هراس تندروها از احیای برجام

همدلی| محسن رفیق: در شرایطی که کلیات اخبار دریافتی از دو دور جدید گفت‌وگوهای هسته‌ای، برآیند مثبتی را شامل شده و نشانه‌های موجود، احتمال دستیابی به توافق دوباره را پر رنگ‌‌تر کرده است، اما ساز مخالفان برجامی همچنان کوک است و دامنه بهانه‌گیری‌های آنان به مانند گذشته ادامه دارد. در این میان هر چند با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری، اصرار بر بدون نتیجه بودن برجام از سوی این مخالفان دو آتشه را می‌توان به حساب هراس اصول‌گرایان تندرو از جان گرفتن دوباره برجام و از دست رفتن فرصت حضور نماینده آنان در پاستور دانست، اما به واقع مرور تاریخی رویارویی این دو نگرش اصلی سیاسی در ایران به وضوح نشان‌دهنده آن است که دامنه این عناد،‌ چیزی بیشتر از به دست گرفتن قدرت سیاسی در یک دوره 4 ساله یا بیشتر از آن بوده و بیشتر به یک لجبازی سیاسی می‌ماند؛ نگرشی که در بیشتر موارد حتی منافع ملی را نیز قربانی تعصب نسبت به مسلک سیاسی خود کرده است.
پس از گذشت سه روز از پایان نشست وین، تقریبا هیچ خبری که مثبت بودن روند این مذاکرات را گزارش کند، در پایگاه‌های خبری اصول‌گرایان به چشم نمی‌خورد. در همین حال، روزنامه کیهان در اولین موضع‌گیری خود پس از پایان دور دوم نشست هسته‌ای روز جمعه در وین، می‌نویسد: «هیچ دلیلی برای حضور ایران در جلسات مذکور وجود ندارد.» این روزنامه در ادامه مشی مخالف‎آمیز خود با گفت‌وگوهای برجامی، در گزارش خود در این باره اضافه می‌کند:«اکنون قریب به ۶ سال از امضای برجام سپری شده است. براساس مستندات موجود، هدف آمریکا و اروپا از برگزاری جلسات کمیسیون برجام، وقت‌کشی با هدف امتیازگیری از طرف ایرانی، آن هم بدون لغو تحریم‌هاست و بنابراین هیچ دلیلی برای حضور کشورمان در جلسات مذکور وجود ندارد.»
کیهان ادامه داده است: «متاسفانه مقامات وزارت خارجه ایران، تحریم‌های ضدایرانی را به دوره ترامپ خلاصه می‌کنند، این در حالی است که مطالبه ایران، لغو دائمی تمامی تحریم‌هایی است که در دولت‌های مختلف آمریکا علیه کشورمان وضع شده است.» در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «متاسفانه جلسات کمیسیون مشترک برجام، روندی فرسایشی به خود گرفته است. مواضع ایران کاملا قاطع و روشن است.
 این‌که ابتدا باید آمریکا تمامی تحریم‌های ضدایرانی را لغو کرده و این اقدام توسط ایران راستی‌آزمایی شود و در ادامه، در صورت تایید لغو تمامی تحریم‌ها، ایران به تعهدات کامل برجامی بازگردد.»
از سوی دیگر در حالی که به عقیده ناظران سیاسی، اخبار دریافتی از وین مثبت است و امید می‌رود جلسه بعدی کمیسیون مشترک برجام در وین نیز دستاوردهای مثبتی در پی داشته و با احیای برجام و تأثیر آن بر قیمت ارز، بهبود و گشایش اقتصادی به سرانجامی برسد، آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی، در خطبه‌های نماز جمعه مشهد می‌گوید: «مقام معظم رهبری فرمودند ما با آمریکا مذاکره نداریم مگر تحریم‌ها لغو و راستی‌آزمایی شود؛ اما شما به وین می‌روید و در اتاق کنار شما نمایندگان آمریکا حضور دارند که مطالب را دیکته می‌کنند و بعد هم می‌گویید آمریکا توبه کرده است. این نقض نیست؟ این مقابله با فرمان عظیم رهبری است و این جهت سیاسی را مردم ما درک می‌کنند. مردم را نادان فرض نکنید.»
مخالفت با شکل‌گیری دوباره مذاکرات برجامی تنها به این موارد محدود نمی‌شود و باید اذعان کرد که در میدان تقابل با احیای برجام، این صداوسیمای جمهوری اسلامی است که جلودار است، به گونه‌ای که بسیاری از اخبار شبکه‌های مختلف آن در آستانه روز ملی فناوری هسته‌ای، با سرکوب برجام همراه بوده است. در این زمینه پخش متناوب قسمتی از سخنان رئیس کل پیشین بانک مرکزی در یک کنفرانس خارجی که به قصد امتیازگیری از طرف مقابل عنوان شده بود را می‌توان به عنوان بخشی از برنامه‌های صدا و سیما در مخالفت با شکل‌گیری دوباره مذاکرات برجامی دانست. تعبیری که صدا و سیما آن را «امتیازگیری تقریباً هیچ» خوانده و با بزرگنمایی آن، تبلیغاتی پر حجم علیه برجام را سازماندهی کرده است.
این در حالی است که صدا وسیما با این که دائما توافق احتمالی ایران با طرف‌های اروپایی و چین را سرکوب می‌کند، هیچ اخباری در مورد جزئیات سند 25 سال همکاری‌های راهبردی با چین منتشر نمی‌کند و تنها به بهانه نقش آمریکا در برجام، در پی پنهان‌کاری نتایج نهایی توافقی است که به هر روی تامین کننده بخش مهمی از منافع ملی کشور است.
حملات مخالفان با آغاز دوباره مذاکرات برجامی، البته بسیار پیشتر از این آغاز شده بود. هفته گذشته و قبل از شروع مذاکرات وین، روزنامه وطن امروز با این تیتر منتشر شد:«گاندو 3، وین؟» این روزنامه در گزارش اصلی خود درباره نشست وین نوشت:«دولت روحانی با قرار گرفتن در مسیر یک خطای راهبردی دیپلماتیک دیگر، دوباره در تکاپوی تحمیل هزینه‌ای گزاف به منافع ملی افتاده است؛ خطایی که می‌تواند تمام تلاش‌های ماه‌های اخیر کشور جهت رفع موثر تحریم‌های ضدایرانی را بر باد داده و خنثی کند.»
 در بخش دیگری از این گزارش آمده است:«این خطای فاحش دیپلماتیک تیم روحانی، ظریف و عراقچی می‌تواند این معادله را به ضرر کشورمان کند و به جای گشودن گره از تحریم‌ها، آن را کورتر کند. در این میان عجله دولت برای یک توافق احتمالی و دادن امتیازهای بزرگ در مقابل آب‌نبات چوبی‌های پیشنهادی آمریکا که مسلما بی‌ربط به انتخابات پیش رو نیست، توپ دیپلماسی را در زمین ایران قرار می‌دهد و فشار را از روی طرف ناقض برجام برمی‌دارد.»
سایت خبری عصر ایران در نقد این مخالفت‌ها با جان گرفتن دوباره توافق برجام می‌نویسد:«این‌گونه تحلیل‌ها البته به این پرسش پاسخ نمی‌دهد که اگر برجام، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را درسال 1394 تعطیل و غیر قابل‌برگشت کرد، چگونه یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، ایران توانست گام به گام به وضعیت قبل از آن نزدیک شود؟ حال اگر برجام دستاوردی نداشته پس اصرار مجلس برای پیش‌برد روند کنونی چگونه است و مخالفان از کدام عقب‌نشینی صحبت می‌کنند؟»
به هر روی، «دلواپسان»، که از همان روزهای نخست مذاکرات هسته‌ای، قصد داشتند مانع تداوم گفت وگوها و امضای توافق شوند، در زمان اعمال تحریم‌های ناعادلانه شورای امنیت نیز، آن تحریم‌ها را ناچیز شمرده و پس از برجام نیز مخالفت خود با این توافق را از هر طریق ممکن مطرح کردند.
 این در حالی است که از منظر برخی صاحب‌نظران سیاسی، مخالفت و سنگ‌اندازی اصول‌گرایان رادیکال با توافق هسته‌ای، به نوعی هم‌سو با برخی موضع‌گیری‌های کشورهای خارجی و مخالفان آمریکایی، ارزیابی می‌شود.
در این میان برخی بازیگران منطقه نیز به مانند همتایان داخلی خود با احیای برجام مشکل داشته و پس از نشست موفقیت‌آمیز وین به مانند مخالفان داخلی، دست به اعتراض زدند. 
به عنوان نمونه، پایگاه «حرکه الحریه و التغییر» وابسته به مخالفان نظام پادشاهی عربستان در گزارشی نوشت که بی‌اعتنایی دولت جو بایدن به درخواست سعودی‌ها برای مشارکت در مذاکرات هسته‌ای با ایران موجی از خشم را در دربار سلطنتی این کشور به‌وجود آورده است.
همچنین واکنش رژیم صهیونیستی نیز فراتر از اعتراض کلامی بود و با اقدام تروریستی و خرابکارانه‌ای همراه شد. در روز سه‌شنبه گذشته و همزمان با مذاکرات وین، کشتی نظامی ایرانی ساویز، مستقر در دریای سرخ در اثر حمله مین آسیب دید. نیویورک‌تایمز، این حمله را از سوی اسراییل دانست و به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش کرد که اسرائیل پس از اقدام، آمریکا را مطلع کرده که به کشتی ایرانی ساویز در دریای سرخ حمله کرده است.
جدا از مخالفت این کشورها، در داخل آمریکا نیز گروهی از مسئولان سیاسی، اعتراض نسبت به ادامه مذاکرات هسته‌ای را در برنامه کاری خود قرار دادند. 
به عنوان نمونه جیمز اینهاف، سناتور جمهوری‌خواه ایالت اوکلاهامای آمریکا در بیانیه‌ای که پیش از نشست وین در وبگاه مجلس سنای این کشور منتشر شد به این نشست و حضور نماینده آمریکا در آن واکنش نشان داد و تهدید کرد که چنانچه واشنگتن به توافق هسته‌ای با ایران باز گردد، ائتلاف فراحزبی در کنگره بار دیگر برجام را رد خواهد کرد.
همچنین جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا در دوره ترامپ نیز در روز چهارشنبه گذشته در توئیتی نوشت: «لغزش طولانی به سوی تسلیم آغاز شده است. ایران و آمریکا گفت‌وگوها را درخصوص احیای برجام که به طرز وحشتناکی در مجبور کردن ایران برای ترک همیشگی و غیرقابل بازگشت جاه‌طلبی‌های هسته‌ایش شکست خورده بود، آغاز کرده‌اند.»
به گزارش ایرنا،‌ کارشناسان بر این باورند که از منظر آمریکایی‌های ستیزه‌جو و تندرو، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، متهم به سازش با ایرانی‌ها و امتیاز دادن است و بنابراین هرچه این مذاکرات طولانی‌تر شود، به طور طبیعی فشارها از داخل ایران و آمریکا بر تیم مذاکره‌کننده نیز بیشتر خواهد بود که اصلا به نفع حاضران نخواهد بود. بر اساس این گزارش، احیای برجام به معنی لغو تحریم‌ها، آزادی پول‌های بلوکه شده، ترمیم مراودات و مناسبات تهران با جهان است و این موضوعی نیست که دشمنان خارجی به راحتی با آن کنار بیایند.