به دنبال راه‌حل هسته‌ای

همدلی|  تصمیم ایران برای قطع همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این سازمان بین‌المللی را به تکاپو واداشته است. دیروز مدیرکل آژانس به تهران سفر کرد تا درباره ادامه همکاری با تهران رایزنی کند. گفته می‌شود یکی از نگرانی‌هایی که او را به تهران کشانده، قطع دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌‌ای ایران است. او در واقع می‌آید تا این همکاری قطع نشود. این در حالی است که آمریکا و ایران بعد از دوران ریاست جمهوری ترامپ، برای اولین بار است که از همکاری دوباره صحبت می‌کنند. هرچند برای بازگشت به همکاری برجامی مشکلات و اختلاف‌نظرهای جدی پیش‌رو دارند و در این بین تهران تلاش می‌کند تا با استفاده از تمام اهرم‌های دیپلماتیک حرکت واشنگتن را به سمت تعهدات برجامی سرعت ببخشد.
جمهوری اسلامی ایران قصد دارد تا درصورت لغو نشدن تحریم‌های آمریکا، روز پنجم اسفند ماه جاری، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را متوقف کند. مجلس شورای اسلامی ۱۱ آذرماه گذشته با تصویب این قانون دولت را مکلف کرد که در صورت ادامه‌ تحریم‌های آمریکا، همکاری با آژانس را محدود کرده و گام‌های بیشتری را در خصوص کاهش تعهداتش ذیل برجام بردارد. براساس ماده ۶، «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است براساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، ظرف مدت ۲ ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را متوقف کند.»
روز جمعه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در توئیتی یادآور شد که روز آینده به منظور پیدا کردن راه‌حلی برای تداوم فعالیت‌های آژانس اتمی در ایران راهی تهران خواهد شد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه نوشت:«فردا به تهران سفر خواهم کرد تا دیداری با مقامات ارشد ایرانی به منظور پیدا کردن راه‌حل دوجانبه قابل‌قبول سازگار با قوانین ایران داشته باشم تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند به فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری در ایران ادامه دهد. امیدوارم موفق شوم. این به نفع همه است.»
رافائل گروسی که از سوم دسامبر ۲۰۱۹(۱۲ آذر ۱۳۹۸) فعالیت خود را به عنوان مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز کرد؛ همواره در موضع‌گیری‌ها و رایزنی‌هایش با مقامات مختلف در مورد برجام و برنامه هسته‌ای ایران بر مسئله حفظ برجام و ادامه روند دیپلماسی به جای اهرم زور و فشار تاکید داشته است.
این دیپلمات آرژانتینی که بیش از ۳۵سال در امور منع گسترش تسلیحات کشتارجمعی و سلاح‌های هسته‌‌ای و همچنین کنترل تسلیحات تجربه داشته، در موضع‌گیری‌هایش همچنین به همکاری‌های خوب ایران با آژانس اشاره کرده و اوایل آبان ماه نیز از همکاری ایران برای دسترسی آژانس به مراکز مورد درخواست این نهاد بین‌المللی خبر داده بود.
سفر گروسی در آستانه پایان ضرب‌الاجل قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت» که به موجب آن همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محدود خواهد شد، می‌تواند نشان از نگرانی آژانس از محدود شدن همکاری‌هایش با ایران و تلاش این نهاد بین‌المللی برای متقاعد کردن جامعه جهانی نسبت به پایبندی به تعهداتش در قبال برجام باشد. گروسی اواخر دی ماه نیز به طرف‌های حاضر در توافق هسته‌‌ای هشدار داده بود که تنها چند هفته تا احیای دیپلماسی درباره توافق ‌هسته‌ای ایران باقی مانده است. وی ضمن اشاره به وعده‌های دولت جو بایدن برای بازگرداندن آمریکا به برجام، به طرف‌های مقابل ایران در برجام اعلام کرده بود که  وقت اقدام و عمل فرارسیده و واشنگتن و شرکایش باید هرچه سریع‌تر در مسیر اصلی برجام قرار بگیرند و به تعهداتشان به طور کامل عمل کنند تا ایران نیز متعاقبا در مسیر پایبندی کامل به الزاماتش گام بردارد.
گروسی پیشتر در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفته بود که ایران به سرعت در حال حرکت به سوی غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم است. وی افزود زمانی که ایران این مسئله را آژانس اطلاع داد زمان اجرای آن مشخص نبود اما اکنون ما در یک واقعیت تازه‌ای قرار داریم. فرآیند [غنی‌سازی] آغاز شده است و هر روز باید ببینیم چه میزان می‌توانند تولید کنند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی این مصاحبه در مورد کاهش دسترسی بازرسان این سازمان در ایران هم گفت که دوست ندارد ۲۱ فوریه از ایران بشنود که حضور بازرسان در ایران کاهش می‌یابد. او با این حال ابراز امیدواری کرد که تا این تاریخ «به نوعی توافق کمکی یا نقشه‌راه جهت اطمینان حاصل کردن از بازگشت تمام طرف‌ها به توافق هسته‌ای دست یابیم، فارغ از اینکه موضوعاتی مانند غنی‌سازی ۲۰درصدی یا سانتریفیوژهای اضافه باید برطرف شوند».
یکی از مواردی که گروسی در زمان حضورش در این سمت بارها بر آن تاکید داشته، ضرورت همکاری و تداوم گفت‌وگوها میان آژانس با تهران بوده است.
حالا با توجه به مصوبه مجلس و مهلتی که بهارستان برای دولت تعیین کرده، احتمالا گروسی به تهران آمده تا نگذارد دسترسی بازرسان به ایران قطع شود. گروسی پس از مصوبه مجلس، چندبار تأکید کرده بود که تلاش می‌کند که همکاری تهران با بازرسان آژانس قطع نشود. هرچند تا دیشب خبری از دیدارهای گروسی در تهران منتشر نشد، ولی احتمالا امروز جزئیاتی از تلاش‌های دیپلماتیک او در این راستا انجام شد. به نظر می‌رسد که مقامات تهران هم قصد دارند که به همکاری خود با آژانس ادامه دهند منتها برای این کار شروطی دارند که مهم‌ترین آن لغو فوری تحریم‌های آمریکاست. 
این در حالی است که حمایت‌های بین‌المللی از بازگشت همه طرف‌ها به برجام شدت یافته است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی پیرامون بازگشت به برجام گفت: ما فعالانه برای برگزاری نشستی بین‌المللی در مورد برجام با حضور همه طرف‌ها و همچنین آمریکا کمک خواهیم کرد.
به گزارش ایرنا، رادیو بین‌المللی چین روز شنبه اعلام کرد که خانم هوا چون اینگ اظهار داشته است: بازگشت هر چه زودتر و بدون پیش شرط آمریکا به برجام کلید خروج از بن بست کنونی است.
تارنمای رادیو بین‌المللی چین افزود: سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز گفته که این کشور دعوت اتحادیه اروپا برای انجام مذاکرات درباره موضوع هسته‌‌ای ایران با مشارکت طرف‌های ذیربط از جمله ایران را پذیرفته است.
خانم هوا سخنگوی وزارت امور خارجه چین در واکنش به این موضع آمریکا گفت: پیشبرد روند بازگشت برجام به مسیر صحیح اکنون با یک فرصت نادر روبه‌رو است. چین معتقد است که بازگشت هر چه زودتر و بدون پیش شرط آمریکا به توافق همه جانبه مسئله هسته‌‌ای ایران کلید خروج از بن‌بست فعلی است.
وی افزود: ما برای دستیابی به نقشه اجرایی برجام از سوی ایران و آمریکا با طرف‌های دیگر ارتباطات نزدیک خود را حفظ می‌کنیم. چین از همه طرف‌ها می‌خواهد برای پیشبرد جریان حل مسئله هسته‌‌ای ایران از طریق گفت‌وگوی دیپلماتیک از خود تمایل نشان دهند.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین اضافه کرد: ما همچنین از طرف‌های مربوطه درخواست می‌کنیم با اجرای سریع تفاهمات حاصل شده در اجلاس وزرای خارجه مسئله هسته‌‌ای ایران در دسامبر سال گذشته، برای بازگشت برجام به مدار درست تلاش کنند.