رونمایی فرمانده اقتصادی پزشکیان از “نقشه‌نجات”

همدلی| گروه اقتصاد: فرمانده اقتصادی «مسعود پزشکیان» کاندیدای دور دوم چهاردهمین دوره انتخابات مجلس معتقد است که متاسفانه کشور به جز تحریم‌های خارجی، با تحریم‌های داخلی هم مواجه است زیرا عده‌ای با کج‌فهمی سعی می‌کنند ما را در این تحریم‌های ظالمانه نگه‌دارند.«علی طیب‌نیا» وزیر کابینه نخست دولت «حسن روحانی» در رونمایی از بخشی از برنامه‌های اقتصادی پزشکیان گفت: نظام مالی و بازارهای مالی ما در ایران بانک‌محور هستند؛ یعنی در گذشته تامین مالی بنگاه‌ها و مردم عمدتا توسط نظام بانکی صورت گرفته است. در زمانی‌که مسئولیت وزارت اقتصاد را برعهده گرفتم، یک نظام برنامه‌ریزی عملیاتی برای مجموعه دستگاه‌های مشمول تنظیم کردیم که یکی از اهداف ما این بود که سهم بازار سرمایه را از تامین مالی کشور بالا ببریم و اقداماتی هم در این مسیر انجام شد.وی افزود: اوراق بدهی را به عنوان وسیله‌ای برای تحقق این منظور طراحی کردیم یعنی هدف اولیه ما این بود که بخش خصوصی بتواند بدون مراجعه به نظام بانکی و صرفا براساس اعتبار خودش از بازار سرمایه تامین مالی بکند. این اعتقاد هنوز پابرجاست و معتقدم باید شرایطی را فراهم بکنیم که بازار اولیه در بازار سرمایه کشور فعال بشود و بتواند در تامین مالی بنگاه‌ها مشارکت جدی داشته باشد.
مداخله نابه‌جای دولت؛ مانع اصلی بازار سرمایه
این استاد دانشگاه ادامه داد: رونق بازار اولیه و افزایش سهم آن در تامین مالی کشور منوط به این است که بازار ثانویه رونق داشته باشد. اگر بازار ثانویه رونق نداشته باشد طبیعتا از طریق بازار اولیه هم نمی‌شود تامین مالی را انجام داد. برنامه ما این است که تمام موانع رونق بازار ثانویه و بازار اولیه را مرتفع بکنیم. براساس شناختی که از مدت مدیریت خودم به دست آوردم، یک‌سری عوامل هست که عمدتا ناشی از مداخله نابه‌جای دولت در بازار سرمایه‌ست. بازار سرمایه یعنی بازار آزاد، یعنی بازاری که اجازه دهیم عرضه و تقاضا بدون مداخله مستقیم دولت قیمت انواع دارایی‌‎ها را مشخص کند. متاسفانه دولت هم به طور مستقیم در فرآیند تعیین قیمت‌ها دخالت می‌کند و هم با اثرگذاری بر سودآوری بنگاه‌های بورسی روی شاخص بورس تاثیر می‌گذارد.او درباره عوامل موثر بر ایجاد اختلال در بازار سرمایه گفت: مثلا تعیین قیمت خوراک پتروشیمی‌ها، یکی از سیاست‌هایی است که متاسفانه در دوره مسئولیت من هم اتفاق افتاد و بدون هماهنگی وزارت امور اقتصادی و دارایی و مسئولان بازار سرمایه، قیمت خوراک و پتروشیمی‌ها به نحو شدیدی افزایش پیدا کرد. طبیعتا با توجه به سهم بالایی که بنگاه‌های پتروشیمی و پالایشگاه‌ها در بازار سرمایه دارند، یکی از عواملی بود که سودآوری را در بازار تحت تاثیر قرار داد و باعث شد که بازار با مشکل مواجه شود. افزایش حقوق دولتی و بهره مالکانه یکی دیگر از این عواملی است که متاسفانه اینها معمولا در قانون بودجه هم اتفاق می‌افتد.
قیمت کالاها در یک بازار آزاد شفاف تعیین می‌شود
وزیر اسبق اقتصاد با اشاره به بحث بودجه نیز تاکید کرد: قانون بودجه محل اصلاح قوانین دائمی کشور نیست و تبصره‌های قانون بودجه صرفا باید ناظر بر چگونگی اجرای بودجه در آن سال جاری باشد ولی ما متاسفانه مرتب تصمیمات مهم و سیاست‌های اثرگذار مهم را در قالب بودجه می‌گیریم. این یکی از عواملی ست که بنگاه‌های بورسی را تحت تاثیر قرار داده و قرار می‌دهد. خروج کالاهای معدنی، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از بورس کالا یکی دیگر از عواملی‌ست که به طور مرتب مطرح می‌شود، با این ادعا که تعیین قیمت در بورس قیمت این کالاها را بالا می‌برد. این را خوب می‌دانیم که تنها در یک بازار آزاد شفاف است که قیمت کالاها به صورت منطقی تعیین می‌شود. به وضوح می‌بینیم که بسیاری از محصولات ما مثل محصولات پتروشیمی، فولاد، مس و امثالهم توسط دولت قیمت‌گذاری می‌شوند؛ قیمت‌گذاری‌هایی که سودآوری بنگاه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و طبیعتا روی شاخص بورس هم اثر خودش را ظاهر می‌کند. بگذریم از اینکه وقتی شما برای محصول یک شرکت قیمت‌گذاری می‌کنی و سودآوری آن را پایین می‌آوری، طبیعتا سرمایه‌گذاری‌های آن شرکت را هم از محل منابع داخلی‎اش تحت تاثیر قرار می‌دهی یعنی هم تاثیر منفی در سرمایه‎گذاری کشور و رشد اقتصادی کشور دارد و هم تاثیر منفی بر شاخص بورس دارد. افزایش نرخ سود بانکی که در برخی از موارد متاسفانه بدون هماهنگی‌های لازم انجام شده، عامل دیگری است که منابع را از بازار سرمایه منحرف می‌کند.
بدون FATF تعاملات ما با جهان قطع می‌شود
طیب‌نیا در بخشی از سخنانش به مساله مهم FATF اشاره کرد و گفت: هدف اول من از پیاده کردن برنامه جامع مبارزه با پولشویی، همین بحث مبارزه با فساد در ایران بود ولی یک هدف دوم هم داشتیم و آن این بود که از لیست سیاه FATF خارج شویم. وقتی کشور در این لیست قرار می‌گیرد تعاملات با خارج دچار محدودیت می‌شود و حتی نمی‌توانیم درآمدهای نفتی‌مان را به کشور منتقل بکنیم، نمی‌توانیم سرمایه‌های ایرانی‌ها را از خارج به داخل بیاوریم و تمام تعاملات ما حذف می‌شود.
برخی ایران را دوباره وارد لیست سیاه کردند
این استاد دانشگاه گفت: در دوران من، توانستیم با قدرت و عزت کشور را از لیست سیاه خارج کنیم و اقدامات جبرانی FATF را به تعلیق دربیاوریم. متاسفانه دوباره عده‌ای با دست خودشان کشور را به لیست سیاه برگرداندند. چند روز قبل که ترکیه از لیست خاکستری خارج شد، رئیس کل بانک مرکزی ترکیه اعلام کرد باید جشن ملی بگیریم. ما تنها کشوری در دنیا بودیم که قبل از اجرای برنامه اقدام از لیست سیاه خارج شدیم ولو به صورت تعلیق. این شایسته تقدیر بایسته بود نه اینکه عده‌ای به خاطر اینکه چرا این اقدام در دوران وزارت طیب‌نیا و دوران ریاست جمهوری روحانی دارد انجام می‌شود، بلکه باید به نام خودشان انجام شود، اجازه تصویب ندادند. همان بزرگواری که در دوران مسئولیت خودش نامه زده به دستگاه‌ها و آنها را مکلف کرده که مشکل با FATF را حل کنید، همان هم که در بند چهارم نامه‌اش می‌گوید بروید عضو کنوانسیون جرایم سازمان‌یافته شوید.
در دوران مسئولیت خود موافقند و بعد از آن مخالف!
وزیر اسبق اقتصاد گفت: ما 39 مورد از برنامه‌های اقدام FATF را اجرا کردیم و 2 مورد را اجرا نکردیم و دلیل بقای ما در لیست سیاه این است. این دو مورد کدام است؟ مهمترین آن عدم الحاق به کنوانسیون جرایم سازمان‌یافته پالرمو است. چرا شخصی که در دوران مسئولیتش می‌گوید بروید عضو شوید، امروز مخالف اصلی است و نمی‌گذارد الحاق ما به تصویب برسد. این را هم باید بگویم که اگر در تحریم نباشیم، بیشتر نیاز است که در لیست سیاه نباشیم چون نمی‌توانیم از مزایای لغو تحریم‌ها برخوردار شویم. آن زمان، وقتی بود که پیش‌بینی می‌شد مذاکرات به نتیجه ‌می‌رسد و در نتیجه تلاش می‎کردیم از این لیست خارج شویم.
وی گفت: نیاز داریم که در لیست سیاه نباشیم. مگر می‌خواهیم جرایم سازمان‌یافته انجام دهیم؟ مگر می‌خواهیم قاچاق بکنیم؟ مگر می‌خواهیم به تامین مالی تروریسم کمک بکنیم؟ چرا باید متهم به حمایت از تروریسم شویم؟ چرا باید متهم به حمایت از پولشویی شویم؟ متاسفانه عده‌ای با توهمات ناروا و با ادعاهای بیجا، زمینه بقای ما را در لیست سیاه و برگشت مجدد ما را فراهم کردند اما برای حفظ عزت ملت ایران تلاش خواهیم کرد ایران را دوباره از لیست سیاه خارج کنیم و تحریم‌های ظالمانه را رفع کنیم.او گفت: این تحریم‌ها، تحریم‌های سازمان ملل نیست بلکه تحریم‌هایی ست که آمریکا با پیمان‌شکنی علیه ما وضع کرده و قطعا باید برای برداشتن آنها تلاش کنیم اما همه تخم‌مرغ‌هایمان را در این سبد نمی‌گذاریم.
تورم را نزولی کردم حتی در شرایط تحریم سازمان ملل
طیب‌نیا در پایان، درباره دستاوردهای دولت اول روحانی و زمان وزارت خود توضیح داد و گفت: در دوران مسئولیت من در وزارت امور اقتصادی و دارایی، قبل از اینکه برجام به نتیجه برسد و تکرار می‌کنم قبل از اینکه مذاکرات به نتیجه برسد، ما تورم را نزولی کردیم و رشد اقتصادی را مثبت کردیم. سعی می‌کنیم از ظرفیت‌‎های اقتصاد داخلی استفاده کنیم ولی متاسفانه ما در تحریم‌های داخلی هستیم و عده‌ای با کج‌فهمی خودشان سعی می‌کنند ما را در این تحریم‌های ظالمانه نگه‌دارند ولی ما اجازه نمی‌دهیم.