در مراسم پایانی «کتاب سال» چه گذشت؟

همدلی| مراسم پایانی سی‌وهشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و هشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال،  شنبه، دوم اسفند با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور، سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایوب دهقانکار مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد دبیر علمی سی‌وهشتمین دوره جایزه کتاب سال، احمدعلی حیدری دبیر علمی بیست‌وهشتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال و جمعی از برگزیدگان در مجموعه سعدآباد برگزار شد و با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد. 

 فضای مجازی تحول شگرفی ایجاد کرد

به نقل از ایسنا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی، رئیس‌جمهور با ابراز خرسندی از این‌که با وجود محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا توانسته در این مراسم حضور پیدا کند، گفت: اگر کتاب نبود ارتباط ما با دنیای گذشته تقریباً قطع می‌شد. رئیس‌جمهور کتاب را مخزن بزرگی توصیف کرد که اسرار و اخبار گذشته را در خود نگه داشته است و افزود: اگر کتاب نبود سلسله علوم و آگاهی‌های تاریخی ما وجود نداشتند و این خسارت بزرگی برای بشریت بود. روحانی با اشاره به این‌که امروز نوع جدیدی از کتاب و کتابت به اسم فضای مجازی ایجاد شده است، اظهار کرد: بدون شک یکی از اختراعات بزرگ و تأثیرگذار بشر در عصر حاضر همین فضای مجازی است. فضای مجازی تحول شگرفی در دنیا ایجاد کرده است و پایه و اساسی برای پیشرفت‌ در دیگر حوزه‌ها است. کتاب‌ها نه‌تنها حامل تحولات علمی هستند، بلکه حامل تحولات اجتماعی نیز هستند. به‌عنوان‌مثال خود تحولات اجتماعی در دوره مشروطه با کتاب آغاز شد و کتاب مرحوم نائینی در ایجاد آن حرکت بزرگ بسیار مؤثر و تعیین‌کننده بود. روحانی خاطرنشان کرد: خود نهضت و انقلاب اسلامی نیز با اعلامیه‌های مکتوب یک مرجع تقلید آغاز شد و پیش رفت و فقه و تحول فقه شیعه نیز مرهون کتابت است. روحانی با بیان این‌که بسیاری از کتاب‌ها راهنمای ما برای آینده، در مقاطع مختلف هستند، اضافه کرد: مگر اشعار سعدی و حافظ و مولانا قدیمی می‌شود؟ اگر انسان می‌توانست تحولات آینده را پیش‌بینی هم بکند و مثلاً سه سال پیش در کتاب‌هایش شیوع کرونا را پیش‌بینی کرده بود،‌ این مسئله چقدر می‌توانست در زندگی امروز بشر تأثیرگذار باشد؟ روحانی با تأکید بر لزوم تجلیل از نویسندگان و مؤلفان و محققانی که در تعالی فرهنگ و دانش جامعه نقش دارند، تصریح کرد: چنین مراسم‌های تجلیلی فرهنگ ملت‌ها را به هم نزدیک می‌کند. باید تلاش کنیم این مسیر به هدف اصلی خود یعنی افزایش تقاضا برای کتاب و ارتقای فرهنگی کتاب‌خوانی برسد. رئیس‌جمهور گفت: امیدواریم در سایه انقلاب اسلامی و تحولاتی که امروز پیش آمده، شاهد حرکتی بزرگ باشیم تا جامعه بتواند بیشتر و بهتر از اندیشه‌های نو استفاده کند. او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: منشأ بسیاری از تحولات بزرگ دنیا در حقیقت به نظری برمی‌گردد که در یک کتابی مکتوب و نقد شده است، اندیشه‌ای که از تراوش ذهن یک عالم بزرگ تبدیل به یک کتاب شود، عمر جاودانه می‌یابد.

 جایزه کتاب سال کارنامه نشر و کتاب ایران است

در ادامه سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این‌که جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به نحوی کارنامه نشر و کتاب ایران محسوب می‌شود، گفت: در سال ۹۲، حدود ۶۶ هزار کتاب منتشر شده بود، اما در سال ۹۸، حدود ۱۰۵ هزار عنوان کتاب چاپ شد که ۵۶ هزار عنوان چاپ اول بود. این نشان می‌دهد طی هشت سال گذشته روند انتشار کتاب رو به رشد بوده است و در این مسیر، رشد کمّی در کنار رشد کیفی قابل‌توجه بوده به‌خصوص در برخی حوزه‌ها که هر دو روند حرکت همپایی داشتند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: جریان فرهنگ مکتوب در دهه‌های متوالی در کنار جریان رشد علمی پابه‌پا حرکت کرده و محسوس بوده است. در یک سال اخیر طبعاً کرونا تأثیرات خود را بر فضای علمی و فرهنگی کشور و فرهنگ مکتوب گذاشته است و ما شاهد تعطیلی برخی رویدادها بودیم، مثل نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی کتاب که درروند تولید کتاب به لحاظ کمّی تأثیر گذاشته و کاهش محسوس ۱۰درصدی را داشته‌ایم. صالحی بابیان این‌که در ارتباط با کتاب‌های چاپ اول تفاوت زیادی را شاهد نیستیم، گفت: آمار نشان می‌دهد در بهمن سال ۹۹-۹۸ کتاب‌های چاپ اول مشابه بودند، اما در چاپ اول و مجدد درصدی کاهش تولید داشتیم. کرونا تأثیرات خود را در فضای کلی خدمات کشور و فرهنگ مکتوب گذاشت، اما این تأثیر مسیرهای طی‌شده را منقطع نکرد بلکه موجب شد طرحی طراحی شود تا خسارت‌ها را کاهش دهیم و از فضای موجود به‌عنوان فرصت استفاده شود. امسال در این راه و در ماه‌های ابتدایی سال ۹۹ ابتدا از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پویشی به راه افتاد که در آن ۲۳۰ هزار کتاب الکترونیک به فروش رفت.

 بررسی ۸۷هزار و ۳۰۵ عنوان کتاب در هشت سال گذشته

در ادامه این آیین، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی کتاب سال بابیان این‌که در سه سال اخیر ارزیابی و بررسی کتاب‌ها بر اساس فراخوان به‌دست آمده ‌است، گفت: این روش را هرگز نهایی و بررسی‌ها را رها نکردیم بلکه به انبوهی از عالمان و فاضلان که در ۳۸ دوره جایزه کتاب سال کار داوری آثار را انجام می‌دادند پیام دادیم تا کتاب‌های مناسب چرخه ارزیابی را معرفی کنند. دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران افزود:  پس از غربال ابتدایی آثار در گروه‌های ۷۷گانه بررسی ابتدایی انجام و در مرحله بعدی هر کتاب توسط سه داور بررسی ‌شد. میانگین امتیازات بین ۹۰ تا ۱۰۰  کتاب برگزیده و امتیاز میان ۸۰ تا ۹۰ شایسته تقدیر شناخته شدند. امسال ۴۹ هزار و ۷۴۱ عنوان در غربال ابتدایی موردبررسی قرار گرفت. در گروه‌ها ۳۷ هزار و ۷۱۲ عنوان کتاب بررسی شد. کتاب‌های مرحله اول ۹۴۸۴، کتاب‌های راه‌یافته به مرحله دوم ۲۴۷ عنوان، آثار برگزیده ۱۲ عنوان و کتاب‌های شایسته تقدیر ۵۹ عنوان بودند. مهدوی راد با اشاره به جایزه جهانی کتاب سال  گفت: ۱۸۰۰ عنوان پژوهش در حوزه مطالعات ایرانی و اسلامی موردبررسی قرار گرفت و ۲۰ عنوان به مرحله نهایی رسید و پنج عنوان کتاب برگزیده از کشورهای آمریکا، آفریقای جنوبی، روسیه، چین و فرانسه است. چهره برجسته این بخش کریستوفر پُل کلوهسی است که کتابی با عنوان «حضرت فاطمه(س)، دختر حضرت محمد(ص)» دارند. او با اشاره به فعالیت‌های هشت‌ساله اخیر جایزه کتاب سال بیان کرد: ۸۷ هزار و ۳۰۵ عنوان را در هشت سال گذشته موردبررسی قرار دادیم. در این مجموعه ۸۳ عنوان برگزیده و ۳۲۷ عنوان شایسته تقدیر و ۴۱۰ عنوان اثر منتخب در این سال‌ها داشتیم. مهدوی‌راد در پایان گفت: این سال‌ها با فرازوفرودهایی همراه بود. آیین‌نامه و کاربرگ‌ها را تغییر دادیم. این تغییر بسیار مؤثر بود تا اگر کتابی از راه فراخوان موردبررسی قرار نگرفت، مجال بررسی داشته باشد. در پایان این برنامه تعدادی از برگزیدگان که امکان حضور در این مراسم را داشتند جوایز خود را از رئیس‌جمهور دریافت کردند.