تحرکات عملی آمریکا علیه ایران

همدلی|  محسن رفیق: حمله هوایی شامگاه پنج‌شنبه نیروهای آمریکایی به زیرساخت‌هایی در شرق سوریه بار دیگر آغاز دوباره تحرکات آمریکا علیه ایران را در اذهان زنده کرده است. این در حالی است که بسیاری از خبرگزاری‌های خارجی، گزارش داده‌‌‌اند که آمریکا در این حملات، مواضع نیروهای نظامی وابسته به ایران را مورد هدف قرار داده است. این اتفاق در حالی رخ داده است که آمریکا در جبهه‌ای دیگر، به دنبال آن است تا شورای امنیت سازمان ملل را در برابر تحرکات جدید هسته‌ای ایران به واکنش وادارد.
حملات هوایی آمریکا به خاک سوریه را می‌توان نخستین اقدام نظامی دولت جدید این کشور، ارزیابی کرد. در همین زمینه، گزارش‌های تأیید نشده از داخل خاک سوریه، از وقوع انفجارها در نزدیکی شهر بوکمال، در استان دیرالزور و در مجاورت مرز عراق خبر می‌دهند. روز گذشته فرمانده نیروهای نظامی آمریکا در منطقه (سنتکام) در صفحه توئیتر خود نوشت که این حملات به سوریه، با دستور مستقیم جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا انجام شده است. در ادامه توئیت این فرمانده نظامی آمده است که این اقدام در پاسخ به حملات اخیر علیه پرسنل آمریکایی و نیروهای ائتلاف و تهدیدهای مداوم علیه این نیروها در عراق، صادر شده است.
از سوی دیگر، خبرنگار رویترز نیز به نقل از یک مقام ناشناس در کاخ سفید اعلام کرد که حمله هوایی آمریکا در شامگاه پنج‌شنبه، در حقیقت حمله به یک مقر متعلق به نیروهای هم‌پیمان با ایران در خاک سوریه، بوده است. چندین رسانه دیگر نیز به نقل از مقامات ناشناس در دولت ایالات متحده مدعی شدند که حمله هوایی علیه مواضع نیروهای نظامی هم‌پیمان ایران در سوریه با تأیید و موافقت جو بایدن و با هدف تلافی حمله‌های راکتی به پایگاه‌های ایالات متحده در عراق، صورت گرفته است. 
در همین حال، وزارت دفاع آمریکا نیز در بیانیه‌ای مدعی شد که این حمله‌های هوایی که چندین تأسیسات را در یک پاسگاه کنترل مرزی مجاور مرز عراق منهدم کرده، به تلافی حمله راکتی به مواضع آمریکا در عراق صورت گرفته است. پنتاگون، تاکید کرد که این حملات، چندین تاسیسات را در ایست نظارتی مرزی که توسط گروه‌های تندرو مورد حمایت ایران از جمله کتائب حزب‌الله و کتائب سیدالشهدا مورد استفاده قرار می‌گرفته است را تخریب کرده‌‌‌اند.
مقام‌های آمریکایی به نیویورک تایمز گفتند که هفت بمب ۵۰۰ پوندی (۲۲۶ کیلوگرمی) بر مجموعه کوچکی از ساختمان‌ها در یک گذرگاه غیررسمی مرزی که محل قاچاق سلاح بود، افکنده شد. گروه دیدبان حقوق بشر سوریه واقع در بریتانیا که با تکیه بر شبکه‌ای از منابع مطلع اوضاع سوریه را زیر نظر دارد، گزارش داده است که در این حمله دستکم ۱۷ تن کشته شده‌اند. برخی منابع از کشته شدن ۲۲ تن نیز خبر داده‌اند.
جان کربی سخنگوی وزارت دفاع آمریکا در این زمینه اعلام کرد: «این اقدام متناسب نظامی، همزمان با تدابیر دیپلماتیک انجام شد که شامل رایزنی با شرکای ائتلاف بود. این عملیات حامل این پیام صریح است که پرزیدنت بایدن برای حفاظت از پرسنل آمریکا و ائتلاف بیکار نخواهد نشست. در همین حال، ما به شکلی حساب شده عمل کرده‌ایم که هدف آن رفع تنش از وضعیت کلی در شرق سوریه و عراق است.» لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، نیز که به کالیفرنیا سفر کرده است به خبرنگاران گفت: «ایالات متحده در این حمله به طور حساب شده، عمل کرده است. ما به عراقی‌ها اجازه دادیم تا تحقیق کنند و اطلاعات جمع‌آوری کنند و این مسئله در تعیین هدف نهایی برای انجام عملیات ما بسیار مفید بوده است.» مقامات آمریکایی به نیویورک تایمز گفتند که پنتاگون چند هدف بزرگ‌‌تر را به عنوان گزینه احتمالی پیش روی جو بایدن قرار داده بود اما رئیس جمهوری آمریکا در نهایت کوچک‌ترین گزینه را انتخاب کرد. نیویورک‌تایمز به نقل از منابع دولتی ناشناس می‌گوید این عملیات نمایش کوچکی از حمله هوایی بود. به گفته این منابع، دولت آمریکا تصمیم گرفت که در سوریه دست به تلافی بزند تا از پیامدهای دیپلماتیک نامطلوب در عراق جلوگیری شود. خبرگزاری رویترز هم می‌نویسد که این حمله ظاهرا محدود بوده و از آنجا که به جای عراق در سوریه انجام شده به دولت عراق فضای لازم را برای انجام تحقیقات درباره حمله روز ۱۵ فوریه می‌دهد.
در همین حال مایک پمپئو وزیر خارجه سابق آمریکا با واکنش نسبت به حمله هوایی ارتش آمریکا به شرق سوریه به شبکه فاکس نیوز گفت: «عملیات هوایی ارتش آمریکا که در شرق سوریه انجام شد باید چیزی را که ایالات متحده را تهدید می‌کند، هدف گرفته باشد. شما باید از نیروهایتان محافظت کنید و باید بازدارندگی ایجاد کنید. ما این کار را بارها انجام داده‌ایم.» او با اشاره به نام ایران، ادامه داد:«ما باید اطمینان حاصل کنیم که ایران را در هر کجا از اقدام بازداریم. ضعف و مماشات در برابر ایران، پاداشش رعب و وحشت علیه آمریکاست.»
با وجود این حملات آمریکا به سوریه و ادعای حمله به مواضع ایران،‌ روز گذشته وزیران خارجه ایران و سوریه در رابطه با مسائل مختلف به صورت تلفنی گفت‌وگو کردند. به خبرگزاری رسمی سوریه، فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه در تماسی تلفنی با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود در رابطه با روابط دو جانبه و را‌ه‌های تقویت آن‌ها در تمامی زمینه‌ها به ویژه همکاری اقتصادی برای عبور از آثار تحریم‌های غیرانسانی وضع شده علیه مردم دو کشور بحث و رایزنی کردند. وزرای خارجه ایران و سوریه بر لزوم پایبندی غربی‌ها به قطعنامه شورای امنیت در رابطه با سوریه و بیانیه پایانی نشست‌های آستانه و احترام به حاکمیت و استقلال سوریه و عدم حمایت از گروه‌های مسلح تروریستی تاکید کردند. مقداد و ظریف همچنین پیرامون پیشرفت کار کمیته بررسی قانون اساسی سوریه و نتایج دور جدید نشست این کمیته که در ژنو سوئیس برگزار شد، گفت‌وگو کردند.
در واکنش به این حملات، مقامات روسیه روز گذشته حملات آمریکا به سوریه را محکوم کردند. در این زمینه ولادیمیر جباروف، معاون اول کمیته شورای فدراسیون روسیه در امور بین‌الملل، این اقدام آمریکا را غیرقانونی توصیف کرد و گفت:«این عمل کاملا غیرقانونی است، چرا که صحبت از حمله به کشوری مستقل در میان است. سوریه از هر لحاظی حق دارد بررسی این حادثه در شورای امنیت سازمان ملل را درخواست کند، زیرا این رویداد خطرناک بوده و می‌تواند به تشدید شرایط در منطقه منجر شود.» همچنین یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد: «روسیه حمله هوایی واشنگتن به شرق سوریه را محکوم می‌کند و آن را غیرقابل قبول و نقض قوانین بین‌المللی می‌داند.» از سوی دیگر، گروه دوستی پارلمانی روسیه و سوریه نیز این حادثه را محکوم کرد.
در همین حال موازی با ادعای حمله به مواضع ایران در سوریه از سوی آمریکا، بلومبرگ در گزارشی نوشت که آمریکا به دنبال جلب حمایت کشورها برای انتقاد از ایران بر سر تشدید برنامه هسته‌ای‌اش در جلسه آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. به گزارش این خبرگزاری، آمریکا قرار است در جلسه آتی شورای حکام آژانس اتمی که در وین برگزار خواهد شد، حمایت دیگر کشورها برای انتقاد از ایران بابت تشدید برنامه هسته‌ای‌اش را جلب کند.
در این زمینه دیپلمات‌های آمریکا روز پنج‌شنبه سندی را توزیع کردند که شکایت‌های آمریکا از ایران در آن فهرست شده بود و از ایران می‌خواست که همکاری کاملی با بازرسان آژانس اتمی داشته باشد. در این سند پیشنهادی، نگرانی عظیمی نسبت به یافته‌های آژانس اتمی و همچنین در مورد همکاری ایران با  آژانس اتمی، ابراز شده است. آمریکا از همه اعضای شورای حکام درخواست کرده است که از ایران بخواهند نقض توافق را کنار بگذارد و برای آژانس توضیح دهد که چطور ذرات اورانیوم در سایت‌هایی قدیمی که به ادعای واشنگتن اعلام نشده بوده‌‌‌اند، پیدا شده است. در این مورد برخی مقام‌های اروپایی تایید کرده‌اند که این سند را دریافت کرده و در حال خواندن محتوای آن هستند. در دیگر سو خبرگزاری رویترز نیز از دستیابی به نامه‌ای خبر داده است که در آن ایران تهدید کرده است، در صورتی که اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از موضع ضد ایرانی واشنگتن در جلسه آتی این نهاد حمایت کنند، به توافق اخیر درباره بازرسی‌ها با آژانس پایان می‌دهد. رویترز در این خصوص نوشت:«ایران در این نامه که برای کشورهای دیگر فرستاده، گفته چنین اقدامی را مخرب می‌داند و آن را پایانی بر تفاهم مشترک ۲۱ فوریه (سوم اسفند) تلقی می‌کند.» بر اساس این گزارش، ایران همچنین در نامه مورد اشاره رویترز گفته که فرانسه، بریتانیا، آلمان و آمریکا، برنامه‌های خود را برای صادر کردن قطعنامه در جلسه شورای حکام فاش کرده‌اند. این در حالی است که جلسه شورای حکام آژانس در روز دوشنبه با تمرکز بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، برگزار خواهد شد. در همین زمینه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اتریش، در یک پیام توئیتری ضمن اشاره به برگزاری جلسه شورای حکام آژانس تاکید کرد: «اطمینان از پیش بردن مباحث به گونه‌ای که بر تلاش‌ها برای احیای کامل برجام تاثیر منفی نگذارد وظیفه همه اعضای این نهاد است.»