جزئیات مذاکره تهران و ریاض

همدلی|  همزمان با جان گرفتن دوباره مذاکرات هسته‌ای بین ایران و طرف‌‌های برجام و همچنین احیای امیدها برای بازگشت طرف‌‌ها به توافق هسته‌ای، مقام‌‌های عربستانی نیز در تکاپوی برگزاری گفت‌وگوی مستقیم با ایران و بازگرداندن روابط پیشین برآمده‌اند. در حالی که چندی پیش، پیشنهاد مسئولان سیاسی این کشور برای حضور در مذاکرات هسته‌ای با بی‌تفاوتی طرف‌‌های اصلی تصمیم‌گیر در مذاکرات هسته‌ای ‌روبه‌رو شده بود، خبرهای کنونی نشان از گفت‌وگوی هیات‌‌هایی از دوکشور در مذاکراتی غیر علنی و با وساطت عراق را دارد؛ روندی که شاید بتواند پس از پنج سال قطع بودن روابط سیاسی دو کشور، به بازگشایی روابط دو جانبه بینجامد.
در همین زمینه و روزهای اخیر برخی رسانه‌‌ها گزارش‌‌هایی ادعایی از وجود مذاکرات میان ایران و عربستان سعودی طی هفته‌‌های اخیر منتشر کرده و آورده‌اند که این رایزنی‌‌ها با میانجی‌گری نخست‌وزیر عراق و در بغداد انجام شده است. به تازگی خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام عراقی و یک دیپلمات اروپایی مدعی شده است که ایران و عربستان در بغداد با یکدیگر مذاکره کرده‌اند و سرپرستی هیأت ایرانی را نیز، نمایندگانی از سوی علی شمخانی بر عهده داشته‌اند.
در همین راستا یک مقام دولت عراق در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه مدعی شد که این مذاکرات انجام شده است. یک دیپلمات اروپایی نیز به این خبرگزاری گفت که پیش از برگزاری مذاکرات ایران و عربستان، در جریان آن قرار گرفته و هدف آن کمک به برقراری روابط بهتر میان تهران و ریاض و کاهش تنش‌‌ها بوده است. خبرگزاری فرانسه همچنین مدعی شد که سرپرستی ‌هیأت سعودی در این رایزنی‌‌ها را خالد بن علی الحمیدان رئیس اطلاعات عربستان بر عهده داشته و سرپرستی طرف ایرانی را نیز نمایندگانی از سوی علی شمخانی دییر شورای عالی امنیت ملی برعهده داشته‌اند.
این در حالی است که عربستان سعودی به طور رسمی وجود چنین مذاکراتی را رد کرده است. ایران نیز همچنان سکوت اختیار کرده و تنها تاکید کرده است که همواره از رایزنی با ریاض استقبال می‌کند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، این رایزنی‌‌ها تا زمانی که روز یک‌شنبه ادعا کرد که اولین دور از رایزنی ایران و عربستان روز نهم آوریل ماه جاری میلادی در بغداد صورت گرفته است، محرمانه باقی مانده بود، اما اکنون به نظر می‌آید که این دو قدرت منطقه‌ای که بر سر موضوعات زیادی از سوریه گرفته تا یمن اختلاف نظر دارند، با وساطت عراق وارد مرحله جدیدی از گفت وگو با هدف بازگرداندن روابط میان دو کشور شده‌اند.در این گزارش روزنامه فایننشال تایمز آمده بود: «هدف از این مذاکرات که دور اول آن ماه جاری میلادی در پایتخت عراق انجام شده، اصلاح روند روابط میان دو کشور بوده است و این اولین گفت وگوی سیاسی مهم میان دو کشور از سال ٢٠١٦ به شمار می‌آید.» این روزنامه آمریکایی همچنین آورده بود که دور اول این مذاکرات روز نهم آوریل برگزار شده و دو طرف درباره موضوع یمن و آنچه حملات انصارالله به عربستان خوانده شده بحث و گفت‌وگو کرده‌اند که به گفته این منابع آگاه، این دور از مذاکرات مثبت بوده است. فایننشال تایمز در ادامه مدعی شده بود که ‌هیأت سعودی به سرپرستی رئیس اطلاعات عربستان در این رایزنی‌‌ها حضور داشته و دو طرف قرار است هفته آینده بار دیگر با یکدیگر دیدار کنند. بنا بر ادعای این روزنامه، نخست وزیر عراق انجام این مذاکرات را تسهیل کرده است. به نوشته فایننشال تایمز، یک مقام ارشد دولت عربستان وجود هر گونه مذاکره با ایران را رد کرده است.
ادعای گفت‌وگوی ایران و عربستان در حالی روز یکشنبه از سوی فایننشال تایمز مطرح شد که تاکنون هیچ مقام رسمی ایرانی این خبر را تایید نکرده است و در همان گزارش این روزنامه هم یک مقام سعودی هرگونه مذاکره با ایران را رد کرده بود. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز روز دوشنبه در نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی در پاسخ به سوالی در ارتباط با گزارش برخی از رسانه‌‌های غربی مبنی بر انجام مذاکرات میان ایران و عربستان در منطقه سبز بغداد و اظهارنظرهای مقامات غربی و عراقی در این ارتباط گفت:«این گزارش‌‌های رسانه‌ای و مطبوعاتی را در مورد آنچه که شما اشاره کردید ما نیز دیده‌ایم. البته نقل قول‌‌های مختلف و بعضا متضادی منتشر شده است.» او ادامه داد: «چیزی که اهمیت دارد این است که ایران همواره از گفت‌وگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و همچنین صلح و ثبات در منطقه می‌داند.» خطیب‌زاده در پاسخ به پرسش مکرر خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا ایران انجام چنین گفت‌وگوهایی را بین تهران وریاض در بغداد تأیید می‌کند یا نه، گفت: «ما درباره گزارشات ضد و نقیض رسانه‌ای اظهار نظر نمی کنیم. با توجه به اینکه برخی از رسانه‌‌های منتشر کننده این اخبار نیز سابقه طولانی در خبرسازی دارند.»
در این زمینه روزنامه الاخبار چاپ بیروت نیز نوشت: «مذاکرات سری عربستان و ایران تحت حمایت بغداد برای اولین بار و پس از قطع طولانی مدت ارتباط برگزار شد و تهران و ریاض گفت‌وگوی استراتژیک محرمانه را درباره تمام پرونده‌‌های مورد اختلاف، آغاز کردند. گفت‌وگویی که انتظار می‌رود نتایج مهم آن، نقطه عطفی در منطقه باشد و بر کشورهای مختلف منطقه، به ویژه لبنان و یمن سایه افکند.» در ادامه این مطلب آمده است: «بر اساس توافق بین سعودی‌‌ها، ایرانی‌‌ها و عراقی‌‌ها، قرار بر این بود که به دلیل بسیاری از ملاحظات دو طرف، خبر اولین دیدار مستقیم بین ریاض و تهران محرمانه بماند. با این وجود، خبر این دیدار در مطبوعات انگلیس نشت پیدا کرد. بنابراین دو طرف به عنوان حسن نیت و جلوگیری از تأثیر افشای این خبر بر مذاکرات، به سرعت خبر دیدار را تکذیب کردند، اما منابع آگاه عراقی در گفت‌وگو با الاخبار، صحت اخبار منتشر شده در مورد این دیدار را تأیید می‌کنند.»
بر اساس گزارش این روزنامه، دو ‌هیأت عالی‌رتبه به نمایندگی از رهبران و نهادهای مختلف دو کشور در کاخ ریاست جمهوری عراق در منطقه سبز بغداد ملاقات کردند و این ملاقات در حالی انجام شده است که تمام پرونده‌‌های مورد اختلاف، چه مربوط به روابط دو جانبه و چه پرونده‌‌های منطقه‌ای و در صدر آن یمن و لبنان، روی میز آنها قرار داشته است. طبق این گزارش، ‌هیأت سعودی شامل ۶ نفر، از جمله مشاور عالی رتبه امنیتی ولیعهد عربستان و به سرپرستی خالد بن علی الحمیدان، رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی بوده است و در مورد ‌هیأت 5 نفره ایرانی نیز به نمایندگانی از کلیه نهادهای ایرانی از جمله سپاه پاسداران و نیروی قدس تاشاره شده است.