تهدیدی برای محیط زیست و سلامت انسانها
درآمدهای سیاه پسماند
همدلی| در حالی امروزه گسترش جمعیت شهرها، تغییر فرهنگ شهرنشینی و تغییر الگوی مصرف منجر به افزایش تولید پسماندهای شهری شده که سیاست مناسبی درباره مدیریت پسماند هنوز در دستور کار قرار نگرفته است و زبالهگردی خود به خود به یکی از شغلهای با درآمد مناسب تبدیل شده است. بیتوجهی به مدیریت پسماند در کشور در شرایطی است که در بسیاری از کشورهای توسعهیافته قوانین مخصوصی برای مدیریت این حوزه در نظر گرفته شده و سالها از اجرای این قوانین میگذرد، اما در شهرهای بزرگی مانند تهران همچنان زبالهگردهای زیادی را در سطح شهر میتوان دید که تا کمر داخل سطلهای زباله خم شدهاند و حتی برخی از آنها از درآمد روزانه 400 هزار تا 500 هزار تومان خود رضایت دارند. این به سایه رفتن مدیریت پسماند در کشور در حالی است که از آغاز زندگی بشر تاکنون تولید پسماند جز جداییناپذیر زندگی او بوده و تولید آن معضلات مختلفی را بر محیط زیست تحمیل کرده است؛ در واقع، با صنعتی شدن جوامع و افزایش نیازهای انسان تولید مواد زائد افزایش یافته و سلامت انسان و محیط زیست با خطر جدی رو به رو شده است. در همین زمینه رئیس اتحادیه صنایع بازیافت ایران از موافقت شورای رقابت با نهاد تنظیمگر مناسبات بازیافت خبر داد و گفت که درآمد سیاه وابسته به جریان پیمانکاران شهرداری و مافیای وابسته به پیمانکاران که جلوه آن در زباله گردی، سوءاستفاده از کودکان کار، کارگران مهاجر و معتادان است، حدود ۲.۵میلیارد دلار تخمین زده میشود، اما با اجرای این مصوبه انتظار میرود همه زیر پوشش قانون برگردند و اپلیکیشنهایی که میتوانند ضایعات ارزشمند را از مردم بخرند فعال شود. سید توحید صدرنژاد در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: این مصوبه باید به صورت یک اساسنامه به تصویب هیأت دولت و تایید مجلس برسد. وی با بیان اینکه بارها تاکید شده شاه بیت مشکلات حوزه مدیریت پسماند، قانون مدیریت پسماند است، تصریح کرد: قانون مدیریت پسماند توسط افرادی در حاکمیت نوشته شده و در آن اشارهای به نقش شهروندان نشده است و در کل متن این قانون از عباراتی مثل مردم، شهروند و حتی بخش خصوصی استفاده نشده است. نگاه قانون این بوده که برخی دستگاهها مسئول رفع چالشهای حوزه پسماند شوند که با این نگاه وضعیت مدیریت پسماند در کشور مناسب نیست. به گفته رئیس اتحادیه صنایع بازیافت در قانون مدیریت پسماند حقوق مالکیت یا وضعیت مالکیت پسماند تعریف نشده و در نتیجه حقوق رقابت نیز دیده نشده است. در چنین شرایطی شهرداری، پیمانکاران شهرداری و مافیای وابسته به پیمانکاران که جلوه آن در زباله گردی، سوء استفاده از کودکان کار، کارگران مهاجر و معتادان است به راحتی عملی میشود و برای خود شبکه ایجاد میکند.
درآمد سیاه ۲.۵ میلیارد دلاری!
وی «درآمد سیاه» وابسته به جریان یاد شده را سالانه ۲.۵ میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: در برگشت کالایی که جمع میشود مواد مخدر، مشروبات الکلی و غیره به کشور قاچاق میشود. این موضوع در قانون سیاستهای کلی اصل ۴۴ به طور جامع دیده شده که موارد نقض این حقوق و اخلال در رقابت چیست و راهکارها کدامند. بر اساس این قانون اعلام شده اگر در بازاری اخلال در رقابت وجود داشته باشد شورای رقابت میتواند دستورالعمل تصویب کند و اگر در بازاری انحصار مستمر باشد میتواند نهاد تنظیمگر تعیین کند. صدرنژاد با بیان اینکه اتحادیه از حدود سه سال پیش این تقاضا را از شورای رقابت مطرح کره بود، اظهار کرد: در این مدت جریان دامنه دار قانونی برای تصویب سیاستهای حمایتی شروع شد که سال گذشته آقای روحانی این قانون را ابلاغ کرد و در زمینه مناسبات بازار شورای رقابت پروندهای در جریان داشت که ۲۷ اردیبهشت ماه دستورالعمل آن تصویب شد و به زودی اساسنامه نیز تصویب خواهد شد.
ضایعات ارزشمند بیواسطه به صنعت میرسد
به گفته وی اگر این مصوبه و سامانههای زیرمجموعه آن عملی شود، فضای مبادلات و مدیریت پسماند و بازیافت به سمت شفافیت خواهد رفت و از مالیات نیز معاف خواهد شد. در چنین شرایطی بخش زیادی از کسانی که معتقدند پرداخت مالیات برای آنها صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل غیرقانونی فعالیت میکنند، وارد پوشش قانونی خواهد شد. علاوه بر این اپلیکیشنهایی که میتوانند ضایعات ارزشمند را از مردم بخرند فعال خواهد شد. چرا که بعد از این فضا رقابتی است و کسی از رانت استفاده نمیکند و این افراد میتوانند با حذف واسطه به طور مستقیم نهادههای خود را به صنعت بفروشند. رئیس اتحادیه صنایع بازیافت افزود: اگر این سیتم در کشور فراگیر شود و کسی ضایعات ارزشمند خود را دور نریزد، پدیده زباله گردی نیز حذف خواهد شد. این قدم ارزشمند است، اما حیف که دیر تصویب شد و درباره همراهی دولت آینده نیز نگرانیهایی وجود دارد. اما اگر با همین سرعتی که به اینجا رسیده پیش رود احتمالا تا یک سال دیگر شاهد تغییرات در ظاهر مدیریت پسماند نیز خواهیم بود.
دستورالعمل تنظیم بازار پسماند
به گزارش ایسنا، شورای رقابت در جلسه ۲۷ اردیبهشتماه امسال بند (۵) ماده (۵۸) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، به دلیل انحصاری تشخیص دادن بازار پسماند در دو حوزه جمع آوری و دسترسی فعالان صنعت بازیافت به انواع پسماند قابل بازیافت، دستورالعمل تنظیم بازار پسماند را تصویب کرد. برپایه این دستورالعمل، شهرداریهای سراسر کشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط مکلفاند در مرحله انتخاب یا صدور مجوز برای اشخاص حقیقی و حقوقی برای جمعآوری زباله و پسماند، با اعلام عمومی و اخذ پیشنهاد از سوی همه داوطلبان واجد شرایط به نحو رقابتی و با ضوابط قانونی مشخص اقدام و مجوز یا پروانه صادره را فقط در محدوده جغرافیایی و زمانی محدود و معین صادر کنند. همچنین همه اشخاص حقیقی و حقوقی که مجوز یا پروانه جمعآوری پسماند را کسب کردهاند مکلفاند مواد قابل بازیافت را تفکیک و بهصورت قابل فروش و واگذاری فقط از طریق سامانههای بورس کالا یا سامانههای دیگری که با همکاری سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور و اتحادیه صنایع بازیافت ایجاد میشود به طریق مزایده عمومی و رقابت آمیز به واحدهای دارای پروانه بازیافت عرضه کنند. بر اساس این دستورالعمل، هرگونه واگذاری مجوز به اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از روشهای مذکور، همچنین هرگونه عرضه مواد جمعآوری شده و قابل استفاده و پسماند از سوی اشخاص دارای مجوز جمعآوری پسماند خارج از رویه مشروح، بهعنوان رویه ضدرقابتی سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط توسط شورای رقابت رسیدگی خواهد شد.