ناکامی بزرگان کهن قهرمانی شکوهمند قطر

همدلی| گروه ورزش: هجدهمین دوره رقابت‌‌های فوتبال جام ملت‌‌های آسیا در شرایطی به پایان رسید که قطر، میزبان این رقابت‌ها برای دومین بار پیاپی سرود قهرمانی خواند و جام هجدهم در دوحه ماند جامی که پیشتر با ناکامی بزرگان سنتی و مدعی آقایی قاره کهن یعنی ایران، عربستان، کره جنوبی و ژاپن  هم به آنها شوک وارد کرده بود هم به ناظران. فینال اردن- قطر در شرایطی شنبه شب در ورزشگاه لوسیل برگزار شد که سومین فینال تمام عربی تاریخ این رقابت‌ها بود، چرا پیش از این در جام ملت‌های 1996 عربستان و امارات به دیدار نهایی راه یافته بودند که عربستانی‌ها در ضربات پنالتی با نتیجه 4 بر 2 پیروز شدند.همچنین در سال 2007 تیم‌های عربستان و عراق به فینال رسیدند و برگزارکننده دومین فینال تمام عربی جام ملت‌های آسیا بودند که در آن بازی عراق یک بر صفر برنده شد و جام قهرمانی را بالای سر برد.
اکرم عفیف، ستاره‌ای بی‌مانند
«اکرم عفیف» مرد سال آسیا در سال 2019 همان طور که در ابتدای جام پیش بینی کرده بودیم بسان ستاره‌‌‌‌ای  بی مانند رهبر ارکستر شکوهمند قطر بود؛ ارکستری از یک سو بسیار چشم نواز استمرار قدرت فوتبال قطر را نواخت و در ورای آن بار دیگر توانایی و قدرت ملی همسایه کوچک و جنوبی ما را به رخ کشید، توانمندی‌‌‌هایی که پیشتر با برگزاری بازی‌‌های آسیایی 2006 دوحه به اوج رسیده بود و در سال‌‌های اخیر با برگزاری دو دوره پیاپی جام ملت‌‌های آسیا و همچنین جام جهانی فوتبال بیش از پیش به نمایش درآمد. قطر تیم تهاجمی که پیش از این تورنمنت در تفکرات تدافعی کارلوس کی روش سرمربی وقت خود گرفتار آمده بود، به درستی مرد پرتغالی را کنار نهاد و در این تورنمنت با ارائه بازی‌‌های درخشان و تهاجمی با رهبری اکرم عفیف با شایستگی از عنوان قهرمانی خود دفاع کرد. این تیم در دیدار نهایی در شرایطی 3 بر یک اردن را شکست داد که هر سه گل میزبان از روی نقطه پنالتی به ثمر رسید و توسط اکرم عفیف. به ثمر رساندن سه ضربه پنالتی در دیدار نهایی و در شرایطی که همه نگاه‌ها در ورزشگاه لبریز از تماشاگر انتظار قهرمانی از تو را دارد به خوبی بیانگر بزرگی این بازیکن است. کسی که در این جام با 8 گل هم آقای گل شد و هم بهترین بازیکن مسابقات. علاوه بر این این بازیکن با سه پاس گل نیز از این حیث بهترین بازیکن جام شد . همچنین مشعل برشام، دروازه‌بان قطر نیز بهترین گلر جام شناخته شد و جایزه بازی جوانمردانه نیز به تیم‌ملی قطر رسید. و نکته جالب توجه دیگر اینکه در فینال دوره گذشته این مسابقات نیز قطر با نتیجه مشابه 3 بر یک بر ژاپن غلبه کرد و برتری مقابل اردن از این نظر نیز تداعی گر قهرمانی پیشین نیز بود.
تیم منتخب جام و فقط یک ایرانی!
تیم منتخب قاره آسیا در شرایطی انتخاب شد که از جمع بازیکنان تیم‌ملی ایران فقط نام علیرضا جهانبخش در این فهرست دیدهمی‌شود. تیم منتخب بهترین بازیکنان جام ملت‌‌های آسیا به شرح زیر است:
دروازه بان: برشم(قطر)، مدافعان: العرب(اردن)، وعد(قطر)، مندس(قطر) و مایکوما(ژاپن)،
هافبک ها: علیرضا جهانبخش(ایران)، اکرم عفیف(قطر) و نزار(اردن)،مهاجمان: سون(کره)، یزن نعیمات و التعمری(اردن)
آمارهایی که رنگ باختند
روزی که هجدهمین دوره رقابت‌‌های فوتبال جام ملت‌‌های آسیا در دوجه آغاز شد مثل اکثر قریب به اتفاق ادوار این رقابت ها، ناظران و کارشناسان فوتبال قدرت‌‌های سنتی قاره تیم‌‌‌هایی چون ژاپن، ایران، کره جنوبی و عربستان را بخت نخست کسب عنوان قهرمانی این رقابت هامی‌پنداشتند و در وهله‌‌های بعدی بخت کمرنگی برای استرالیا و قطر برای راهیابی به فینال و قهرمانی قائل بودند. اما تمام این پیش بینی‌ها نقش برآب شد. پیش بینی‌‌‌هایی که البته مبتنی بر واقعیت تاریخی این جام بود جایی که در 17 دوره گذشته منهای یک دوره که رژیم صهیونیستی و هند برگزار کننده فینال بودند، در دیگر ادوار همواره یک پای فینال چهار تیم مورد اشاره بودند. ایران در سال‌‌های 1968، 1972 و 1976 ضمن راهیابی به فینال سه دوره پیاپی عنوان قهرمانی این رقابت‌ها را تصاحب کرده است. کره جنوبی شش بار گام به دیدار نهایی گذاشته و دو بار سرود قهرمانی خوانده است، ژاپن با 5 بار راهیابی به دیدار نهایی و چهار عنوان قهرمانی پرافتخارترین تیم این عرصه است، عربستان نیز با سه قهرمانی و سه عنوان نایب قهرمانی دومین تیم پرافتخار این رقابت‌ها محسوبمی‌شود. اما این کوله بار افتخار و فینالیست شدن، در دوحه راه به جایی نبرد و این تیم‌‌های اردن و قطر بودند که با شایستگی گام به دیدار نهایی گذاشتند؛ اولی با شگفتی سازی و شکست دادن کره جنوبی و دومی در قامت میزبانی باشکوه و قدرتمند که برای دومین بار پیاپی گام به دیدار نهایی گذاشت. در اینجا نگاهیمی‌اندازیم به عملکرد چهار قدرت سنتی قاره که همگی با حسرت از دوحه خداحافظی کردند و فینالی را به نظاره بنشینند که به قول «اکرم عفیف» ستاره تیم‌ملی قطر، کسی فکرش را نمی کرد. این هافبک تهاجمی قطر به درستی عنوان کرد جایی که همه نگاه‌ها متوجه بزرگان قاره بود قطر و اردن با کمترین فشار روانی به آنچهمی‌خواستند، دست یافتند.
نبود تمرکز روانی آفتی برای تیم ایران
تیم ایران در این تورنمنت پرنوسان ظاهر شد و اگر دیدار با ژاپن را فاکتور بگیریم به واقع در دیگر بازی‌ها هیچ گاه سیمای تیم قهرمان را نداشت، تیمی شایسته قهرمانی است که در همه خطوط کم اشتباه ظاهر شده و منسجم و یکدست برای موفقیت تلاش کند. هرچند امیر قلعه نویی سرمربی تیم‌ملی تاکید داشت که تیم منسجم و یکدستی به لحاظ روانی با خود به دوحه برده است، اما به هر ترتیب هنوز حواشی جام جهانی پشت سر این تیم قرار داشت و بگو مگوهایی که در شبکه‌‌های اجتماعی درگرفته بود خود گویای این واقعیت بود. دومین نقطه روانی که تمرکز تیم را به هم ریخته بود، ورود بازیکنان بویژه بازیکنان با تجربه تیم‌ملی به کُری‌‌های خیلی معمولی هواداران تیم‌‌های عربی بود و تمرکز آنها را به هم ریخته بود. در حالی که بازیکن باید فکرش معطوف به درون میدان باشد اما در عمل شاهد بودیم ستاره‌‌های تیم‌ملی پی فرصتی بودند که پس از گلزنی هواداران تیم‌‌های حریف و مشخصا تیم‌‌های عرب زبان را تحریک کنند یا پاسخی به شعارهای آنها بدند، اوج آن را در دیدار با قطر دیدیم که طارمی برافروخته، چیزی نمانده بود به سکوهای هواداران قطری حمله ور شده و با آنها گلاویز شود!   
متزلزل در دفاع و میانه میدان
از روزی که تیم‌ملی ایران در این تورنمنت کار خود را آغاز کرد و در تمام دیدارهایی که با فلسطین، هنگ کنگ، امارات، سوریه، ژاپن و قطر پشت سر گذاشت تیم در کارهای دفاعی صلابت لازم را نداشت و مشخصا خط دفاعی کند و پراشتباه هرگاه تحت فشار حملات حریف یا ضد حملات قرار گرفت، سخت اسیب پذیر نشان داد. این قصه در میانه میدان هم به خوبی نمایان بود جایی که  تیم‌ملی فاقد یک طراح و بازیگردان مقتدر بود. در چنین شرایطی مشخص است قوای تهاجمی تیم به تنهایی نمی توانند ضامن موفقیت باشند، هرچند در جمع همان قوای تهاجمی نیز مهدی طارمی بسیار پایین تر از حد انتظار ظاهر شد.
داوری‌‌های کم نقص، عذرخواهی‌ها و وعده ها
در شرایطی که وجود سیستم کمک داور ویدیویی حداقل اشتباهات داوران را در این تورنمنت تقریبا به صفر رسانده بود، بدون اغراق تیم ایران در این رقابت‌ها نه تنها هیچ آسیبی از ناحیه قضاوت‌ها ندید و به باور برخی کارشناسان در بزنگاه دیدار با قطر ضربه پنالتی که منجر به گل تساوی بخش ایران شد حاصل یکی از همان اشتباهاتی بود که به سود ایران قرم خورد. طبیعی است در چنین شرایطی دستاویزی برای توجیه وجود ندارد و از سرمربی تا بازیکنان بابت این ناکامی به عذرخواهی رو آوردند و البته وعده جبران در مسابقات بعدی یعنی جام جهانی را دادند. همان جایی که فوتبال ایران در تاریخ خود ناکام بوده و هرگر به مرحله حذفی راه نیافته است. این طرف داستان هم دوره بعدی جام ملت‌‌های آسیا در سال 2027 در عربستان کشوری که شتاب خیره کننده‌‌‌‌ای  در پیشرفت در همه عرصه‌ها از جمله فوتبال در پیش گرفته است و تا آن زمان از آخرین قهرمانی و فینالیست شدن ایران در جام ملت‌‌های آسیا 51 سال گذشته است!
تیم خسته کلینزمن
ممکن است برخی با این توجیه که کره جنوبی هم 64 سال به عنوان قهرمانی جام ملت‌‌های آسیا دست نیافته دل خود را خوش کنند. در پاسخ باید گفت کره آخرین بار در این عرصه در سال 2015 به فینال راه یافت، در جام جهانی 2002 نیز عنوان قهرمانی جهان را کسب کرد و قیاس‌‌های اینچنین چیزی جز خود گول زنی نیست. با این همه کره جنوبی در جام هجدهم به نظرمی‌رسد موفق تر از دیگر مدعیان ناکام بود. تیمی که در مراحل حذفی و در دو زمان 120 دقیقه‌‌‌‌ای  نامدارانی چون عربستان و استرالیا را پشت سر گذاشت و تن خسته کلینزمن و شاگردانش به اردن شگفتی ساز رسید و مقابل این حریف تسلیم شد، بی شک در کنار دلایل فنی، نمی توان از خستگی تیم کره جنوبی به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل ناکامی این تیم گذشت.
مانچینی و مقابله با بازیکن سالاری
قصه تیم‌ملی عربستان و روبرتو مانچینی سرمربی نامدار این تیم اما چیز دیگری بود، عربستان قدرتمند در واقع  مغلوب ستاره‌‌های متمول و مدعی خود شد جایی که سرمربی نامدار ایتالیایی مقابل نافرمانی‌‌های آنها ایستاد و کمر به نابود کردن بازیکن سالاری در این تیم بست، همانها که در نهایت تیم کشورشان را  به خاطر اغراض شخصی، زمین زدند!
دفاع و گلر پاشنه آشیل ژاپنی ها
تیم ملی ژاپن نیز بسان تیم ایران در تمام دیدارهای خود ابهت یک تیم قهرمان را در خط دفاعی و حتی درون دروازه نداشت، تیمی در حد نام و آواژه ژاپن که هرگز استحکام دفاعی لازم را نداشت و حتی در دور مقدماتی نیز مغلوب عراق شد، این تیم وقتی تحت آماج حملات ایران قرار گرفت به واقع نشان داد در حد و اندازه‌‌های قهرمانی نیست و اشتباهات آماتور بازیکنانش کمر این تیم را شکست!
فعلا خبری از برکناری مربیانشان نیست
با وجود این فعلا خبری از برکناری مربیان این چهار تیم نیست هرچند همان طور که اشاره شاد ستاره‌‌های فوتبال عربستان به شدت دنبال اعمال فشار برای برکناری مانچینی هستند، اما یورگن کلینزمن آلمانی به صراحت اعلام کرده از سمتش در تیم‌ملی کره جنوبی استعفا نخواهد داد، قرارداد امیر قلعه نویی هم با توجه به راهیابی تیم او به نیمه نهایی تمدیدمی‌شود و خبری هم از برکناری «هایجمیه موری یاسو» سرمربی تیم‌ملی ژاپن نیست آنها نیز مانند دیگر مدعیان سنتی در شوک هستند و باید دید تا مقدماتی جام جهانی چه سرنوشتی در انتظار این چهار تیم خواهد بود!؟