه بازگشته که به نظر می‌رسد در صورت تکرار خاموشی‌ها، بازار سرمایه به این زودی‌ها رنگ سبز را نبیند.