توقف رهاسازی آب به سمت دریاچه ارومیه

همدلی| براساس مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال آبی ۹۹ و ۱۴۰۰ باید ۶۴۰میلیون مترمکعب آب از سدهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه رهاسازی شود، اما وزارت نیرو برخلاف تعهدش، دریچه سدها را به روی دریاچه ارومیه بسته و اجازه نداده آب به‌دریاچه برسد تا بزرگ‌ترین دریاچه ایران یک‌بار دیگر خود را در خطر زوال و نابودی ببیند. لازم به ذکر است سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ از مهرماه سال گذشته آغاز شده است و تا آخر خرداد ماه سال جاری ادامه دارد.
احیای دریاچه ارومیه که چند سال قبل تا یک قدمی مرگ نیز پیش رفت یکی از مسائل و دغدغه‌های مهم زیست محیطی ایران در یک دهه اخیر بود. در سال‌های اخیر ضعف مدیریت و خساست آسمان در بارش باران نفس دریاچه ارومیه را به‌شماره انداخته بود، جوری‌که پای دولتمردان نیز به‌موضوع احیای دریاچه ارومیه باز شد و احیای حیات این دریاچه به‌دلیل حائز همیت بودنش به‌تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری نیز راه پیدا کرد. بعد از انتخاب حسن روحانی به‌ریاست جمهوری، وی در آغاز به‌کار دولت یازدهم با سروصدای فراوان از تلاش ملی برای احیای دریاچه ارومیه سخن گفت. در این راستا اقداماتی هم صورت گرفت و احیای این دریاچه رو به ‌مرگ از همان روزهای آغازین ریاست جمهوری روحانی کلید خورد و موفقیت‌هایی نیز حاصل شد جوری‌که نه‌تنها سایه مرگ تا حدود زیادی از سر این دریاچه  کنار رفت، بلکه سخن از احیای به‌میان آمد. همین چندماه پیش بود که قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیرو با اشاره به بهره‌برداری سد کانی سیب در استان آذربایجان غربی گفت: با افتتاح این سد، به یک قدمی اجرای طرح بزرگ احیای دریاچه ارومیه خواهیم رسید. با تمام این کش و قوس‌ها و فرازونشیب‌ها در جریان احیای دریاچه ارومیه و اکنون که چند ماهی نیز به پایان ریاست جمهوری ۸ساله روحانی نمانده است، دریاچه ارومیه یک بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. شواهد حاکی از آن است که وزارت نیرو با فرار از تعهداتش کمر همت به‌نابودی این دریاچه بسته است.

 انتقادات به‌اقدام وزارت نیرو

اقدام وزارت نیرو در متوقف کردن رهاسازی آب به دریاچه ارومیه انتقادات زیادی را به‌همراه داشته است. دیروز مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن انتقاد از عملکرد وزارت نیرو درخصوص پرداخت حق‌آبه دریاچه ارومیه به رسانه‌ها گفت: متاسفانه طی سال آبی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ دریچه سدها را به روی ارومیه بسته و اجازه نداده‌اند آبی به دریاچه برسد. مسعود تجریشی به ایسنا گفت: در حوضه‌های آبریزی مثل دریاچه ارومیه که دارای سد هستند، وزارت نیرو آب را پشت سدها نگه می‌دارد و بر اساس توافق‌های انجام شده در زمان مشخصی آب را به‌سمت دریاچه رها می‌کند اما متاسفانه طی امسال تمام سدها را بسته‌ و اجازه نداده‌اند که آب به دریاچه ارومیه برسد. به‌گفته وی حق‌آبه دریاچه ارومیه طی سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، ۶۴۰ میلیون مترمکعب برآورد شده بود که از این میزان تنها حدود ۱۶۰میلیون مترمکعب به‌دریاچه ارومیه پرداخت شده است. تجریشی با اشاره به این‌که براساس مصوبات شورای عالی آب و ستاد احیای دریاچه ارومیه آب شرب و پرداخت حق‌آبه محیط زیست باید در اولویت وزارت نیرو باشند، اظهارکرد: متاسفانه وزارت نیرو به تعهدات خود در این زمینه و البته مصوبات قانونی عمل نکرده است. آن‌گونه که مسعود تجریشی گفته مکاتبات با وزیر نیرو نیز تاکنون بی‌فایده بوده است و این وزارتخانه کماکان برفرار از تعهداتش پایبند است. چرا که آب دست مجموعه آنهاست و هر زمان که بخواهند حق‌آبه محیط زیست را می‌دهند و هر زمان نخواهند این کار را نمی‌کنند. 
بسیاری خلأهای قانونی را مقصر به‌وجود آمدن وضعیت موجود می‌دانند و معتقدند تا زمانی که خلأهای قانونی درخصوص حق‌آبه‌های زیست محیطی داشته باشیم، وضعیت همین خواهد بود و با کاهش بارش‌ها در کشور تضاد منافع بین بهره‌برداران و محیط زیست بیشتر می‌شود.

  وزارت نیرو تخلف کرده است

فرهاد سرخوش، مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی نیز ضمن انتقاد از اقدام وزارت نیرو در متوقف ساختن رهاسازی آب به دریاچه ارومیه به رسانه‌ها گفت: وزارت نیرو دچار تخلف آشکار شده و به حقابه دریاچه کوتاهی و ظلم می‌کند. ستاد احیای دریاچه ارومیه به‌دنبال این است تا رهاسازی که براساس منابع و مصارف توسط خود وزارت نیرو ابلاغ شده است، باید انجام شود. سرخوش پیش‌تر گفته بود  تراز فعلی دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۴۳ و دریاچه ارومیه ۶٠سانتی‌متر عمق یافته است، و درحال حاضر دریاچه ۳میلیارد و ۸۱۰ میلیون مترمکعب آب دارد. به‌گفته سرخوش در صورت بهره‌برداری از طرح‌های ستاد احیا به‌صورت کامل، عمل کردن وزارت نیرو به‌تعهدات خود درخصوص رهاسازی آب سدها و تداوم بارش‌های مناسب شاهد وضعیت خوب دریاچه ارومیه در ماه‌های آتی خواهیم بود. لازم به‌یادآوری است دریاچه ارومیه که اکنون مورد بی‌مهری وزارت نیرو قرار گرفته است؛ عنوان ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و بزرگ‌ترین دریاچه ایران را با خود یدک می‌کشد. علاوه براین، دریاچه ارومیه محل زندگی بسیاری از حیوانات مهاجر و بومی از جمله فلامینگو، پلیکان، حواصیل و اردک است و سالانه صدها گردشگر را به خود جلب می‌کند.
اقدام وزارت نیرو  و بستن دریچه سدها بر روی دریاچه ارومیه زمانی تلخ‌تر می‌شود که بدانیم که عملا حق‌آبه دریاچه ارومیه طی امسال از دست رفته است چراکه  اکنون  در فصل کشاورزی قرار داریم و اگر هم  آب به‌سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شود، کشاورزان برای مصارف کشاورزی آن را مصرف خواهند کرد.