گزارش همدلی از یک بحران زیست محیطی در جنوب ایران
مرگ دسته جمعی در ساحل جاسک
همدلی| اگر اهل بندر جاسک استان هرمزگان باشید یا به عنوان مسافر نوروزی گذرتان به سواحل این بندر جنوبی ایران افتاده باشد، حتما با گربهماهیهای بیجانی که در ساحل این بندر زیر نور مستقیم آفتاب دراز به دراز افتادهاند، مواجه شدهاید.
روز سیزده فروردین مردم محلی بندر جاسک از مرگ هزاران گربه ماهی در ساحل این بندر خبر دادند. آنگونه که محلیها میگویند ماهیهای تلف شده بهطول یک و نیم تا دو کیلومتر در ساحل مقسا در بندر جاسک پراکنده بودند. تصاویر و عکسهایی که از این ماهیان بیجان در شبکههای اجتماعی منتشر شده است، صحت گزارش افراد محلی را تایید میکند. تصاویر و فیلمهای منتشر شده نشان میدهد که ماهیها از نوع گربهماهی هستند و تخمین زده شده که وزن ماهیهای بهساحل نشسته بالغ بر شش تن (شش هزار کیلوگرم) باشد. طوریکه احمد احمدینیا، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری جاسک به ایرنا گفته: در بررسی اولیه تخمین زده میشود که بیش از ۱۰ تن لاشه گربه ماهی در دریا و سواحل این شهرستان یافت شود. آنگونه که مسئولان محیط زیست استان هرمزگان میگویند از مرگ ماهیها مدت زیادی گذشته و جریان آب و امواج، لاشه آنها را به ساحل آورده است. لازم به ذکر است حجم ذخایر گربه ماهی در آبهای جاسک زیاد است و صیادان بیشتر برای تهیه پودر ماهی و همچنین صادرات بهکشور پاکستان اقدام به صید آن میکنند و مصرف خوراک انسانی در کشور ندارد.
ابهام در علت مرگ گربه ماهی
با وجود گذشت چند روز از گزارش مرگ گربه ماهیها اما دلیل تلف شدن آنان هنوز مبهم است و مسئولان احتمالات گوناگونی برای چرایی آن مطرح میکنند. تاکنون آلودگی نفتی، غرق شدن قایق صیادان؛ صید ترال کشتیهای چینی- ایرانی و... از جمله دلایل احتمالی این حادثه اعلام شده است.
عصر روز سیزدهم فروردین که اجساد ماهیها پیدا شده بود، مدیر کل محیط زیست استان هرمزگان یکی از دلایل احتمالی مرگ ماهیها را آلودگی نفتی عنوان کرده بود. حبیب مسیح تازیانی به ایرنا گفته بود که از ماهیها نمونهبرداری شده تا به آزمایشگاه فرستاده شود. اما یک روز بعد یعنی چهاردهم فروردین وی احتمال آلودگی نفتی را رد کرد و گفت در صورت آلودگی باید لاشه گونههای دیگر نیز در ساحل دیده میشد. او غرق شدن قایق صیادی حامل گربهماهیها را از «احتمالات قوی» دلیل حادثه دانست.
نماینده صیادان جاسک نیز غرق شدن قایقهای صیادی را علت مرگ ماهیها عنوان کرده است. مهیم آبخو درباره دلیل مرگ ماهیها به ایسنا گفته «چهار قایق صیادی سنتی برای صید گربهماهی راهی دریا شده و دو قایق بهدلیل پرشدن ظرفیتشان غرق شدند و گربهماهیها با جریان آب و باد به ساحل سرریز شدند.»
در این میان برخی نیز میگویند پای چینیها و صید ترال در میان است. آنها میگویند چینیها موفق به فروش محموله گربه ماهیهای که صید کردهاند، نشدهاند و آنان را در دریا رها کردهاند. علی رنجبر، رئیس اداره محیط زیست جاسک در همین زمینه گفته: اظهار نظر قطعی را در آینده انجام خواهیم داد و شیلات نیز نظر خود را اعلام میکند اما در حال حاضر محتملترین نظریه رها شدن گربه ماهیها از تور صیادان بومی است.
آلودگی دریایی جان آبزیان را تهدید میکند
این اولین بار نیست که امواج دریا جسد بی جان آبزیان دریایی از جمله ماهیها را بهساحل میآورد و آنجا رها میکند. اسفندماه سال گذشته هم امواج دریا لاشه هزاران ماهی مرده را بهسواحل عسلویه آورد. آن زمان دلیل آن را آلودگی نفتی در خلیج فارس عنوان کردند، اما یک هفته بعد مدیر کل محیط زیست استان بوشهر گفت همه ماهیها از یک نوع بودهاند و آزمایشگاه آلودگی نفتی را رد کرده است.
بسیاری مرگ ماهیان و آبزیان دریایی را آلودگی دریایی عنوان میکنند و معتقدند آلودگی خلیج فارس و دریای عمان به دلیل احداث پالایشگاهها و سکوهای نفتی، افزایش جمعیت و گردشگران و فعالیتهای نظامی میتواند از دلایل مرگ ماهیها یا آبزیان دریایی باشد. شماری از کارشناسان محیط زیست اعتقاد میگویند که آلودگی این مناطق ۴۷ برابر حد طبیعی است. گفتنی است گربه ماهیان از گونههای مهم جانوری در دنیا محسوب میشوند و به دلیل حضور در نقاط مختلف جهان تنوع قابل ملاحظهای پیدا کردهاند. اکثر مواقع در رودخانههای گلی و لجنی و سواحل گرمسیری و آبهای معتدل یافت میشود. بیشتر این ماهیان سبیلهایی در اطراف دهان خود دارند و دلیل نامگذاری آنها به گربهماهی نیز وجود همین سبیلها است. گربه ماهی فاقد پولک است. انواع گوناگون این ماهی در اقیانوس هند، مجمع الجزایر مالاریا و پراکنش آن درسراسر سواحل شمالی دریای عمان وبخش شرقی خلیج فارس تا بوشهر است.