مناظره‌ای که شور ایجاد نکرد

همدلی|  اولین دور از مناظره‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روز شنبه برگزار شد. موضوع مناظره اقتصادی بود، اما دعواها از همان اول شخصی شد. دعواهایی که رنگ و بوی خط و ربط‌های سیاسی را داشت. یک طرف پنج نامزد ‌‌اصول‌گرا بودند و طرف دیگر هم مهرعلیزاده و همتی به عنوان یک ‌‌اصلاح‌طلب و یکی از اعضای دولت حسن روحانی. جدال لفظی در این دوره از مناظره‌های انتخاباتی مانند دوره‌های قبل باعث یک دو قطبی شده بود. دو قطبی که البته مردم در آن خیلی سهمی نداشتند و نامزدها صرفا بر اساس اختلافات گذشته خود وارد بحث و جدل شدند. ترکیب بحث و جدل هم به شکل دو به پنج بود. یعنی محسن مهرعلیزاده و ناصر همتی در مقابل سید ابراهیم رئیسی، امیرحسین قاضی‌زاده ‌هاشمی، سعید جلیلی، محسن رضایی و علیرضا زاکانی. در این بین هم البته همتی بیشتر مورد توجه آن پنج نفر بود و آنان سعی‌ می‌کردند بیشتر همتی را مورد خطاب قرار دهند. از این طرف هم همتی و مهرعلیزاده تمرکز خود را بیشتر بر رئیسی گذاشته بودند و سعی‌ می‌کردند رئیسی را بیشتر مورد انتقادات قرار دهند. همین بحث‌ها و جدل‌هایی که از استدلال منطقی فاصله داشت باعث شد تا واکنش‌ها به مناظره بیشتر طنزآمیز باشد. فعالان شبکه‌های اجتماعی بیشتر با کنایه و طنز نسبت به سخنان هر دو طرف دعوا واکنش نشان‌ می‌دادند. برخی‌ها تحلیل‌ می‌کردند از همین ادبیات‌های به دور از استدلال و منطق مناظره اول مشخص است که نامزدها با سطح مطالبه عمومی فاصله چشمگیری دارند. موضوع مناظره روز شنبه اقتصادی بود. وقتی که مجری برنامه سوالات خود را مطرح کرد و نامزدها قرار شد پاسخ دهند معلوم شد که نامزدها از قبل صبحت‌های خود را نوشته‌اند و توجهی به سوالات ندارند. ‌‌اصول‌گرایان از همان اول برنامه خود را علنی کردند. پنج نامزد، همتی را زیر فشار حملات خود قرار دادند. این حملات هم احتمالا به این خاطر است که همتی تنها نماینده دولت در انتخابات است و بخصوص این که رئیس بانک مرکزی هم بوده است، بهتر از هر گزینه‌‌ای می‌تواند مورد نقد اقتصادی قرار گیرد. از طرف دیگر مهرعلیزاده و همتی هم از همان اول نشان دادند که هدفشان رئیسی نامزد اصلی ‌‌اصول‌گرایان است. همتی بخشی از صحبت‌های خود را از روی متن‌های از قبل نوشته شده‌ می‌خواند. مهرعلیزاده هم در مواردی مانند او رفتار‌ می‌کرد. همین هم باعث شد که زاکانی به کنایه به آنان بگوید چرا انشاء‌ می‌خوانید. همتی و مهرعلیزاده در سخنان خود روی رئیسی تمرکز کرده بودند. مهرعلیزاده تحصیلات رئیسی را زیر سوال برد. او گفت: «شما از نظر تحصیلات کلاسیک فقط ۶ کلاس سواد دارید؛ البته من احترام می‌گذارم به تحصیلات حوزوی شما ولی با این سواد نمی‌شود اقتصاد را درست کرد.»
رئیسی تلاش‌ می‌کرد که خیلی با همتی و مهرعلیزاده وارد بحث مستقیم نشود، ولی به‌هرحال این سخنان مهرعلیزاده باعث ناراحتی او شد و او گلایه کرد که چرا درباره مدرک او دروغ‌ می‌گویند. همزمان ستاد رئیسی تصویر مدرک دکتری او را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که نشان‌ می‌داد او در سال 93 توانسته دکتری خود را اخذ کند.
همتی هم در جایی از بحث‌های خود نیز گفت:«الان من از شما(رئیسی) سوال می‌کنم شما به‌جای رفتن به سفرهای استانی و کارخانه و دادن وام‌ به آنها، می‌رفتید  به زندان‌ها سر می‌زدید.» کنایه او به این بود که رئیسی در ماه‌های اخیر در سفرهای استانی خود به امور اجرایی رسیدگی‌ می‌کرد. در همین حال انتقادات مختلفی نسبت به وضعیت زندان‌های کشور مطرح شده است.
البته همتی فقط به رئیسی اکتفا نکرد و بحث مدارک تحصیلی دیگر نامزدهای ‌‌اصول‌گرا نیز مورد نقد قرار داد.  او بخصوص به رضایی حمله کرد و به او گفت:«من که‌ می‌دانم شما چگونه مدرک گرفتید استادان را مجبور‌ می‌کردید که به دفتر شما بیایند از شما امتحان بگیرند.»
رضایی هم درباره مدرکش گفت:«من با زور اسلحه به دانشگاه اقتصاد نرفتم؛ من قبل از انقلاب در دانشگاه علم و صنعت مهندسی مکانیک می‌خواندم، مدرک دکترای اقتصاد من را دکتر عارف از دوستان ایشان امضا کرده‌اند.» اما بعد همتی را تهدید کرد. او گفت بعد از به قدرت رسیدن در پاستور، همتی و دیگر اعضای دولت حسن روحانی را ممنوع‌الخروج و بعد به خاطر عملکردشان به دادگاه معرفی‌ می‌کند. بحث‌های حاشیه‌‌ای فراوان و مبهم بودن برنامه‌های اقتصادی نامزدها باعث شد تا نگاه منفی نسبت به نامزدها تشدید شود. البته شیوه اجرای مناظره هم فرصت لازم را از نامزدها‌ می‌گرفت و اجازه‌ نمی‌داد که آنان به تشریح برنامه‌های خود بپردازند و به سوالات مجری پاسخ دهند. وقت هر نامزد در سه دقیقه محدود‌ می‌شود و در این زمان محدود یا باید به انتقادات دیگر نامزدها پاسخ‌ می‌دادند یا این‌که به سوالات مجری که در این وضعیت آنان ترجیح دادند که انتقادات جواب دهند. به‌هرحال به نظر بسیاری از سیاسیون خروجی مناظره اول تصویر مطلوب از کاندیداها در افکار عمومی نساخت و البته تهییج افکار عمومی شور انتخاباتی که در جریان مناظره‌های دوره‌های قبل رخ می‌داد در این مناظره تاکنون ایجاد نشده است.