مسئله اصلی ایران؛ شکاف عمیقِ میان نخبگان سیاسی و اجتماعی

استاد جامعه‌شناس دانشگاه تهران در آستانه سال ۱۴۰۰ به آسیب‌های جامعه ایرانی پرداخت و گفت: کشور با بسیاری از مشکلات، گرفتاریها و چالشها در ابعاد گوناگون روبروست و وضعیت کشور براساس گزارشهایی که توسط کارشناسان در حوزه‌های مختلف ارائه می‌شود، مطلوب نیست.
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران گفت: فرض کنیم نهایتا 10 مسئله اصلی که امروز جامعه ایران با آن روبرو است فهرست شود. در چارچوب این فهرست، گام بعدی این است که همه کارشناسان، متفکرین و نخبگان همفکری کنند و عملا بر سر آن مسایل اجماع داشته باشند و تلاش کنند که جامعه را نسبت به این مشکلات حساس کنند و نهایتا در یک فرآیند همکاری همه جانبه جمعی میان مدیران، سیاستگذاران و نخبگان سیاسی، اجتماعی و گروهای مختلف مردم درگیر یک کنش مشترک برای مواجهه با آن ‌‌مسئله شوند.
وی گفت: حقیقتا بسیاری از گرفتاریها در کشور ما وجود دارد، از مسایل اقتصادی گرفته تا فقر و تورم ، مشکل بیکاری، مشکل محیط زیست و وضعیت آب و هوا، ‌‌مسئله ناکارآمدی و فساد که به صورت گسترده‌ای در حاکمیت و مدیریت کشور وجود دارد، در حوزه اجتماعی، بحران اخلاقی که در کشور ما اتفاق افتاده، مشکل بی‌اعتمادی، ضعف سرمایه اجتماعی و از آن طرف درگیری‌ها و تضادهای فراوانی که در عرصه‌های سیاسی وجود دارد، چالش‌های سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی که دارد جامعه ما را از پای درمی‌آورد و به‌بدترین وضعیت گرفتار می‌کند.
این جامعه‌شناس با انتقاد از فردگرایی و پراکندگی گفت: متاسفانه چنان پراکندگی و انشقاقی در میان افراد بوجود آمده که اساسا کمترین فرصتی برای شکل‌گیری مسئله اجتماعی فراهم نمی‌شود. حتی ما بر سر ‌‌مسئله‌ای که امروز جامعه ما را در همه عرصه‌ها درگیر کرده به توافقی رسیده‌ایم؟ 
وی با اشاره به اپیدمی کرونا گفت: این کرونا می‌تواند یک فرصت باشد برای نجات کشور ما و اگر از این فرصت استفاده نکنیم، همین کرونا برای ما به یک تهدید جدی تبدیل می‌شود. کرونا یک مشکل جدیدی است که تقریبا همه با آن مواجه هستند و تک تک مردم خطر را بیخ گوش خود حس می‌کنند. از آن طرف قطعا بقیه کارشناسان و مدیران سیاسی اجتماعی ما حداقل برای اهمیتی که برای جان خودشان قایل هستند به‌کرونا می‌اندیشند و کرونا برایشان مهم است.
معیدفر خاطرنشان کرد: در همین مورد ویروس کرونا ملاحظه می‌کنید که اگر در یک جامعه‌ای در آن یک ‌‌مسئله‌ای یا امری تبدیل به یک مسئله شد و این مسئله همگانی شد، آن جامعه چقدر توفیق در حل آن مشکل یا معضل دارد. تمام کشورهایی که توانستند این کرونا را به‌عنوان یک ‌‌مسئله اجتماعی جامعه خودشان بکنند ، نه تنها کرونا آنها را تهدید نکرد بلکه آنها را چند گام به آینده جلوتر برد و توفیقات بزرگی نصیب آنها شد.
وی ادامه داد: درست در نقطه مقابل، تمام کشورها و از جمله ایران که در همان آغاز با طرح این ادعا که این ویروس مسئله‌ای نیست، این یک سرماخوردگی عادی است، ‌‌این‌که این‌ها همه توطئه دشمن است، باعث شد انسجام فکری مردم و هماهنگی ذهنی در میان گروه‌های مختلف مردم و نخبگان سیاسی، اجتماعی و کارشناسان به هم ریخت و در مقابل، تضاد و انشقاق بوجود آوردند. 
و بعد هم نهایتا در مواجهه با این مسئله و به تاخیر انداختن تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و کارساز در زمان مقتضی وضع ما به اینجا که هستیم رسیده که وزیر بهداشت در آستانه سال جدید و پس از بیش از یکسال با التماس از مردم می‌خواهد که رعایت کنند.
معید فر یادآور شد: الان هر مشکلی که بوجود می‌آید نه‌تنها زمینه همبستگی بیشتر ما را فراهم نمی‌آورد، بلکه این مشکل بهانه‌ای می‌شود برای ‌‌این‌که این گروه سیاسی آن گروه سیاسی، این دسته از نخبگان آن دسته از نخبگان به‌عنوان رقیب از آن استفاده کند. به نظر من هیج گرفتاری و مصیبتی بدتر از شکاف‌های عمیق میان نخبگان سیاسی و اجتماعی در جامعه نیست، این ‌‌مسئله اصلی است.
وی افزود: امروز بدون ‌‌مسئله‌ای کردن مشکلات ما نمی‌توانیم برای آینده کشور یک راه برون رفتی از بحران‌ها و چالش‌های بزرگ داشته باشیم. متاسفانه امروز کشور ما درگیر ابرچالش‌ها و عظیم‌ترین مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی است، اما هیچ کدام از اینها مسئله اجتماعی جامعه ما نیست. یک گروه می‌گوید این ‌‌مسئله است، آن گروه می‌گوید این ‌‌مسئله نیست. این رقیب می‌خواهد بهره‌گیری خاص خودش را طرح ‌‌مسئله‌ای بکند و آن رقیب هم بهره خودش را از ‌‌مسئله دیگری می‌برد. بنابراین ما چیزی به‌نام مسائل اجتماعی که مورد توافق باشد نداریم.
به اعتقاد معیدفر اگر بنیاد قدرت بر کنار گذاشتن نخبگان و مردم و نهادهای مدنی و جمعیت‌های منسجم مردمی باشد، ما چه آینده‌ای خواهیم داشت، بدون تردید اگر در بر همین پاشنه بچرخد ما آینده روشنی نخواهیم داشت.