در جستوجوی کیفیت زندگی
محمدعلی نویدی (استاد دانشگاه)پیکره و هستی و هستومندی آدمی همانند معدن بی انتهاست که نیازمند مبرم به کندوکاو و اکتشاف و استخراج معانی و مواد و آثار با ارزش و پراهمیت و زندگی ساز اسغ. کیفیت زندگی انسان «Quality of Life» با این اندیشه و عمل آوری و اثرمندی، نسبت وجودی و اثری وثیق و لاینفک دارد، چراکه، تا این ذخایر ارج دار و ثمین استنباط و استخراج نشود، صفات و کیفیات عالی و انسانی و زیبا و اثربخش ظهور و بروز نمییابد و متبلور و متجلی نمیگردد و ارتقای کیفی و وضعیت مهتری و بهتری در زندگانی رخ نمیدهد؛ بنابراین، همچنانکه برای اکتشاف و استخراج طلا از معادن، خردورزی، برنامه ریزی، آگاهی و تلاش و تقلای خستگیناپذیر لازم است تا این محصول و فلز گرانبها از سایر کانی ها و مانی ها جدا شود و بارز گردد و به دست آدمی افتد و بکار آید و گره بگشاید- مثل استخراج طلا در معدن تکاب- کیفیت زندگی و نیک بختی آدمیان نیز چنین است. به عبارت دیگر، انسان با استمداد و یاریگری از گوهر خرد و اندیشه از یک سو و تلاش و کوشش اثرمند از سوی دیگر، ذخایر و معادن وجودی- اثری خود را میکاود و معانی و اثرات اصیل کشف میکند و صورت نوین و ثمین به هستی، زندگی و جامعه خود میبخشد و جاری میسازد و از سطح پایین و سافل به سطح و ساحت بالا و عالی برمیکشد. همین حرکت و فعالیت، بخشی از خوشبختی و خرسندی آدمی است. در واقع، خوشبختی و سعادت انسان، از آسمان نمیافتد و از زمین نمیرود، بلکه به مثابه صفات انسانی و عالی قابل استحصال و وصول است. کیفیت زندگی بشر، یک ویژگی و خصوصیت ممتاز و بارز و برجسته «انسان اندیشه ورز و اثر آفرین» نسبت به سایر موجودات و چیزهاست تا نوع زندگی آدمی را متمایز و متفاوت نماید. شادی آگاهانه «Conscious happiness» خاست گاه و سرچشمه این حرکت و جریان ارتقا دهنده کیفیت و خصوصیت ممتاز زندگی است. گویی، ما آدمیان با ابزار اندیشه، دانش و تجربه و تلاش از معدن هستی انسان و جهان پیرامون آن حالات و روحیات، معانی و خواص خاصی استخراج میکنیم تا وجود و طبیعت آدمی را در گستره و پهنه آن تعریف و تبیین نماییم و او را از اشیا و اجسام و موجودات دیگر ممتاز سازیم و حتی منحصر و محدود کنیم. کیفیت زندگی، خوشبختی و خرسندی آدمی با این ممتازیت و خاصیت او ارتباط دارد. در اصل، در مورد معدن بی پایان هستی انسان، انواع و اقسام و اصناف ویژگیها خاص انسانی تولید میکنیم و در جریان زندگی وی جاری و ساری میسازیم. یک راه و راهکار کاربردی و عملی برای افزایش و ارتقای سطح کیفیت زندگی، تمسک و کاربست میلههای هدفگذاری شده است؛ یعنی در زندگی اهداف و آرمانهای معین و مشخص تعریف کنیم و آن اهداف را میله گذاری نماییم و برای رسیدن و نیل بدانها بیاندیشیم و بکوشیم. به هر میزان که اثرهای سازنده و اثربخش و نافع تولید کنیم به اهداف علامتگذاری شده نزدیکتر شدهایم. نشانه و اثر بارز رشد و بالندگی کیفیت زندگی انسان همین است. به عنوان مثال، افزایش آگاهی، آزادی و بردباری و رفاه اجتماعی و شادی و نشاط و زندگی اندیشی از جمله نشانههای چگونگی و کیفیت زندگی آدمی است. ماحصل سخن این است که، سعادت، خوشبختی و کیفیت زندگی انسان از جنس آموختنی و اکتسابی است نه از جنس آمدنی و افتادنی. آموختن و یادگیری با فعالیت اندیشه ورزانه و علم آموزانه و تمرین و ممارست سروکار دارد نه با خیال اندیشی و آرزومندی. مثلاً، احمد زمانی شاد و خرسند واقعی میشود که انبساط وجودی و اثری پیدا کند، یعنی از معدن و زیرخاک و بطون پنهان به آشکارگی و شکوفایی و بالندگی و گشودگی برسد و بشکوفد و بار و برکت دهد، چیزی اضافی بار آورد و صفت نوین تولید کند. بنابراین، سرورها و خوشحالی ها و خرسندی ها با شکوفایی ها و انبساط ها و استخراج ها و اکتشاف ها، گرهگشایی ها مرتبط است نه با انقباض ها و کمون ها، نهان گاه ها و پوشیدگی ها و پنهانی ها و بی اثرها. البته کشف و آشکارسازی مجهولات، معدنیات و مسائل و معضلات زندگی بسی سخت است، اما ممکن و شدنی است.