انتقام و دیگر هیچ

محمد ایمانوردی| فیلم «خشم یک انسان» جدیدترین اثر کارگردان مشهور بریتانیایی، «گای ریچی» است. ریچی که شهرتی درزمینه ساخت فیلم‌هایی اکشن با چاشنی طنز و ضرباهنگ بالا را دارد، این بار نیز با فیلمی اکشن اما کاملاً با لحنی خشک و جدی به سراغ سینما دوستان آمده است. «خشم انسان» پس از سال‌ها ترکیب «گای ریچی» و «جیسون استاتهام» استفاده کرده است. در این فیلم جیسون استاتهام در نقش مردی مرموز، کم‌حرف و منزوی به نام «اچ» ظاهر می‌شود. این فرد با کسب حداقل امتیاز در آزمون استخدامی شرکتی خصوصی برای حمل‌ونقل پول، کارش را به‌عنوان نگهبان و محافظ ماشین حمل پول آغاز می‌کند. همه‌چیز از یک تصادف آغاز می‌شود، درصحنه ابتدایی فیلم که فیلم‌ساز به‌عمد دوربینش را در بدترین جای ممکن قرار می‌دهد، شاهد یک دزدی از ماشین حمل‌ونقل پول هستیم. به‌واسطه‌ی جایگاه دوربین، مخاطب جزئیات زیادی از این سرقت را متوجه نمی‌شود اما فیلم‌ساز این سکانس را بدون هیچ قطعی و بدون هیچ موسیقی متنی به ما نشان می‌دهد تا هولناک بودن این سرقت را بیشتر درک کنیم. دوربین گای ریچی کاملاً در خدمت قصه است و موفق می‌شود فضای سرد و بی‌روح فیلم را به تصویر بکشد. در دنیای فیلم هیچ فرد مثبت به تمام معنایی وجود ندارد، حتی شخصیت اصلی در اصل یک ضدقهرمان است که خون جلوی چشمانش را گرفته و به چیزی جز انتقام فکر نمی‌کند، پلیس‌ها و نگهبانان شرکت فاسد هستند و حتی کهنه سربازان آمریکایی که ازجنگ‌برگشته‌اند، حال به علت بیکاری شروع به سرقت پول می‌کنند و در این فیلم در قامت شخصیت‌های منفی ظاهرشده‌اند. هسته‌ی مرکزی فیلم خشم انسان، بر پایه‌ی سوژه‌ای کلیشه‌ای به نام انتقام است، قهرمان قصه عضوی از خانواده‌اش را از دست می‌دهد و حال به دنبال پیدا کردن قاتل و انتقام گرفتن از اوست. فیلم‌نامه فیلم اما ایرادات و ابهام‌هایی دارد. به‌طور مثال ما هیچ‌وقت متوجه نمی‌شویم که پیشینه شخصیت اصلی و شغلش در اصل چه بوده است؟ ما روابط خانوادگی او با همسر سابقش و پسرش را به‌درستی نمی‌بینیم و همین باعث می‌شود که شخصیت «اچ» برای مخاطب از مرحله تیپی کال قهرمانان بزن‌بهادری که فقط می‌کشند تا کشته نشوند فراتر نرود و به شخصیت دراماتیک نمایشی تبدیل نشود اما هنر فیلم‌ساز اینجا نمایان می‌شود که با انتخاب روایتی جذاب که در هر فصل زاویه دید متفاوتی از حادثه اصلی فیلم (سرقت پول) را به تصویر می‌کشد و نیز بازمان بازی می‌کند و به پس‌وپیش می‌رود، باعث می‌شود ضعف‌های فیلم‌نامه به چشم نیاید و مخاطب از دیدن فیلم لذت ببرد. خشم انسان شاید بهترین فیلم گای ریچی نباشد اما قطعا نشان می‌دهد که این کارگردان با فیلمی خشن که با هیچ‌کس شوخی ندارد، به ریشه‌های کارنامه‌ی فیلم‌سازی خود بازگشته است.