از سرگیری پروژه تخریب آشوراده

همدلی| عده‌ای چشم طمع به خانه فوک‌های خزری دوخته‌اند، می‌خواهند سرزمین فوک‌ها را با بهانه پروژه طبیعت‌گردی و گردشگری تخریب کنند تا زندگی فوک‌های خزری بیشتر از هر زمان دیگری در تهدید قرار گیرد. سخن از «آشوراده» تنها جزیره دریای خزر است.  قرار است آشوراده  را تبدیل به قطب گردشگری استان گلستان  کنند، اقدامی که به گفته کارشناسان محیط زیست با موازین طبیعت‌گردی اصولی همسو نیست.
جزیره  کوچک و  محصور در خزر  ۲۰سال آزگار  است که مورد طمع بوده و  برخی به بهانه‌های توسعه گردشگری در استان گلستان همواره برای آن دندان تیز کرده‌اند. افرادی  که با اصول طبیعت‌گردی آشنایی داشته باشند به‌خوبی می‌دانند که طرح‌های گردشگری و طبیعت‌گردی چه مشکلاتی برای آن منطقه و گونه‌های در معرض خطر انقراض ایجاد می‌کند.

 آشوراده  و ارزش‌های محیط‌زیستی‌اش 

آشوراده در حوزه بندرتركمن از توابع استان گلستان تنها جزيره ايراني خزر است، اين جزيره در سده‌‌هاي گذشته در پي عملكرد و فعاليت گروه‌هاي انساني با حفر كانال، از توده اصلي خشكي خود يعني شبه جزيره ميانكاله جدا شد. آشوراده در سال 1354 جزو نخستين مناطق زيست‌كره جهان معرفي و ثبت شد، در همين حال در كنوانسيون جهاني رامسر در زمره تالاب‌هاي مهم دنيا قرار گرفت و سومين اهميت اين منطقه عضويت آن در پناهگاه حيات وحش است كه در تمامي ايام سال ميزبان انواع پرندگان است و از سوي ديگر 40درصد خاويار ايران در نزديكي اين جزيره به دست مي‌آيد. علاوه بر این‌ها، آشوراده را خانه فوک‌ها می‌دانند. به گفته  مرکز حفاظت فوک خزری ایران، جزیره آشوراده شاهد حضور بیشترین جمعیت فوک خزری در سواحل کشور ایران است. بدیهی است که برهم خوردن امنیت این منطقه به‌معنای آسیب جدی به‌قلمرو زیستی این‌گونه جانوری است که این امر برخلاف معاهدات بین‌المللی و اصول مربوط به حفاظت فوک خزری است.

 انتظاری ۲۰ساله  برای تخریب آشوراده

تبدیل آشوراده به قطب گردشگری استان گلستان از ۲۰سال پیش و در دولت‌های مختلف مطرح بوده است، اما  در تمام این سال‌ها، این طرح به‌ دلیل اختلافات و مخالفت فعالان محیط‌زیست با ایجاد تاسیساتی مثل هتل در این منطقه، اجرای آن به‌تعویق افتاده است تا این‌که در سال ۱۳۹۷ بین مجری (سازمان همیاری شهرداری گلستان) و ناظر (سازمان محیط زیست) توافق شد که طرح گردشگری آشوراده در قالب یک طرح طبیعت‌گردی با لحاظ نکات محیط زیستی اجرایی شود. اما به رغم این توافق،  دو سال پیش طرح طبیعت‌گردی آشوراده  بعد از اعتراض گسترده فعالان محیط زیست  با دستور مقام قضایی  یک بار دیگر متوقف شد. بعد از گذشت دو سال از توقف طرح گردشگری آشوراده، به تازگی زمزمه‌های اجرای آن به‌گوش می‌رسد. استانداری گلستان در روزهای ابتدایی امسال از صدور مجوز طبیعت‌گردی جزیره آشوراده در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور خبر داد. هفته گذشته نیز در چهارمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده رای مثبت دادند. درحالی‌که استانداری گلستان با صدور مجوز طبیعت‌گردی به تخریب محیط زیست تنها جزیره ایرانی دریای خزر چراغ سبز نشان داده که براساس مصوبه سال ۱۳۹۴ شورای عالی معماری و شهرسازی ایجاد مناطق نمونه گردشگری در محدوده مناطق چهارگانه محیط زیستی ممنوع است. علاوه بر این بر اساس مصوبه دیگر این شورا که به سال ۱۳۹۷ بازمی‌گردد، ایجاد شهرک‌های گردشگری در مناطق محیط زیستی امکان‌پذیر نیست. لازم به‌یادآوری است در ایران مناطق چهارگانه محیط زیست شامل محدوده‌‌‌های طبیعی با ارزش زیست محیطی هستند که همه آن‌‌‌ها تحت نظر سازمان حفاظت محیط زیست ایران اداره‌‌‌ می‌شوند. این مناطق شامل پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده است.

 طرح آشوراده خلاف موازین طبیعت‌گردی اصولی 

موافقت با اجرای طرح طبیعت‌گردی آشوراده واکنش مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی را به دنبال داشت. علی ارواحی در مورد این طرح به ایسنا گفت: «متاسفانه این دید وجود دارد که آشوراده تبدیل به قطب گردشگری استان گلستان شود، چنین چیزی همسو با موازین طبیعت‌گردی اصولی نیست. هرچند که برای مدیریت پایدار زیست بوم‌ها تاکید بر حفظ تعادل بین حفاظت و بهره‌برداری است اما زون‌های حساس جزو استثناها هستند و در این زون‌ها ما امکان ایجاد زون تفرجگاهی متمرکز را نخواهیم داشت.» مدیر مرکز حفاظت فوک خزری ایران نیز  با انتشار نامه‌ای ضمن انتقاد از اجرای پروژه گردشگری آشوراده تاکید کرده است که اجرای این پروژه خلاف موازین حفاظتی از فوک خزری و به‌شدت مخرب است. در بخشی از  نامه امیرصیاد شیرازی - مدیر مرکز حفاظت فوک خزری ایران، خطاب به شورای عالی شهرسازی و معماری ایران آمده است: «متاسفانه سواحل دریای خزر در کشور ایران در مقایسه با سایر کشورهای همسایه خزر، شاهد بیشترین میزان تخریب در طول سالیان گذشته بوده است و درعین حال یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید گونه فوک خزری از دست رفتن زیستگاه‌های ساحلی و دریایی است چراکه این موجودات برای ساحل‌گذرانی نیازمند محیطی بکر و آرام و به‌دور از فعالیت‌های انسانی هستند بنابراین به‌دلیل تصاحب بی حد و حصر سواحل در کشور ایران تنها نقاط کوچک و محدودی از آن دست نخورده باقی مانده‌اند.»
برخی اجرای طرح آشوراده را کمک به اقتصاد محلی‌‌‌ می‌دانند و معتقدند بهره‌برداری از این طرح  منجر به درآمدزایی برای جوامع محلی می‌شود،  اما درخصوص طرح طبیعت‌گردی آشوراده به‌خاطر این‌که از سرمایه‌گذاری‌های دولتی و بخش خصوصی استفاده خواهد شد، به‌احتمال زیاد دست جامعه محلی از سود آن کوتاه خواهد بود و به‌نظر می‌رسد این طرح به‌غیر از تخریب محیط زیست نفعی برای جوامع محلی به همراه نخواهد آورد.