الزامات تلاقی رمضان و کرونا

همدلی|   امروز، روز اول ماه مبارک رمضان است. ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری روز گذشته با اعلام این خبر پایان ماه شعبان‌المعظم را اعلام کرد تا این‌که سحرگاه روز چهارشنبه 25فروردین با ماه نزول قرآن گره بخورد. مسلمانان سراسر جهان از جمله ایران در این ماه عزیز درکنار روزه‌داری به‌برگزاری مراسم‌های دعا و ختم  قرآن می‌پردازند که پیام بندگی خود را به پیشگاه پروردگارشان برسانند، در این بین شب‌های احیای نمونه آشکار این دلدادگی میان خالق و مخلوق است. همچنین مراسم‌های تهیه افطار و نشستن روزه‌داران بر سفره‌های افطاری از دیگر جلوه‌های دیدنی این ماه مبارک است. اما شیوع ویروس کرونا در حدود 14ماه گذشته بسیاری از مراسم‌های مذهبی و همچنین باستانی را تحت تاثیر خود قرار داده است. امروز الگوی رفتاری این ویروس منحوس برکسی پوشیده نیست، او انسان می‌خواهد و تجمعِ آن، چندان توجهی به‌بهانه این تجمع ندارد، فقط از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و در نهایت می‌تواند یک تراژدی رقم بزند، حالا این دومین ماه رمضانی‌ست که در میانه پاندمی کرونا فرا می‌رسد، بدون تردید روزه‌داران از فرصت ایجاد شده برای عبادت و بندگی بهره خواهند برد اما نگرانی از تجمع‌های مرسوم در مراسم‌های این‌چنینی آن‌هم در میانه غوغایی که ویروس جهش یافته موسوم به‌نوع انگلیسی در ایران به‌پا کرده نگرانی کوچکی نیست. اگر ساده‌انگاری کرونا در ایام قبل و بعد از نوروز سبب شد پیک چهارم کرونا شهرهای کشور را یک به یک فتح کند، این ساده‌انگاری‌ها در ایام مبارک رمضان نباید سبب تداوم موج اخیر کرونا در کشور شود. لذا بسیاری از کارشناسان مذهبی و بهداشتی ضمن تبریک حلول این ماه عزیز به مردم توصیه می‌کنند از هرگونه تجمع خودداری کنند و از مسئولین درخواست دارن مجوز تجمع‌ها صادر نشود. دراین‌باره حجت‌الاسلام محسن غرویان، استاد حوزه و دانشگاه به خبرنگار اجتماعی روزنامه همدلی می‌گوید: «ماه مبارک رمضان، ماه عبادت و بندگی‌ست، ماه موعظه و پند گرفتن، یعنی ماه خودسازی است، درحالی‌که همه این موارد در جای خود ارزش دارد، اما ما در هر شرایطی که هستیم باید عقل خودمان را به‌کار بگیریم و متناسب با زمان و مکان برنامه‌های مذهبی خودمان را عاقلانه و حکیمانه برگزار کنیم.» وی ادامه می‌دهد: «الان که در شرایط شیوع ویروس کرونا قرار داریم، تجمعات افراد حتی تجمع مذهبی به ضرر انسان است.، ما در اسلام و فقه قاعده‌ای داریم به‌نام «لاضرر و لاضرار فی‌الاسلام» یعنی کارهای ما نباید موجب ضرر و زیان به‌خودمان و دیگران شود. بنابراین تجمع‌هایی که باعث انتقال ویروس کرونا از دیگران به ما یا از ما به دیگران می‌شود، همگی خلاف قاعده فقهی و خلاف عقل است.» 
او با تاکید بر عبادت مومنان در این ماه بیان می‌کند: «نکته دیگر این‌که راه ارتباط با خداوند در ماه مبارک رمضان فقط در اجتماعات نیست، بلکه انسان می‌تواند رابطه فردی خودش را با خداوند حفظ کند. اتفاقاً در ارتباط معنوی آن‌چه اهمیت دارد دل و قلب انسان است. دل و قبل انسان همیشه درکنار انسان وجود دارد، چه انسان در اجتماع و در مسجد باشد چه در خانه باشد، قلب از انسان جدا نیست، بنابراین باید تمرین کنیم که بتوانیم ارتباط قلبی باخدا پیدا کنیم حتی اگر تنها باشیم.»
غرویان خاطرنشان می‌کند: «مسئله مهم دیگر این است که اصلاً ارتباط با خدا در خلوت و تنهایی آثار روحی و معنوی بیشتری دارد، چراکه این‌جا دیگر جای ریاکاری و تظاهر نیست، انسان وقتی خودش هست دیگر تظاهر و ریاکاری در برابر دیگران ندارد. بنابراین در این شرایط شیوع ویروس کرونا ما می‌توانیم ببینیم که اگر جلوی چشم دیگران نباشیم هم آن ارتباط معنوی با خدا را می‌توانیم داشته باشیم یاکه نه. بنابراین، این تمرین اخلاص و خلوص نیت برای ما می‌شود، در مجموع باید از اجتماعات در این شرایط پرهیز کنیم. اطعام داشته باشیم، می‌توانیم نذر خود را به فقرا بدهیم اما نیازی به سفره‌های گسترده جمعی نیست و می‌شود افراد نیازمند را شناسایی کرد و نذرها را به دست آن‌ها رساند، اتفاقاً در این کار همان‌طورکه اشاره کردم اخلاص بیشتری هست. انشاءالله امیدواریم مردم ما در این ماه مبارک رمضان با حفظ همه معنویت و اخلاصی که دارند با توجه به شرایط پیش آمده پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند که به امید خدا این بیماری جمع شود و مبادا کسی به اسم دین و ماه رمضان موجب گسترش این ویروش شود.» همچنین درکنار کارشناسان مذهبی حوزه و دانشگاه کارشناسان بهداشتی هم درباره شرایط ویژه ماه رمضان امسال و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی تاکید دارند. 
دراین رابطه مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا با بیان این‌که «این روزها مراکز درمانی عمدتاً و متاسفانه سرشار از بیماران جدید کرونایی هستند که موارد مثبت بسیار زیاد شده است، طوری‌که تخت‌های بیمارستانی و آی‌سی‌یو‌ها جای خالی ندارند.» به روزنامه همدلی می‌گوید: «امروز در اوج پیک چهارم کرونای نوع انگلیسی در کشور هستیم، شاید وضعیت ما از ابتدای بیماری هیچ‌وقت به این بدی نبوده است، برای همین مردم عزیز ضمن این‌که از فیض ماه مبارک استفاده می‌کنند، نماز و روزه و قرآن را حتما در خانه‌های‌شان داشته باشند، به‌هیچ عنوان افطاری توصیه نکنند و مردم را در تجمعات قرار ندهند، چراکه اگر این کار انجام شود به‌دلیل شیوع گسترده ویروس کرونا ثواب که ندارد ممکن است مرتکب گناه هم شوند، چراکه باعث انتقال بیشتر ویروس می‌شویم و ما را بیشتر گرفتار می‌کند. اگر هم قصد و نیت خیری وجود دارد بهترین کار این هست که امروز چندین و چندین موسسه خیریه وجود دارند، مثلاً مراکزی که افراد بی‌سرپرست را نگهداری می‌کنند، می‌توانند هزینه افطاری را به این مراکز پرداخت کنند که هم ثواب بیشتری ببرند و نذرشان به افراد مستحق‌تر برسد.» اما با وجود تاکید زیاد کارشناسان درخصوص پرهیز از هرگونه تجمع در ماه مبارک رمضان، چند روز قبل سعید نمکی، وزیر بهداشت در نامه‌ای به معاون بهداشت این وزارت‌خانه از شرایط برگزاری مراسم‌های مذهبی و شب‌های احیا نوشت. به‌گزارش خبرگزاری ایسنا، در این نامه خواسته شده امکان برگزاری مراسم احیا و نماز در ماه رمضان با رعایت دستورالعمل‌ها در شهرهای زرد و آبی فراهم شود، همچنین با رعایت پروتکل‌ها (رعایت فاصله و تعداد محدود افراد حاضر) امکان برگزاری مراسم شب‌های احیا در تمام شهرها به‌مدت حداکثر دو ساعت فراهم شود. ناگفته نماند که در این نامه به ظرفیت‌های استفاده از فضای مجازی هم اشاره شده است، اما با این وجود برخی از کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی نباید اجازه همین تجمع‌ها حداقلی را داد، چراکه سبب ساده‌انگاری درخصوص ویروس کرونا می‌شود. درهمین‌باره، محمدرضا محبوب‌فر، اپیدمیولوژیست به روزنامه همدلی می‌گوید: «باتوجه به‌شرایطی که در کشور ایجاد شده باید گفت اوضاع خطرناک شده است. با این وجود آقای وزیر بهداشت و درمان مدتی قبل نامه‌ای را خطاب به معاونت بهداشتی وزارت بهداشت نوشتند که نکاتی درخصوص شرایط برگزاری مراسم‌های مذهبی به‌ویژه شب‌های عزیز قدر در ماه اردیبهشت خاطرنشان کردند، ایشان نظر دارند که در شهرهای زرد و آبی با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی برگزاری مراسم مذهبی و شب‌های احیا بلامانع است، البته اشاره داشتند که این مراسم با رعایت فاصله و تعداد محدود و در فضای مناسب و باز در کلیه شهرها حداکثر به مدت دو ساعت برگزار شود، من درجواب به دکتر نمکی می‌گویم که وضعیتی که این روزها در نتیجه سیاست‌های ستاد کرونا ایجاد شده شرایطی هست که هرگونه تجمع و دورهمی در فضای باز و بسته باید ممنوع اعلام شود.»
وی ادامه می‌دهد: «این‌گونه نیست که بگوییم تجمع در شهرهای زرد و آبی بلامانع است، معتقدم همین‌که ستاد ملی کرونا رنگ‌بندی شهرهای کشور را اعلام می‌کند خودش یک نوع خطای فاحش است، درباره یک پاندمی رنگ زرد و آبی اساساً اشتباه است، چه برسد که بخواهیم با این عناوین مردم را به اسم مراسم مذهبی و صف‌های معیشتی و سفرهای نوروزی وارد قتلگاه کرونا کنیم، در چنین شرایطی حتی بسیاری از روحانیون و علما و رهبر انقلاب هم مخالف چنین گردهمایی‌ها هستند.»
عضو انجمن آموزش بهداشت وارتقای سلامت ایران بیان می‌کند: «معتقدم همین صحبت‌ها درباره برگزاری مراسم‌های مذهبی و غیره حتی با رعایت پروتکل‌ها خودش به‌نوعی عادی‌انگاری شرایط کرونایی کشور است، بنابراین مردم هم وقتی به این صحبت‌ها توسط مقامات بهداشتی نگاه می‌کنند ناخوداگاه شرایط کرونا را جدی نمی‌گیرند و در نتیجه رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی کمتر می‌شود.»
محبوب‌فر در پایان بیان می‌کند:«خدمت مردم عزیز، روزه‌داران عزیز و دوستداران اهل بیت به‌ویژه حضرت علی(ع) و دوستداران شب‌های قدر و احیا بگویم اگر در این روزها قصد عبادت دارند، حتما باید به‌صورت مجازی مراسم را برگزار کنند. رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در مراسم‌هایی با حضور تعداد زیادی از افراد ممکن نیست، نمونه‌های آن را در سایر مراسم‌های مذهبی در محرم گذشته مشاهده کردیم که چنین امکانی فراهم نشد. پیشنهاد می‌کنم مراسم‌ها در منازل به‌صورت خانوادگی برگزار شود، خانواده‌ها کنار هم عبادت کنند، و از ظرفیت فضای مجازی استفاده شود تا این‌که خدایی نکرده مردم وارد قتلگاه کرونا نشوند.»