کرونا راه را برای شیوع مجدد سرخک باز کرد

همدلی|  درحالی‌که نظام مدیریت بهداشت در ایران توانسته بود بیماری سرخک را در سال 1398 به‌مدد انجام واکسیناسیون حذف کند، اما حالا یک‌بار دیگر نشانه‌هایی از این بیماری کشنده دیده می‌شود. نشانه‌هایی که به‌نظر می‌رسد اگر مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند سبب‌ساز مرگ کودکان شود.
ویروس کرونا در کنار این‌که سبب مرگ تعداد زیادی از انسان‌ها شد، اما تا حالا نشان داده که جز در مواردی نتوانسته کودکان را در مرحله حاد بیماری گرفتار کند. ازهمین منظر کودکان بیشتر ناقل بیماری بودند و همان‌طورکه از آمارها مشخص است تعداد بسیار کمی از آن‌ها توسط ویروس کرونا به کام مرگ فرو رفتند. اما این ویروس اگر نتوانسته خودش به‌تنهایی تبدیل به تهدیدی برای کودکان شود، به مدد وضعیت اضطراری، ترس و نگرانی که ایجاد کرده توانسته سبب هویدا شدن سایر ویروس‌های کشنده برای اطفال و کودکان باشد. حالا گزارش‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد در سال جاری چیزی حدود 24مورد سرخک در ایران شناساسایی شده است. بیشتر موارد شناسایی هم در مرزهای شرقی بودند، یعنی شهرهایی که در همسایگی افغانستان و پاکستان هستند. دو کشوری که معمولاً تزریق واکسن در آن‌ها با موانع زیادی حتی گاهی باورهای مذهبی مواجه است و همین مسئله سبب‌ساز شیوع بیماری‌های عفونی در آن کشورها و در نهایت وارد شدن بیماری به کشورهای همسایه می‌شود.
درهمین‌باره محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت روزگذشته به ایسنا گفت: «از ابتدای امسال تاکنون ۲۴ مورد ابتلا به سرخک گزارش شده است که عمده آنها مربوط به استان سیستان و بلوچستان است اما مواردی از بیماری هم در استان‌های هرمزگان، خراسان رضوی و تهران مشاهده شده است؛ این درحالی‌ست که در سال ۱۳۹۹ نیز ۳ مورد ابتلا به سرخک گزارش شده است.»
نکته بسیار مهم درباره سرخک این است که این بیماری بسیار مسری‌تر از کووید19 است، طوری‌که به گفته زهرایی «اگر درمورد کرونا اعلام می‌شود که هر یک مبتلا می‌تواند ۲ تا ۳ نفر را بیمار کند، در مورد سرخک هر یک بیمار در تماس با افراد دیگر می‌تواند تا ۱۸نفر را بیمار کند؛ بنابراین سرخک بسیار مسری است و باید در نظر داشت که مهم‌ترین سد حفاظتی ما در این بیماری واکسیناسیون است و می‌بایست پوشش واکسیناسیون کودکان در حد بالایی بماند تا بتواند جلوی چرخش ویروس را بگیرد.»
اما این‌که چرا با وجود انجام واکسیناسیونِ سرخک در کشور یک‌بار دیگر این بیماری کشنده توانسته نشانه‌هایی از خودش بروز دهد، به‌همان متهم همیشگی این روزها یعنی ویروس کرونا برمی‌گردد. شیوع کرونا در حدود 17ماه گذشته بسیاری از معادلات را تغییر داده، رعایت پروتکل‌های بهداشتی، خانه‌نشینی‌های دائمی و ترس از مبتلا شدن به‌ویروسی که ناگهان از شرق آمد و تا غرب پهنه زمین را متاثر از خود کرد، سبب شد بسیاری از اولویت‌ها یا فراموش شود یاکه جای خودش را به مقابله با کرونا بدهد. اولویت واکسینه کردن کودکان یکی از آن چندین مواردی است که توسط بعضی از والدین به فراموشی سپرده شد. شاید آن‌ها از حضور در مراکز بهداشت و درمان نگران بودند و گمان می‌کردند با این اقدام شانس مبتلا شدن به کرونا افزایش پیدا می‌کند. از طرفی به‌نظر می‌رسد جلب توجه نظام بهداشت به کرونا هم سبب شد آن‌ها نتوانند در خصوص واکسیناسیون سایر بیماری‌های ویروسی عکس‌العمل مناسبی نشان دهند. طوری‌که زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت به ایسنا گفته «اول به‌خاطر نگرانی خانواده‌ها از حضور در مراکز بهداشتی برای دریافت واکسن و دوم به‌دلیل این‌که همکاران سیستم بهداشتی هم طی ۱۵ماه اخیر شدیدا پیگیر موارد مربوط به کووید۱۹ بودند و نیروی جدیدی هم در سیستم بهداشتی اضافه نشده است. در نتیجه ممکن است فرصت پیگیری عدم مراجعه برخی برای دریافت واکسن توسط همکاران ما کمتر شده باشد. اما موضوع مهم این است که شرایط کرونا به‌هیچ وجه نباید سبب شود که خانواده‌ها فکر کنند که می‌توانند واکسیناسیون کودکان را به‌تعویق اندازند، واکسینه نشدن کودکان و نوزادان مانند این است که آنها را آماده کنیم تا در معرض خطر سرخک قرار گیرند. بنابراین دقت در واکسیناسیون کودکان اهمیت بسیار بالایی دارد. در نهایت اگر خانواده‌ها حس کردند فرزندشان تب دارد یا دانه‌هایی روی صورت و بدنش زد حتما به پزشک اطفال مراجعه کنند و خواهان دریافت اقدامات تشخیصی و درمانی باشند.»
همچنین درخصوص توجه خانواده‌ها به فرزندان‌شان فاطمه نوروزیان، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان به‌عنوان یکی از شهرهایی که موارد متعدد سرخک در آن دیده شده به ایرنا گفته که «سرخک بیماری تب‌دار بثوراتی ناشی از ویروس است. کودکان بعد از ابتلا سه روز تب می‌کنند و سپس دچار بثورات جلدی می‌شوند طوری‌که راش‌های قرمز نزدیک هم، قابل لمس و به‌شکل خشک بروز می‌کنند. همراه با اینها علائم سرماخوردگی و آبریزش چشم و بینی و گلودرد نیز مشاهده می‌شود. در مناطقی که سرخک طغیان می‌کند همه این علائم به خانواده‌ها گوشزد می‌شود تا به محض مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنند. سرخک در عین حال که بیماری خطرناکی است همچنین خودمحوشونده است و داروی خاصی ندارد، اما در کودکانی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است یا داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می‌کنند، ممکن است عوارض خطرناک ایجاد کند.»
با این وجود افزایش موارد ابتلا به سرخک در ایران طوری‌که درهمین سه ماه گذشته 24مورد کودک مبتلا شده شناسایی شده است نشان دهنده اهمیت واکسیناسیون در برابر بیماری‌های واگیر است، طوری‌که این مسئله زمانی اهمیت پیدا می‌کند که وقتی عملیات واکسیناسیون در برابر سرخک به‌موقع انجام می‌شد در سال 98 هیچ مورد ابتلا به آن در ایران گزارش نشده و در تمام 12ماه سال 1399 تنها سه مورد شناسایی شده است. آن‌چه درخصوص بیماری‌های واگیر مانند سرخک اهمیت دارد این است که کشور ایران در همسایگی سایر کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و عراق قرار دارد که آن‌ها همچنان به‌خوبی نتوانسته‌اند سرخک را مهار و کنترل کنند. همان‌طورکه متخصصان بیماری‌های واگیر می‌گویند انتقال این قبیل از بیماری‌ها چندان ربطی به مرزهای جغرافیایی و سیاسی ندارد. درست همان‌طور که ویروس کرونا راه خود را از کشور چین شروع کرد و در ایالات متحده شورع به قربانی گرفتن کرد.