همنشینی غربی - شرقی به میزبانی اروپا

همدلی|  محسن رفیق: سرانجام بعد از گمانه‌زنی‌های فراوان، امروز نشست میان روسای جمهوری آمریکا و روسیه در شهر ژنو برگزار می‌شود؛ دیداری که اولین نشست آنها از زمان روی کار آمدن جو بایدن در ژانویه سال2020 محسوب می‌شود. درگیری‌های منطقه‌ای در سوریه و لیبی، تهدیدات امنیتی جهانی، امنیت سایبری و مسائل محیط زیستی از جمله موارد دستور کار این نشست اعلام شده‌‌اند. در همین حال مقام‌های سوئیسی اعلام کرده‌‌اند که برای بالا بردن ضریب امنیتی، از روز گذشته استفاده از حریم هوایی در دوره اجلاس پوتین و بایدن در ژنو را محدود کرده‌‌اند. به عقیده ناظران سیاسی بایدن در تلاش است تا با استفاده از این فرصت، روابط میان دو سوی اقیانوس اطلس را پس از یک دوره رکود پیش آمده در زمان چهار سال ریاست جمهوری ترامپ، ترمیم و همزمان مناسبات با روسیه را بازتعریف کند.
جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از این گفته بود که نمی‌دانم آیا با همتای روس می‌توانم در خصوص مسئله امنیت سایبری به توافق برسم یا نه؟ او همچنین تاکید کرده بود که امنیت سایبری از مسائل مورد مناقشه من با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در اجلاس دوجانبه ژنو خواهد بود. بسیاری از رسانه‌ها این سفر را آزمونی برای نشان دادن توانایی‌های دیپلماتیک رئیس جمهوری دموکرات ایالات متحده برای مدیریت روابط با متحدان بزرگ ارزیابی کرده‌‌اند؛ روابطی که با افزایش تعرفه‌ها و خروج از پیمان‌های بین‌المللی در دوران ترامپ، به شدت آسیب دیده است.
در این میان، دیدار رئیس جمهوری ایالات متحده با ولادیمیر پوتین مهم‌ترین بخش اولین سفر دیپلماتیک بایدن به شمار می‌رود؛ فرصتی برای جو بایدن برای گفت‌وگوی مستقیم درباره حملات سایبری از روسیه، سیاست خصمانه مسکو در قبال اوکراین و بسیاری چالش‌های دیگر که روابط دو ابرقدرت را بار دیگر در وضعیتی متشنج قرار داده است.
در واقع سفر اروپایی بایدن پس از اجلاس جی هفت، امروز با دیدار با ولادیمیر پوتین در ژنو به پایان می‌رسد. این دشوارترین مرحله اولین تور دیپلماتیک رئیس جمهوری ایالات متحده به شمار می‌رود و رهبر روسیه را برای نخستین بار با جانشین دونالد ترامپ روبه‌رو خواهد کرد. هر چند انتظار نتایج بزرگی از نشست سران ایالات متحده آمریکا و روسیه نمی‌رود، اما به نظر می‌رسد که جو بایدن و جیک سولیوان تلاش خواهند کرد تا اولویت‌های ایالات متحده را مستقیما به پوتین یادآور شوند. این در حالی است که دو طرف این نشست، پیشاپیش درباره چگونگی برگزاری یک کنفرانس خبری، مذاکره کرده‌اند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز گذشته در گفتوگو با شبکه ان‌بی‌سی، درباره تمدید معاهده استارت جدید با آمریکا گفت:«ما آماده کار مشترک هستیم. البته تفاوتهای خاصی، نسبت به درک متفاوت از سرعت و جهت حرکت، وجود دارد. ما می‌دانیم که اولویت‌های طرف آمریکایی چیست و این فرآیندی است که باید در سطح حرفه‌ای توسط وزارت امور خارجه و دفاع هر دو طرف،‌ پیگیری شود. ما سیگنالهایی را شنیده‌ایم که نشان می‌دهد طرف آمریکایی مایل است که این مذاکرات از سر گرفته شود.»
پوتین قابل پیش‌بینی و باثبات بودن را مهمترین معیار در امور بین‌الملل خواند و درباره سخنان بایدن که او را عامل بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی دانسته، گفت:«مهمترین معیار در امور بین‌الملل پیش‌بینی و ثبات است و من معتقدم این چیزی است که ما آن را از سوی ایالات متحده در سالهای اخیر شاهد نبوده‌ایم. حوادث سال ۲۰۱۱ لیبی، صحبت از ادامه حضور نیروها در افغانستان و وقایع حال حاضر در خاورمیانه، این مسائل را ثابت می‌کنند. من از همتایان آمریکایی خود پرسیدم با رفتن اسد از سوریه، چه کسی جایگزین او خواهد شد؟ پاسخ عجیب بود؛ نمی‌دانیم. خوب، اگر نمی‌دانید چه اتفاقی خواهد افتاد، چرا آنچه وجود دارد تغییر کند؟ این می‌تواند لیبی دوم یا افغانستان دیگر باشد. آیا ما این را می‌خواهیم؟»
رئیس‌جمهوری روسیه همچنین در مصاحبه‌ای اختصاصی با ان‌بی‌سی نیوز، گفت که می‌تواند با جو بایدن کار کند. او روابط ایالات متحده و روسیه را در پایین‌ترین سطح در سالهای گذشته ارزیابی کرد و گفت:«ما یک رابطه دوجانبه داریم که به پایین‌ترین حد در سالهای اخیر رسیده است.» پوتین در مورد بایدن گفت:«ساکن کنونی کاخ سفید کاملا متفاوت از ترامپ است، زیرا رئیس جمهور بایدن یک مرد حرفه‌ای است. او عملا تمام بزرگسالی خود را در سیاست گذرانده است. او شخص متفاوتی است این جای امیدواری زیادی دارد، بله مزایا و معایبی وجود دارد اما چیزهای پیش‌بینی نشده زیادی در باره رئیس جمهور کنونی آمریکا وجود نخواهد داشت.»
در سوی دیگر، رئیس جمهوری آمریکا نیز گفت که ولادیمیر پوتین، یک دشمن زرنگ، محکم و شایسته است. جو بایدن در جریان یک کنفرانس خبری در بروکسل در رابطه با پرسشی مرتبط با دیدار امروز با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه گفت:«حوزه‌هایی هست که ایالات متحده و روسیه می‌توانند همکاری کنند و این در صورتی است که پوتین انجام این کار را انتخاب کند.» رئیس جمهوری آمریکا گفت که او همچنین این نکته را به پوتین متذکر می‌شود که واشنگتن به دنبال درگیری با مسکو نیست، اما به فعالیتهای مخرب پاسخ خواهد داد. در مجموع بایدن گفت که نشست ناتو در بروکسل سازنده بود.
بنا بر گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای انتظار می‌رود این رهبران درباره طیفی از مسائل مرتبط با کنترل تسلیحات و ثبات استراتژیک رایزنی داشته باشند. در همین حال مشاور رئیس جمهور روسیه گفت که ولادیمیر پوتین و جو بایدن در دیدار با یکدیگر درباره موضوعات مختلف دوجانبه و بین‌المللی، ازجمله توافق هسته‌ای با ایران نیز رایزنی خواهند کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، یوری یوشاکوف مشاور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه درباره محور رایزنی‌های پوتین و جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا که قرار است امروز در ژنو انجام شود، تصریح کرد: «دو طرف قرار است درباره موضوعات مربوط به ثبات استراتژیک، مبارزه با کرونا، امنیت سایبری و همچنین مشکلات منطقه‌ای گفت وگو کنند.» او در ادامه گفت که روسای جمهور آمریکا و روسیه همچنین درباره مسائل پیرامون شبه جزیره کره، توافق هسته‌ای با ایران، وضعیت سوریه، لیبی، افغانستان و تقریبا تمام موضوعات مورد نگرانی هر دو کشور به بحث و رایزنی خواهند پرداخت.
از سوی دیگر پایگاه خبری آکسیوس گزارش داد که جو بایدن هنگام آماده‌سازی برای نشست با پوتین از تیم متخصصان خارج از روسیه که شامل برخی از مقامات سابق ترامپ می‌شود، کمک گرفته است. به گزارش این پایگاه خبری،‌ این تیم از کارشناسان ریاست جمهوری آمریکا شامل ده‌ها تن از جمله مایکل مک‌فال و جان تفت، سفرای سابق آمریکا در روسیه در دوران اوباما نیز می‌شوند. در کنار این افراد همچنین رز گوته‌مولر، نماینده سابق ناتو در دوران اوباما و اریک گرین، مدیر ارشد شورای امنیت ملی آمریکا در امور روسیه دیده می‌شوند.
در همین حال معاون وزیر امور خارجه روسیه اظهار کرد که این ساده‌لوحانه است که انتظار تحولات عمده را از نشست رهبران آمریکا و روسیه داشته باشیم. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه‌ای با روزنامه ایزوستیای این کشور گفت: «من قبول دارم یکی از نتایج، تصمیم این رهبران برای بازگشت سفرا و آغاز اجرای تفاهم یا توافقاتی که در این نشست حاصل خواهند شد، خواهد بود. این بی‌تردید یک سیگنال مهم خواهد بود، مبنی بر اینکه یک صفحه به شدت دشوار ورق خورده و یک چیز جدید شروع می‌شود.»
او اظهار کرد: «از یک طرف این احتمالا تا حدی ساده لوحانه است که انتظار تحولات عمده و واقعا فراگیر را با در نظر گرفتن وضعیتی این که روابط به سبب تقصیر آمریکا پیدا کرده‌اند، داشته باشیم.» او همچنین تاکید کرد در صورتی که پایه و اساس تحرک بیشتر ایجاد نشود، چنین تحولاتی هرگز پدیدار نخواهند شد که این هم خوب نیست.ریابکوف خاطرنشان کرد:«رهبری ما وقتی دستورالعمل‌ها را می‌دهد، وقتی ما امور را تدارک می‌بینیم و در تماس با آمریکایی‌ها به آماده‌سازی جوانب لازم برای برگزاری موفقیت‌آمیز نشست می‌پردازیم، بر این مبنا عمل می‌کند و امیدوار به برگزاری موفقیت‌آمیز آن هستیم. یک چنین مبنایی به ویژه در حوزه کنترل تسلیحات، به عنوان یک نتیجه نشست، یک دستاور بسیار مهم و جدی خواهد شد.»