2465
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
مروری بر کارنامه معاونت زنان ریاست جمهوری در حوزه آموزش و پرورش
آموزش دختران با طعم عدالت جنسیتی اولویت اول و آخر
همدلی| مدرسه هویت آموزش و پرورش است و پایه‌های اجتماعی شدن، مسئولیت‌پذیری و مشارکت‌پذیری در مدرسه شکل می‌گیرد. هیچ کاری به‌اندازه آموزش‌وپرورش تأثیرگذار، عمیق، ماندگار و از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست. در کشورهای توسعه‌یافته به آموزش و پرورش اهمیت زیادی داده می‌شود، چرا که توجه به آموزش و پرورش، بنیادی‌ترین راه برای ارتقا و نهادینه‌سازی شاخص‌های ملی توسعه و پیشرفت جامعه است.
متخصصان تعلیم و تربیت دنیا با هر نوع اقدامی که باعث تضعیف مدرسه شود مخالف بوده و معتقد هستند؛ ضرورتی که با توجه به شیوع کووید19 در جهان بیش از پیش به چشم آمد و حتی پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها برای برقراری آموزش آنلاین نیز نتوانست جای مدرسه را بگیرد، چنانکه آموزش را می‌توان مهم‌ترین دغدغه دولت‌ها بعد از درمان در دوران همه‌گیری کرونا دانست. دولت دوازدهم نیز با وجود دست و پنجه نرم کردن با تحریم‌های فلج کننده اقتصادی، تمام تلاش خود را به‌کار گرفت تا روند آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان ایرانی با اختلال مواجه نشود و حتی کودکان روستایی نیز از درس و مدرسه دور نمانند.
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز مانند همیشه بازوی قدرتمند دولت بود و طرح و برنامه‌های دقیقی برای جلوگیری از ایجاد وقفه در آموزش زنان و دختران ایرانی به‌کار گرفت. به طور مثال معصومه ابتکار در آیین رونمایی از پویش ملی «من مادرم، بچه‌های ایران فرزند من» با گرامیداشت یاد و خاطره بانوان ایثارگر و به‌خصوص زنان فداکار مدافع سلامت گفت: «زنان ایران با عشق، معنویت و فداکاری در عرصه‌های مختلف فعالیت‌های اجتماعی و نیکوکارانه خوش درخشیده‌اند.»
تحقق اهداف والای تعلیم و تربیت با مشارکت بانوان
دی‌ماه سال گذشته، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با تقدیر از زحمات و تلاش‌های صورت گرفته در مجموعه وزارت آموزش و پرورش، سازمان نوسازی مدارس و جامعه خیرین مدرسه‌ساز به تلاش‌ها در ارتقای دانایی و مهارت‌های خوب زیستن، با پویش «من مادرم، بچه‌های ایران فرزندم» اشاره و تأکید کرد مشارکت بانوان کشورمان می‌تواند آغازگر تحولات مثبت و تحقق اهداف والای تعلیم و تربیت باشد.
دکتر معصومه ابتکار خاطرنشان کرد: «راه‌اندازی پویش‌های مردمی از این قبیل که مردم احساس کنند در مجموعه حاکمیت و فعالیت‌های صورت گرفته سهمی دارند موجب تقویت انسجام اجتماعی می‌شود و در حوزه آموزش و پرورش این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مشارکت مردم در این عرصه می‌تواند موجب موفقیت آموزش و پرورش شده و این‌گونه به نهضت ملی تبدیل شود.»
او ادامه داد: «مدارس متعلق به همه مردم است و مردم باید در این زمینه سهم داشته باشند که الحمدالله با تلاش‌های صورت گرفته و با مشارکت بیشتر مردم به‌خصوص زنان شاهد تغییرات مثبتی در بحث نوسازی و احداث مدارس به‌ویژه در مناطق محروم و دسترسی دختران سرزمین‌مان به امکانات آموزشی بوده‌ایم. امیدواریم حرکت در مسیر توسعه عدالت آموزشی شتاب و استمرار یابد.» ابتکار با بیان نقش مهم زنان در خانواده و اجتماع اینکه حس مشارکت مردم برگرفته از نیت درونی آنها است، تصریح کرد: «با مشارکت بانوان، چرخه‌ای از کار خیر و برکت در جامعه راه می‌افتد و با توجه به حس مادرانه و آینده‌نگری بانوان، مسئله آموزش‌وپرورش با این نگاه پیوند می‌خورد که منجر به سرمایه‌گذاری در مسیر علم و دانایی و خوب زیستن می‌شود و چه دستاوردی از این بهتر می‌توان یافت.»
معاون رئیس جمهور در پایان اقدامات انجام شده در طراحی و ساخت فضاهای آموزشی جدید با رویکردهای محیط زیستی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین را قابل‌توجه دانست و بر لزوم فراهم آوردن محتواهای آموزشی کاربردی و مهارت محور در جهت خوب زیستن تأکید کرد.
واکنش‌های به‌موقع معاونت در جهت احقاق حقوق زنان
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نسبت به اتفاقاتی که افکار عمومی را حساس کرد و بازتاب‌های بسیاری نیز به دنبال داشت، بی‌تفاوت نبود و واکنش‌هایی به‌موقع در جهت شفاف‌سازی و البته احقاق حقوق زنان این سرزمین نشان داد. به طور مثال می‌توان به تغییرات خبرساز در جلد کتاب ریاضی مقطع دبستان اشاره کرد. سال گذشته همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، بحث بر سر حذفیات کتاب‌های درسی بالا گرفت؛ این‌بار عکس دختران از روی جلد کتاب ریاضی دبستانی‌ها حذف شد. این اقدام واکنش‌های مختلفی به دنبال داشت؛ از جمله طراحی و به اشتراک‌گذاری جلد کتاب ریاضی با تصویر مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان فقید.
دکتر معصومه ابتکار به این موضوع پرداخت و تأکید کرد یکی از موضوعاتی که در مقاطع مختلف آموزشی از سطوح ابتدایی تا عالی و نیز در آموزش‌ها و مباحث فرهنگ عمومی باید مورد توجه باشد، موضوع جنسیت و نگاه به جایگاه زنان و مردان در کنار هم برای زندگی سالم و پیشبرد اهداف متعالی مادی و معنوی است.
تصویب شاخص‌های عدالت جنسیتی با محوریت آموزش
معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده همان زمان تصریح کرد: «این امر ریشه در تعالیم الهی داشته و از جمله در قرآن کریم با رجوع به آیات مختلف مانند سوره الحجرات آیه ۱۳ یا احزاب آیه ۳۵ نقش و جایگاه زنان و مردان و مسئله جنسیت قابل مشاهده و تأمل است.»
شاخص‌های عدالت جنسیتی تهیه شده و در ستاد ملی زن و خانواده و هیأت دولت به تصویب رسیده و به دستگاه‌ها ابلاغ شده است؛ شاخص‌هایی برگرفته از مفاهیم قرآنی و اقتضائات روز جامعه تدوین و ابلاغ شده و یکی از هشت محور اصلی آن موضوع آموزش و توجه لازم به نقش‌های دختران و پسران در مراحل مختلف است. این شاخص‌ها پس از ابلاغ، دستور کار همه دستگاه‌ها از جمله آموزش و پرورش و آموزش عالی است.
دکتر ابتکار یادآور شد: «ارائه تصویر متعادل از ارزش ذاتی یکسان زن و مرد در خلقت و نقش‌های متفاوت اجتماعی، کلیدی‌ترین مفهوم عدالت جنسیتی است. تحقیقات در این مورد از جمله مطالعه‌ای در سال ۸۶ نشان می‌داد که توجه به پسران و مردان و نقش‌های مردانه پررنگ‌تر از نقش‌های زنانه بوده، در حالی که نزدیک به ۵۰ درصد دانش‌آموزان دختر هستند. پس از آن اقدامات و تلاش‌هایی برای متعادل‌سازی صورت گرفت، ولی فراز و نشیب‌هایی را شاهد بوده‌ایم و در دورانی افرادی با ذهنیت‌های خاص موضوع تفکیک جنسیتی را دنبال کرده‌اند که تأثیرش در کتاب‌های درسی به‌صورت غیرکارشناسی نمود می‌یابد. متعادل‌سازی رویکردها و نگاه‌ها و ایجاد فرصت‌های مطلوب برای همه دانش‌آموزان اهمیت بسیار داشته و نباید به گونه‌ای باشد که دختران یا پسران ما احساس تبعیض کنند، به‌خصوص باید به جای چنین تفکیک‌هایی بر نقش‌های خانوادگی تأکید صحیح صورت گیرد. مثلاً همانقدر که نقش مادری و فرزندآوری برای زنان مهم است، نقش حمایتی و مشارکت پدر در خانواده و در کنار فرزندان و همسر باید مورد تأکید قرار گیرد.»
در کنار نقش‌های اجتماعی مردان به‌عنوان فعالان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نمی‌توان نقش‌های مشابه برای زنان را نادیده گرفت و در الگوسازی‌ها، وجود زنان موفق را کمرنگ کرد.
امضای موافقت‌نامه با وزارت آموزش و پرورش
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، موافقت‌نامه‌هایی با وزارت آموزش و پرورش امضا کرد تا اهداف آموزشی زنان و دختران ایران‌زمین را در همکاری و هماهنگی با متولی آموزش در کشور پیش ببرد. این موافقت‌نامه‌ها در پیشبرد و شکل‌دهی دو محور اصلی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، یعنی تحکیم خانواده و تحقق عدالت جنسیتی نقش خوبی داشت و توانست این محورها را به جریانات اجتماعی مستمر تبدیل کند. البته دکتر ابتکار اظهار امیدواری کرد دولت آینده در این حوزه‌ها دوربرگردان نداشته و از این تجربیات استفاده کند.
معصومه ابتکار در مراسم امضای تفاهم‌نامه با وزارت آموزش و پرورش که خردادماه سال جاری برگزار شد، اظهار کرد: «بر اساس اسناد بالادستی دو محور اصلی مسئولیت‌های دولت در حوزه زنان و خانواده به تحکیم خانواده و تحقق عدالت جنسیتی معطوف می‌شود که تمامی این موضوعات برگرفته از مفاهیم انقلاب اسلامی، قرآن کریم و حتی تئوریزه شده توسط استادانی نظیر استاد شهید مرتضی مطهری است.»
بر اساس اسناد بالادستی، سیاست‌های اختصاصی ابلاغی رئیس جمهوری، در ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه و سیاست‌های کلی خانواده ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و ماده ۱۰۲ قانون برنامه این معاونت به تحقق عدالت جنسیتی و تحکیم خانواده مکلف می‌شود. هر دو این موضوعات، محور موافقت‌نامه‌های معاونت امور زنان و خانواده با وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت و می‌توان گفت کارنامه قابل قبولی در اجرای آنها از سوی دکتر ابتکار و همکارانش ارائه شد، چرا که با وجود مشکلات و موانع موجود، هیچ کدام از تکالیف این موافقت‌نامه‌ها معطل نمانده است.
به گفته معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری، در راستای تحقق عدالت جنسیتی، در هر ۳۱ استان اسناد ارتقای وضعیت زنان و خانواده به تصویب شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها رسیده است و یکی از فصول آن تحت عنوان فصل «آموزشی»، محورهای مختلف شاخص‌های عدالت جنسیتی به صورت برنامه‌ای گنجانده شده که محور اصلی اجرای آن بر عهده وزارت آموزش و پرورش است.
با توجه به گزارشات میزان تحقق‌بخشی برنامه‌های یاد شده و تحقق بهبود شاخص‌های عدالت جنسیتی که توسط رؤسای سازمان آموزش و پرورش استان‌ها ارائه شده است؛ می‌توان نتایج این همکاری‌ها را رصد و پایش شاخص‌های عدالت جنسیتی مشاهده کرد. در سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده هر استان نیز محور «ارتقای شاخص‌های خانواده» پیش بینی شده است که به آموزش قبل، حین و پس از ازدواج، تقویت مهارت‌های ارتباطی خانواده، گفت‌وگوی ملی خانواده و گفت‌وگوی بین نسلی می‌پردازد. همچنین این موضوعات مورد توجه خانواده‌ها و مطالبه آنها نیز بوده است، ولو اینکه اکنون گفت‌وگوی بین نسلی به همراه خود جریان‌سازی اجتماعی را دارا شد. همچنین در همین راستا تولید پادکست‌های «رادیو نسل» نیز از نظر نظری منبع قابل اتکایی شد.
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری با اشاره به موافقت‌نامه این معاونت با وزارت آموزش و پرورش در راستای «دوره آموزشی مدیران» که با هدف ارتقای مهارت‌های گفت‌گویی و ارتقای مهارت‌های خوب زیستن برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: «در کنار دوره‌های آموزشی علمی که از جمله افتخارات این سرزمین پیشرفت علمی دختران و پسران بوده و نیز همواره دغدغه ما عدم انعکاس صحیح آمار این پیشرفت‌ها در مجامع بین‌المللی بوده است؛ توجه به مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌های فرزندپروری، مهارت‌های خوب زیستن و... نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این دوره‌ها ابزار لازم فرزندان ما برای خوب زیستن هستند.»
او در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اهمیت تداوم برنامه‌های اجرا شده دولت تدبیر و امید در دولت بعدی، تصریح کرد: «امیدوارم دولت آینده از این تجربیات استفاده کند و دولتی پیشرو باشد تا چالش‌ها و مسائل امروزی نسل جوان را ببیند، چرا که انقلاب اسلامی، انقلابی پیشرو است و ما باید به سمت آینده و افق‌گشایی پیش برویم که لازمه تمام جوامع است.»
ابتکار همچنین گفت تصور می‌کنم این افق‌گشایی حتی در ایام پاندمی کووید۱۹ که شکل نظام آموزش و پرورش تغییر کرد نیز استمرار داشت؛ نمونه آن «شبکه شاد» است که از جمله اقدامات مهم و موفقیت‌های وزارت آموزش و پرورش برای جلوگیری از بازماندگی تحصیلی کودکان بود.
آموزش دختران، مهم‌ترین اولویت معاونت زنان
معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده در آستانه روز دختر و در ماه‌های پایانی فعالیت دولت دوازدهم، به تشریح اقدامات دولت کنونی درباره دختران پرداخت و مهم‌ترین اقدامات را در همکاری با وزارت آموزش و پرورش توصیف کرد. معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده به سه لایحه مهم دولت برای دختران اشاره کرد و گفت: «دختران یکی از گروه‌های هدف در شاخص عدالت جنسیتی هستند. یکی از محورهای معاونت زنان در برنامه‌ریزی برای تعیین شاخص عدالت جنسیتی در ۳۱ سندی که در استان‌ها به تصویب شورای برنامه‌ریزی رسید، دختران هستند و هر استان‌ها برای این گروه هدف برنامه‌ریزی‌هایی را در دستور کار دارد.»
او ادامه داد: «به عنوان مثال دختران بازمانده از تحصیل یکی از محورهای مهم همکاری با وزارت آموزش و پرورش است و در این زمینه با نهضت سوادآموزی بسته مربوط به سیاست‌های کاهش تعداد دختران بازمانده از تحصیل را تدوین کردیم و توافق‌نامه داریم که طبق آن بتوانیم سالانه، دختران روستایی و عشایر بازمانده از تحصیل را به چرخه آموزش بازگردانیم که این هم در حال اجرا است.»
ابتکار همچنین از بازگشت درس تربیت بدنی به دوران ابتدایی ویژه دختران خبر داد و خاطرنشان کرد: «یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که با همکاری دستگاه‌های مربوطه در دست انجام است، ارتقای تندرستی و نشاط دختران است که مهم‌ترین اقدام با وزارت آموزش و پرورش صورت گرفته است. درباره ورود و بازگشت آموزش تربیت بدنی به دوران ابتدایی بود. متوجه شدیم در سال ۹۲ به هر دلیلی در دولت نهم و دهم ورزش ابتدایی از دروس ابتدایی دختران حذف شده بود که مجدداً در تابستان‌های ۹۶ و ۹۷، حدود ۷۰ هزار معلم برای این موضوع آموزش دیدند و باعث شد درس تربیت بدنی برای دختران بازگردد.»
در ماه‌های پایانی دولت، نگاه ویژه و عملکرد موفق معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در حوزه آموزش را می‌توان جزو برجسته‌ترین نقاط کارنامه روشن این معاونت دانست. امید می‌رود چنانچه دکتر معصومه ابتکار متذکر شد، دولت بعدی نیز همین مسیر را دنبال کند.