انتخابات سوریه دستمایه تقابل واشنگتن و مسکو

همدلی|  محسن رفیق: اختلافات دامنه‌دار در رویکرد سیاسی روسیه و آمریکا در سوریه،‌ بار دیگر به چالش مهمی در روابط این دو کشور در منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. این اختلاف‌ها که همواره بین دو کشور وجود داشته است، با نزدیک شده به زمان انتخابات ریاست جمهوری در این کشور با حجم بیشتری روبه‌رو شده است. روسیه همچنان به دنبال حمایت از حافظ اسد و پیروزی او در انتخابات آینده ریاست جمهوری است، در حالی که این موضوع همواره با مخالفت صریح کاخ سفید ‌روبه‌رو بوده است.
در همین حال روز دوشنبه، منابع خبری از شکل‌گیری درگیری لفظی نمایندگان روسیه و آمریکا در سازمان ملل بر سر سوریه و روند سیاسی این کشور خبر دادند. به گزارش روزنامه الشرق الأوسط، در نشست دوشنبه شورای امنیت درگیری لفظی جدیدی میان واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل و لیندا توماس گرینفیلد، همتای آمریکایی او شکل گرفت و حاضران در این نشست موفق به دستیابی به یک موضع واحد برای آغاز روند سیاسی سوریه نشدند.
نماینده آمریکا در جریان این نشست، نظام سوریه را مسئول تراژدی در این کشور دانست. او در این باره گفت: «برگزاری انتخابات ریاست جمهوری جدید در سوریه شما را فریب ندهد، چرا که این انتخابات مطابق با اصول قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت نیست.» گرینفیلد مدعی شد: «تنها دلیل مانع تراشی در مسیر حل و فصل سیاسی بحران سوریه مخالفت نظام این کشور برای ورود به روند سیاسی است.» او همچنین از روسیه خواست که نظام سوریه را تحت فشار قرار دهد.
در مقابل نماینده روسیه تلاش‌ها برای تغییر نظام حاکم در سوریه را دلیل هرج و مرج در این کشور دانست. او در این باره خاطرنشان کرد: «این ملت سوریه هستند که تصمیم می‌گیرند چه تحولی در کشورشان رخ دهد و سوریه نیازمند بازگشت به آغوش خانواده عربی خود و اتحادیه عرب است.» نبنزیا در ادامه خواستار عدم مانع‌تراشی در مسیر عادی‌سازی روابط میان سوریه و دیگر کشورهای عربی شد. این مقام روس در ادامه تأکید کرد: «پیش شرط پایان یافتن بحران در سوریه، پایان دادن به اشغالگری خارجی و همچنین پایان یافتن اقدامات نظامی است که با موافقت دولت سوریه صورت نمی‌گیرد.»
در بیانیه مشترک که توسط آنتونی بلینکن ،دومینیک راب،‌ هایکو ماس، ژان ایو لودریان و لوئیجی دی مایو، وزرای خارجه آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه و ایتالیا صادر شد، اعلام شده است که انتخابات ریاست جمهوری سوریه که امسال برای آن برنامه ریزی شده است آزاد و عادلانه نخواهد بود و این امر نباید به هیچ اقدام بین‌المللی برای ‌عادی‌سازی با نظام سوریه منجر شود. در این بیانیه همچنین آمده است: «همه سوری‌ها، از جمله آوارگان باید در هر فرایند سیاسی شرکت کنند تا همه صداها شنیده شوند.» در بخش دیگری از این بیانیه از نظام سوریه و طرفداران آن خواسته شده است که به طور جدی در روند سیاسی مشارکت کرده و اجازه دهند کمک‌های بشردوستانه به مناطق نیازمند وارد شود. وزرای خارجه این چند کشور همچنین اعلام کردند که نسبت به حل مسالمت‌آمیز درگیری در سوریه بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متعهد هستند و تلاش خواهند کرد تا عاملان جنایات را مجازات کنند.
آمریکا و هم‌پیمانانش همچنین در بیانیه مذکور بار دیگر ادعاهای خود درباره استفاده نظام سوری از تسلیحات شیمیایی را تکرار و خاطرنشان کردند که آنها آنچه را عدم پایبندی سوریه به کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی می‌دانند، تحمل نخواهند کرد و از کار سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در این زمینه حمایت میکنند. پنج کشور مذکور در پایان، حمایت خود را از تلاش‌های گی یر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل در سوریه اعلام کرده و تاکید کردند که نمی‌توانند اجازه دهند این فاجعه برای یک دهه دیگر ادامه یابد. گی‌یر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه، پیش از این پیشنهاد داده بود که یک فرمت بین‌المللی جدید جهت دستیابی به پیشرفت در سوریه ایجاد شود. به گفته پدرسن، این فرمت باید متشکل از آمریکا، روسیه، ایران و ترکیه با مشارکت کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای عربی باشد.
با وجود این رویکرد آمریکا و طرف‌های اروپایی در مورد سوریه، مسکو همچنان بر حمایت از حافظ اسد و انتخابات پیش رو پافشاری می‌کند. روسیه همچنین اعلام کرده است که از تمام توان خود برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب، استفاده خواهد کرد. این در حالی است که عضویت سوریه در اتحادیه عرب نوامبر ۲۰۱۱ به حالت تعلیق درآمده است. در همین زمینه روز گذشته دومای روسیه نیز در پی ابراز تمایل برخی کشورها، اعلام کرد برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تلاش می‌کند. 
به گزارش روسیا الیوم، لئونید اسلوتسکی، رئیس کمیته امور بین‌الملل دومای روسیه گفت که روسیه تلاش زیادی می‌کند تا سوریه را به اتحادیه عرب بازگرداند. او در مصاحبه اختصاصی به مناسبت دهمین سالگرد بروز بحران سوریه اضافه کرد: «ما برای کمک به حل بحران سوریه در همه سطوح از جمله تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک گسترده جهت بازگشت دمشق به اتحادیه عرب ادامه می‌دهیم. سوریه باید بار دیگر به عضو کامل اتحادیه عرب تبدیل شده و به جامعه جهانی و خانواده عرب بازگردد.» اسلوتسکی ابراز امیدواری کرد که تماس نمایندگان دوما با پارلمان کشورهای عضو اتحادیه عرب به مکانیزمی قدرتمند یا حتی به نوعی بهار بازگشت برای بازگرداندن موقعیت سوریه در اتحادیه عرب تبدیل شود. 
در همین حال، دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین نیز روز گذشته از کشورهای عربی و غرب خواست تا گفت‌وگو با سوریه را از سر بگیرند و سیاست منزوی‌سازی این کشور را کنار بگذارند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت:«کشورهایی که گفت‌وگوی مستقیم با سوریه را از سر بگیرند زمینه‌های بیشتری برای مشارکت فعال در فرآیند حل و فصل وضعیت در این کشور خواهند داشت.» پسکوف در پاسخ به ‌این‌که آیا کرملین با فرمت جدید پیشنهاد شده از سوی فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه که ناظر بر مشارکت آمریکا، روسیه، ایران، ترکیه، کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای عربی برای حل بحران سوریه است،‌موافق است گفت: «فرمتهای فعلی کارکرد دارند اما البته ما تمایل داریم که آنها موثرتر باشند. مسائل مربوط به کمیته قانون اساسی چندان خوب پیش نمی‌روند. با این حال لازم است که به کار ادامه دهیم و ما آلترناتیو دیگری نمی‌بینیم.» 
پسکوف در ادامه خاطرنشان کرد که کرملین، بشار اسد رئیس جمهور سوریه را به عنوان رهبر مشروع این کشور می‌شناسد و به تلاش در راستای حمایت از حل و فصل سیاسی وضعیت سوریه ادامه خواهد داد. پسکوف اظهار کرد: «ما قاطعانه معتقدیم که بشار اسد رئیس مشروع دولت سوریه بوده و ما تلاش فراوانی می‌کنیم تا به کار روی قانون اساسی و حمایت از راه حل سیاسی به طور کلی در سوریه نیرو ببخشیم.»
این درحالی است که واشنگتن در تقابلی آشکار با این رویکرد مسکو در حمایت از بشار اسد و رایزنی‌های کرملین جهت رسیدن به راه‌ حلی سیاسی برای جنگ سوریه بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴، تاکید کرده است که هرگز روابط خود را با دولت اسد، رئیس جمهوری سوریه عادی نخواهد کرد. به گزارش ایسنا، یک دیپلمات غربی در نیویورک به روزنامه فرامنطقه‌ای الشرق‌الاوسط گفت:«آمریکا بر محاکمه دولت اسد پافشاری دارد.»
همچنین ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با طرح این موضوع که  سوریه درگیر یک فاجعه انسانی است و مردم آن تحت حاکمیت ظالمانه اسد، سال‌های زیادی را در رنج سپری کرده اند، تاکید کرد: «دولت بایدن تلاش می‌کند نقش رهبری آمریکا در کمک‌های بشردوستانه را بازیابد. ما باید به سوری‌های نیازمند از جمله تعداد زیادی آواره در داخل خاک این کشور و نیز پناهجویانی که مجبور به فرار از سوریه شده‌اند، کمک‌های بیشتری داشته باشیم.» او با اشاره به ‌این‌که در اقداماتی که می‌توان برای تقویت افق‌های سازش سیاسی سوریه انجام داد، بازنگری شده، مدعی شد: «توقف مستمر جنگ در سوریه نیازمند این است که دولت سوریه عملکرد خود را تغییر دهد.» او تاکید کرد که اسد هیچ کاری انجام نداده که بتواند مشروعیت از دست رفته خود را بازگرداند و آمریکا هرگز در آینده نزدیک، روابط خود را با دولت او به حالت عادی درنخواهد آورد.