چراغ سبز در مسیر برجام

همدلی| محسن رفیق: مذاکرات برجامی در وین، همچنان با سرعت در حال پیگیری است و طرف‌های مذاکره خود را برای دستیابی به یک پیش‌نویس مشترک آماده می‌کنند. عصر روز گذشته، اعضای کمیسیون مشترک برجام بار دیگر تشکیل جلسه دادند تا با ادامه مذاکرات و رایزنی‌ها در سطوح مختلف از جمله در سطح کارشناسی و با نگاه به بازگشت محتمل آمریکا به برجام، اجرای کامل و موثر این توافق از سوی تمام طرف‌ها را بررسی کنند. این نشست در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت‌های امور خارجه‌ ایران و گروه ۱+۴، برگزار شد که در آن ریاست هیات ایرانی را سیدعباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران و ریاست کمیسیون مشترک را نیز انریکه مورا معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا بر عهده داشتند.
پس از پایان این نشست، عباس عراقچی تأکید کرد که هیات ایرانی هر زمان که روند گفت‌وگوها به سمت زیاده‌خواهی، وقت‌کشی و چانه‌زنی‌‌های غیرمنطقی برود، گفت‌وگوها را متوقف خواهد کرد. در این نشست، کشورهای مشارکت کننده در برجام توافق کردند که علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی در حوزه لغو تحریم‌‌ها و هسته‌ای، هفته آینده یک گروه کارشناسی سوم نیز برای گفت‌وگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شود. قرار شد هیات‌‌ها پس از مشورت در پایتخت‌‌های متبوع خود، هفته آینده ضمن از سرگیری نشست کمیسیون مشترک برجام، گفت‌وگوهای فنی و کارشناسی را دنبال خواهند کرد.»
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، روز گذشته و با اتمام نشست کمیسیون مشترک برجام در پیامی توئیتری اعلام کرد: «نشست امروز کمیسیون مشترک برجام در خصوص پیشرفت در مذاکراتِ مربوط به احیای توافق هسته‌ای رضایت‌بخش بود.» او اشاره کرده که تصمیم گرفته شده است تا وقفه‌ای در مذاکرات ایجاد شود تا نمایندگان با پایتخت‌ها به مشورت بپردازند.
به هر روی در نتیجه این سلسله نشست‌‌های برجامی که بعد از حدود سه ماه از روی کار آمدن جو بایدن، به طور جدی و البته حضوری آغاز شده و تمامی طرف‌های برجامی به صورت مستقیم و همچنین نمایندگان آمریکا به طور غیرمستقیم در آن حضور داشتند، طرف‌ها به صورت مداوم نسبت به گشایش‌هایی در روند مذاکرات و رسیدن به نقطه‌نظرهایی واحد، اظهار امیدواری کرده‌اند. به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی، اگر چه پیش‌بینی می‌شود دستیابی به نتیجه اصلی در این مذاکرات با مجموعه‌ای از فرآیندهای سخت و زمان‌بر همراه باشد،‌ اما در نهایت به معنای ایجاد تغییر محتوایی در برجام نخواهد بود.
در این میان، ایران لیستی از آنچه برای رفع تحریم‌های آمریکا و اقدامات هسته‌ای مدنظرش است را به طرف‌های دیگر ارائه کرده است و به نظر می‌رسد که طرف‌ها به اشتراک نظرهایی قابل توجه بر سر این موارد، دست پیدا کرده‌اند. در همین باره سیدعباس عراقچی پس از نشست کمیسیون مشترک در سطح معاونان در روز شنبه اعلام کرد: «بعد از چندین روز گفت‌وگوهای فشرده، به نظر می‌رسد اکنون در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم.» او همچنین اشاره کرد:«در حال حاضر، نگارش متن حداقل در آن حوزه‌هایی که اشتراک نظر وجود دارد، می‌تواند شروع شود. با این حال راه دشواری در پیش است. هنوز برای پیش‌بینی نتیجه زود است. گروه‌های کارشناسی به کار سخت خود برای روشن‌ساختن موضوعات مهم ادامه خواهند داد.» در همین رابطه نماینده روسیه در وین نیز روز دوشنبه هفته جاری در پیامی توئیتری با ارزیابی مثبت از روند نشست‌های وین، تاکید کرد که مذاکرات به مرحله تهیه پیش‌نویس رسیده است.
آنچه در این میان اهمیت دارد چگونگی بازگشت دوباره آمریکا به برجام است. روز گذشته یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که خواست نامش فاش نشود، در گفت وگو با شبکه الحره اعلام کرد که تهران و واشنگتن یک هدف مشترک را دنبال می‌کنند و آن پایبندی متقابل به برجام است. او تاکید کرد: «ما به طور سازنده وارد یک عملیات دیپلماتیک شده‌ایم تا این هدف را محقق کنیم.» این مسئول آمریکایی همچنین گفت: «طی دو هفته گذشته هیات آمریکایی به ریاست رابرت مالی، مامور ویژه آمریکا در امور ایران به دنبال یافتن رویکردهای مشترک ملموس در رابطه با گام‌‌هایی است که تهران و واشنگتن برای بازگشت به برجام باید اتخاذ کنند.»
در همین زمینه روزنامه آمریکایی واشنگتن پست نیز به نقل از منابع آگاه مدعی شد که ایران و آمریکا در حال حرکت به سمت طرحی برای برداشتن گام‌‌های همزمان و متوالی برای بازگشت به برجام هستند. بر اساس گزارش این روزنامه، مقامات حاضر در وین روز دوشنبه اعلام کرده‌اند که مذاکره کنندگان وارد مرحله تهیه پیش‌نویس برای ایران و آمریکا شده‌اند تا این دو کشور بتوانند به پایبندی به برنامه جامع اقدام مشترک، بازگردند.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌‌های بین‌المللی در وین نیز با اعلام این خبر گفت: «هرچند هنوز تا رسیدن به گام‌‌های عملیاتی فاصله زیادی داریم اما از صحبت‌‌های کلی به توافق بر سر گام‌‌های مشخص برای دستیابی به هدفمان رسیده‌ایم.» همچنین انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده این مذاکرات گفت که پیشرفت‌‌هایی در وین حاصل شده است. همچنین به گزارش واشنگتن پست، یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز مذاکرات وین را درست و متفکرانه توصیف کرده و گفته است: «ما نظراتمان را به هیأت‌‌های حاضر منتقل کرده‌ایم. تاکنون هیچ دستاوردی حاصل نشده است اما انتظار هم نداریم که این روند آسان و سریع باشد.»
در این زمینه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در گفت وگو با شبکه فاکس‌نیوز مدعی شد که یک تفاهم جدید برای اجرای طرح پایبندی در برابر پایبندی در حال شکل‌گیری در جریان این رایزنی‌‌ها است. همچنین جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اظهار کرد: «از نظر من هر دو طرف اراده خوبی برای رسیدن به یک توافق دارند و این خبر خوبی است. آنها خواهان دستیابی به یک نقطه مشترک برای توافق هستند و از حرف‌‌های کلی به مسائل متمرکز تر رسیده‌اند که از یک طرف شامل لغو تحریم‌‌ها و از طرفی دیگر اجرای تعهدات هسته‌ای می‌شود.»