از فساد در انبار، تا توقیف در گمرک

همدلی| «میوه‌های تنظیم‌بازاری روی دست دولت ماند و بیش از 30درصد از پرتقال‌هایی که در انبارها دپو شده بود، خراب شد»، این آخرین وضعیت بازار میوه است که از روز گذشته در رسانه‌ها خبرساز شده. رئیس اتحادیه بارفروشان در این زمینه گفته: «100هزار تن پرتقال در انبارها دپو و بیش از 30درصد پرتقال‌های دپو شده، خراب شده‌اند، زیرا سیب و پرتقال تنظیم بازار با قیمت بالاتر عرضه شد و روی دست دولت ماند». 
این خبر در حالی از زبان فعالان بازار میوه شنیده می‌شود که گفته می‌شود میوه و پرتقال دیگر مشتری ندارد و بهای هر کیلوگرم از این میوه‌ها سقوط قابل‌توجهی را نسبت به ماه‌های آخر سال 99 تجربه کرده. خبر دپوی 100 هزار تن پرتقال در انبارها و فساد 30درصدی این میوه در حالی است که اوضاع عرضه دیگر کالاهای اساسی هم تعریفی ندارد و مسئولان گمرک از عدم امکان ترخیص 90تن مرغ وارداتی خبر می‌دهند. آن‌طور که اظهارات مسئولان گمرک ایران که روزهای گذشته به دست رسانه‌ها رسیده، نشان می‌دهد گویا ۹۰تن مرغ به گمرک رسیده و اظهار شده و با وجود مجوز برای ترخیص ۱۰۰درصدی بدون کد رهگیری بانک، به دلیل عدم ارائه مجوز دامپزشکی امکان ترخیص پیدا نکرده است. در بخش دیگری از اظهارات این مسئولان آمده است که ظاهرا ایراداتی در بسته‌بندی مرغ‌ها و عدم درج تاریخ تولید و انقضا به زبان فارسی موجب شده که سازمان دامپزشکی مانع از ترخیص محموله مرغ وارداتی شده و در این حالت گمرک نیز امکان ترخیص کالا را نخواهد داشت. همین بهانه‌ها کافی است تا بازار به همین سادگی‌ها آشفته شود؛ بازاری که نه سکانداران وزارت جهاد کشاورزی، نه وزارت صنعت، معدن و تجارتی‌ها و نه سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولید کننده، توانسته جلوی به هم ریختگی آن را بگیرد و در نهایت این نام دلال‌هاست که در کنار این گرانی‌ها، قحطی‌ها و آشفتگی‌ها قرار می‌گیرد. هر چه که هست، این خبر هم حکایت از به هم خوردن وضعیت عرضه و تقاضا؛ آن‌هم در روزگاری دارد که خبرها همزمان از قاچاق جوجه یکروزه خبر می‌دهند و به نظر می‌رسد بازار مرغ هم خیلی زود با خبر فساد این محصول پروتئینی خبرساز خواهد شد و نتیجه این‌که، کالاهای اساسی با وجود این‌که امکان عرضه به بازار دارند، یا آن قدر گران به دست مشتری می‌رسند که اقشار ضعیف قدرت خرید این اجناس را ندارند یا این‌که آنقدر در انبارها می‌مانند تا فساد بر جانشان رخنه کند و در آخر یا خوراک کارخانه‌های سوسیس و کالباس شوند یا این‌که عصاره همین میوه‌های قارچ‌زده و فاسد با کلی رنگ و لعاب صنعتی، در داخل پاکت‌های جذاب بسته‌بندی و راهی قفسه سوپرمارکت‌ها شود. 

  نگاهی به قصه فساد میوه‌ها 

نگاهی به اوضاع بازار میوه حکایت از این دارد که قصه این آشفتگی تقریبا از پاییز سال گذشته شروع شده و ظاهرا با پایان تلخی خبرساز شده. از اوایل آذر سال گذشته گزارش‌های میدانی از میادین میوه و تره‌بار حکایت از افزایش قابل‌توجه قیمت میوه داشت؛ به‌طوری‌که هر کیلو پرتقال با 15 تا 16هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسید. آن‌روزها، رئیس اتحادیه بارفروشان از افزایش قیمت پرتقال تا سه برابر در مقایسه با سال 98، به علت صادرات بی رویه این محصول خبر داد. همچنین مصطفی دارایی‌نژاد با اشاره به این‌که دلالان، پرتقال مازندران را در حجم وسیع برای صادرات خریداری کرده بودند به صداوسیما گفت: «دلالان پرتقال را کیلویی ۱۳هزار تومان از کشاورز خریداری می‌کنند که این رقم سبب شده کشاورزان برای ارسال بار به میدان مرکزی تهران تمایلی نداشته باشند». این در حالی بود که به گفته این دست‌اندرکار بازار میوه در سال98 پرتقال روی درخت کیلویی دو هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شد، اما گویا این وضعیت در سال گذشته تغییر کرد و کشاورزان مازندران پرتقال روی درخت را کیلویی هفت هزار تومان به عمده‌فروشان عرضه کردند. رئیس اتحادیه باغداران هم در پاییز سال گذشته، در این زمینه گفته بود: «قیمت پرتقال از هفت هزار تا ۱۱ هزار تومان است و حتی بهترین نوع پرتقال نباید بیش از ۱۱ هزار تومان عرضه شود». روزها گذشت و اوضاع به جای بهتر شدن، در این‌بازار وخیم‌تر هم شد؛ به‌طوری‌که گزارش‌ها حکایت از رسیدن پرتقال به بالای 20هزار تومان داشت. این در حالی بود که به گفته متولیان تولید و فروش میوه، دلال‌ها پرتقال را پنج تا هفت هزار تومان از کشاورز خریداری می‌کردند، اما با نرخ بالای 20هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رساندند. بهمن سال گذشته؛ درست در اوج همین آشفتگی‌ها، حتی خبرهای خوبی از بازار سیب به گوش می‌رسید. آن‌روزها مدیرکل دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی گفته بود: «امسال حدود چهار میلیون و ۱۵۰هزار تن سیب تولید شده است و از این میزان حدود یک‌میلیون و ۳۵۰هزار تن را ذخیره‌سازی کردیم». با این همه خبرهای آشفتگی بازار میوه و تره‌بار که به نظر می‌رسد تنظیم آن یکی از ساده‌ترین مسئولیت سکانداران اقتصادی است، تمامی نداشت. در همان روزها بود که معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت (صمت) استان تهران، عدم تعادل در عرضه و تقاضا را علت افزایش قیمت میوه عنوان کرد و با اشاره به این‌که بیشترین افزایش قیمت مربوط به موز، سیب زرد و پرتقال تامسون بوده، از تشدید نظارت بر بازار این محصولات خبر داد. اما با رسیدن به اسفند باز هم خبرهایی از گرانی در این بازار به گوش می‌رسید، به‌طوری‌که  پرتقال تامسون جنوب 13 هزار و 500، قیمت پرتقال تامسون شمال 12 هزار تومان،  سیب زرد لبنان 10 هزار و 500 تومان و سیب قرمز لبنان به نه هزار تومان رسید. این در حالی بود که برآورد فعالان بازار حکایت از این داشت که پرتقال نباید با احتساب هزینه‌های بسته‌‎بندی بالاتر از 11هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسید. این گزارش‌ها در حالی بود که در اواخر سال گذشته گزارش‌هایی از عرضه پرتقال تنظیم بازار به گوش می‌رسید که از رسیدن پرتقال به 12 هزار تومان خبر می‌داد؛ با این همه اما در برخی از گزارش‌های رسیده از شهرهای مختلف قیمت هر کیلو پرتقال تنظیم بازار به 15 هزار تومان رسیده بود. مهسا در این زمینه می‌گوید: «میوه تنظیم بازار آمده بود به بازار، اما این پرتقال‌ها به اندازه هندوانه حتی کیفیت هم نداشتند و قیمت آن‌ها با بیرون تقریبا فرقی نداشت». از سوی دیگر مصوبه ستاد تنظیم بازار برای تامین میوه شب عید نیز حکایت از رسیدن  قیمت پیشنهادی کمیته ملی راهبری طرح تنظیم بازار برای خرید پرتقال تامسون شمال به ازای هر کیلوگرم ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان داشت. یک فعال بازار میوه در این‌باره می‌گوید: «به عنوان عمده‌فروش، می‌گویم که پرتقال در اواخر سال گذشته، در کف میادین تره و بار شش الی 10 هزار تومان بود، اما روزی که دولت شروع به خرید از باغات کرد قیمت شد 10 الی 14 هزار؛ چون توزان عرضه و تقاضا به هم خورد». یکی دیگر از فعالان این بازار می‌گوید: «دخالت دولت در اقتصاد و بنگاه‌داری یعنی همین». دیگری می‌گوید: «دلال‌ها سود پرتقال 20هزار تومانی را بردند، مردم هم قدرت خرید نداشتند». یکی دیگر از خریداران می‌گوید: «پرتقال‌های تنظیم بازار همه پوک، تلخ و خشک بودند». یکی هم می‌گوید: «میوه را ارزان کنید تا مردم قدرت خرید داشته باشند، چاغاله آخرشه هنوز 150 هزار تا 180 هزار تومانه». یک مشتری دیگر می‌گوید: «به وقتش از 20 تومن پایین نیومدن الان 10 تومنم مشتری نداره». واکنش‌ها به خبر فساد میوه‌های مانده روی دست دولت در حالی همچنان ادامه دارد که در گوشه دیگری از بازار، همچنان وضعیت بحرانی حاکم است، آشفتگی بازار مرغ که شاید می‌رود تا مثل همین بازار میوه آنقدر تکرار شود تا در نهایت لوث شده و بعید نیست تا چند ماه دیگر خبرهای فساد مرغ‌های دپو شده را به صدر خبرهای داغ اقتصادی ببرد.