صدای آقای ووپی، رییس ناوارو و پدر اوشین خاموش شد

همدلی| هنوز از درگذشت یکی از اسطوره‌های دوبله ایران «هوشنگ لطیف‌پور» یک هفته نگذشته بود که خبر رسید یکی دیگر از بزرگان این عرصه «شهروز مُلک‌آرایی» هم بعد از چند روزی بستری در بیمارستان بهمن و در اثر نارسایی ریوی جان خود را از دست داده است؛ انگار در طول این یکی دو سال و بعد از فراگیر شدن کرونا در سراسر ایران و جهان بنا بر این گذاشته شده که عالم دوبله ایران یکی پس از دیگری ستاره‌های پرفروغ خود را از دست بدهد و اهالی این عرصه و به‌طورکلی دوستداران هنر این ملک را داغدار رفتن‌شان کند. «شهروز مُلک آرایی» که حالا یک روزی از رفتنش می‌گذرد چهره تأثیرگذاری در هنر دوبله ایران به‌ویژه در عرصه دوبله کارتن بود که در آثار ماندگار بسیاری صدایش زیبایش را شنیده بودیم ازجمله «سیندرلا»، «رابین‌هود»، «گالیور»، «اوشین»، «ناوارو»، «قصه‌های جزیره» و «کازابلانکا».
شناختن شهروز ملک‌آرایی از لابه‌لای حرف‌ها و مصاحبه‌هایش چندان هم کار ساده‌ای نیست. او تمایل چندانی به گفت‌وگو نداشت و خصوصاً در سال‌های پایانی عمر چندان در مجامع حاضر نمی‌شد. آخرین حرف‌هایش به مراسم تجلیلی بازمی‌گردد که یک سال قبل در کوران کرونا به مناسبت فیلم مستندی که از او ساخته بودند، برگزار شد و در همان مراسم هم بسیار کوتاه صحبت کرد.
ملک‌آرایی حضور در عرصه دوبله را از نیم‌قرن گذرانده بود. خودش می‌گفت هر کاری کرده صرفاً به خاطر عشقش بوده است؛ دوبله را می‌گفت. او مثل بسیاری از هم‌نسلانش؛ همان‌هایی که به نسل طلایی دوبله معروف‌اند و متأسفانه این روزها بسیاری از آن‌ها را از دست داده‌ایم، عاشق کارش بود و البته بارها تأکید کرده بود که از «به غلط رفتن و هرز رفتن دوبله» ناراحت است.
شهروز ملک‌آرایی در دوبله کارتون‌های نوستالژیک بسیاری همکاری داشت. او صداپیشه «آقای ووپی» در ماجراهای تنسی تاکسیدو و چاملی بود. در کارتون «رابین‌هود» به‌جای جان کوچولو حرف زد. «ببر آهنگر» دهکده حیوانات هم با صدای ملک‌آرایی برای کودکان ایرانی جان گرفت.
همکاری با کارتون «سیندرلا» با مدیریت دوبلاژ ژاله علو و صداپیشگی به‌جای شخصیت وزیر از دیگر کارهای اوست. این دوبلور فقید در «ماجراهای سندباد» با مدیریت دوبلاژ ناصر ممدوح هم صداپیشگی شخصیت «شیطان بزرگ» را عهده‌دار بود.در مصاحبه‌ای که در نیمه دوم دهه ۸۰ انجام داد، گله‌مند بود از اینکه «در سیستم هنری ما به کار انیمیشن و کارتون با چشم بصیرت نگاه نمی‌شود و به همین خاطر در ارائه دوبله، انتخاب گوینده، تصحیح و ترجمه دیالوگ‌ها سهل‌انگاری می‌شود و درنتیجه به‌جای اوج گرفتن، افت پیدا می‌کند.»
در ظاهر کارتون دوبله می‌کرد اما دوبله را بسیار جدی می‌پنداشت؛ چنانچه بسیاری از استادان عرصه دوبله معتقدند، دوبله کارتون یکی از سخت‌ترین حوزه‌هاست و ملک‌آرایی با همین نگاه، نقش‌های فانتزی کارتون‌ها را بسیار جدی دوبله می‌کرد.
می‌گفت: «کار انیمیشن در دنیا جزو ویژگی‌های خاص کار هنری است و به همین دلیل هنرپیشه‌ها و آکتورهای بزرگ سینما یکی از افتخاراتشان این است که در کارتون حرف زده‌اند.»
او حُسن انیمیشن را در این می‌دانست که توسط نسل‌های مختلف دیده می‌شود و چون از کودکی دیده می‌شود که شروع زندگی انسان‌هاست، پس هیچ‌گاه از یاد نمی‌رود و فراموش نمی‌شود؛ «شروع زندگی کودکان و نوجوان از مسائل تصویری انیمیشن شروع می‌شود. انیمیشن می‌تواند تأثیرات زیادی را بر روی شخصیت بچه‌ها بگذارد و چه به‌جاست که دست‌اندرکاران رسانه‌های ما فکر عاجلی برای آن کنند.»
ملک‌آرایی بر این عقیده پافشاری می‌کرد که «در دوبله انیمیشن باید از گویندگانی استفاده شود که در کار اجرا تبحر داشته و از افراد خبره و کارکشته باشند.»برایش فرق نمی‌کرد کارتونی که دوبله می‌کند، خارجی باشد یا داخلی، به‌جای نقش «سبزه» در انیمیشن ایرانی «کوشا» حرف بزند یا «جان کوچولو» در «رابین‌هود»، آنچه اهمیت داشت محتوا بود؛ «زمانی کارتون‌های خارجی قشنگ و حاوی پیام‌های متنوعی هستند که طبعاً دوست‌داشتنی‌اند و زمانی هم انیمیشن‌های خودمان که قصه‌های تاریخی‌مان را به تصویر می‌کشند، خوب و دوست‌داشتنی‌اند؛ اما ای‌کاش به مقوله صداگذاری در انیمیشن بیش از این توجه شود و به دنبال ارزان ‌کار کردن نباشند. چراکه انیمیشن ماندگار است و نباید نگاه به آن سبدی باشد.»ملک‌آرایی علت ضعف در دوبله در دهه ۸۰ به بعد را متوجه مسائل مادی می‌دانست و تأکید داشت: «تا زمانی که دست‌اندرکاران برای کارهای فرهنگی بهای خوبی نپردازند کارها همیشه رو به سقوط است. این سقوط، سقوط مالی است و سقوط فرهنگی هنری نیست.»
«کارگری که این کار (دوبله) را از جوانی آموخته و ریزه‌کاری‌هایش را یاد گرفته و به درجات بالا رسیده است، دستمزد تلف شدن عمرش را می‌خواهد. اما کنار گذاشته و از مبتدی‌ها استفاده می‌شود و همیشه کار از سر شروع می‌شود و هیچ‌وقت به وسط و آخر نمی‌رسد.»
او بر این باور بود «هنوز هم انیمیشن‌هایی نظیر «سیندرلا» در سنین مختلف بیننده دارد و این در حالی است که در حال حاضر بسیاری از انیمیشن‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود، از سوی بچه‌ها دیده نمی‌شود و انگار هوش و حواسشان به آن نیست. درصورتی‌که اگر کار قابل‌فهم و ملموس باشد، همه اعضا خانواده کارشان را کنار می‌گذارند و به آن برنامه توجه می‌کنند.» به نقل از ایسنا، او ۸۵ درصد مدیریت کار دوبلاژ را در انتخاب گوینده و تقسیم مناسب نقش‌ها می‌دانست و می‌گفت: اگر این اتفاق نیفتد ضایعه‌ای است که روزبه‌روز به کار هنری ما وارد می‌شود.
و اما در پایان ملک‌آرایی بر باور بود که در دوبله اجرای خوب مطرح است و نه صدای خوب و مثال می‌زد: «در تئاتر هم همین‌طور است؛ هنرپیشه‌ای شاید قیافه سمپاتی نداشته باشد اما اجرای او همه را جذب کند و اجرای خوب گوینده نیز همه مسائل حرفه‌ای را در خود جمع می‌کند.»