سرما و انرژی، شعار نمی‌پذیرند

صلاح‌الدین هرسنی- ماهیت و سرشت فصل زمستان برف، یخبندان و سرما است و در هر کجای کره خاکی که باشید، مسئله بر سر مصونیت از سرمای زمستان به واسطه تامین سوخت است آنهم سوختی چون گاز که جای همه سوخت‌های فسیلی گذشته نظیر نفت سفید، نفت گازی و محتملا مازوت را گرفته است. هنگامی‌که جنگ در اوکراین و البته زیر لوای عملیات ویژه نظامی و با هدف ادعایی نئونازیسم‌زدایی در محیط‌های پیرامونی روسیه از سوی پوتین آغاز شد، باور همگان این بود که اروپا به واسطه تحریم گازی روسیه و قطع گاز در خطوط لوله (نورد استریم 1)، زمستان سختی خواهد داشت. 
چراکه انرژی اروپا سخت به روسیه وابسته است. نورد استریم 1 متعلق به شرکت نوردستریم می‌باشد که سهام‌دار عمده آن شرکت دولتی روسی (گازپروم) است. این خط لوله گازی دارای ظرفیت کل انتقال سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب یعنی 9/1 بیلیون فوت مکعب گاز طبیعی روسیه را با گذر از زیر دریای بالتیک به آلمان و سایر کشور های اروپای غربی انتقال می‌دهد. 
حالا زمستان و موسوم سرما نه تنها در ایران بلکه در اروپا به ویژه آلمان که ایستگاه و گیرنده اصلی گاز روسیه است نیز فرا رسیده و هیچ خبری از بحران گاز و سرمای استخوان‌سوز به سیاق و طریقی که در ایران جاری است، در اروپا نیست. در ایران و بیشتر از سوی جواد اوجی؛ وزیر نفت این پیام در محافل خبری در حال «ترند» شدن است که زمستان امسال «تِرومای» بزرگی برای اروپاست و شاید اروپای غربی سال‌ها نتوانند خاطره تلخ و شرنگ‌بارش را فراموش کنند. 
نیک پیداست که چنین اظهارنظری بیشتر برای سیاه‌نمایی و در مقابل در جهت توجیه ضعف‌ها و کاستی‌ها و در نتیجه تلاشی برای تحلیل ساده مسائل و رسیدن به تقاعد و ایجاد اقناع در حل مقطعی بحران گازی در کشور ماست که سرمای گزنده زمستانش مردم برخی از استان‌ها را به ستوه آورده و کار را به تعطیلی واحدهای تولیدی، کارخانجات، ادارات و تعطیلی مدارس و حتی قطع گاز خانگی کشانده است. البته محاجات و ادله متصدیان انرژی و در راس همه آنها وزیر نفت بابت پیدایی و بروز بحران گازی در ایران این است که چون ایران حائز رتبه نخست نفت و گاز در خاورمیانه است، موجب شده چنین ذخایر فراوانی با قیمت ارزان در دسترس عموم قرار گیرد و بدون برنامه و قاعده مصرف شود. 
بنابراین علت کمبود گاز و بروز بحران سوخت ریشه در همین مصرف ارزان و بی‌رویه دارد. اما واقعیت‌ها گویاتر از آن است که نشان دهد که دلیل پیدایی بحران گازی در ایران چیست؟ در ایران پیدایی پدیده‌ای متحیر کننده‌ای چون بحران گاز همچون سایر بحران‌ها، ریشه در عوامل مدیریتی دارد. 
اینکه متصدیان امر و وزارت نفت اعلام کرده است که ما برای حل بحران گازی در موسوم زمستان به سراغ سایر سوخت‌های جایگزین نظیر نفت سفید رفته‌ایم، هنر و یا خلق حماسه و شکستن گرز رستم نیست. 
این رویکرد بیش از آنکه هنر و اتخاذ تدابیری عقلانی برای حل بحران گازی باشد، بیشتر نشان دهنده ضعف و به مثابه پاشنه آشیلی در حل بحران‌هایی نظیر بحران انرژی است. برای توجیه این ضعف‌ها هم نیاز به سیاه‌نمایی رویکرد‌های طرف مقابل نیست و هیچ ضرورتی ندارد که اعلام کنیم سرمای سخت زمستان در اروپا نه تنها به قیمت یخ زدن اروپایی‌ها در سرما و هدر رفتن هزینه‌های این منطقه و نابودی و ورشکستگی صنایع آنها خواهد شد، بلکه موجب اعتراضات مردم در اقصا نقاط اروپا از جمله انگلیس، فرانسه، آلمان نیز می‌شود. 
به این ترتیب زمستان سختی که اروپا گرفتار آن شده است، روزی به پایان خواهد رسید، اما باید دید که آن هدر رفتن هزینه‌ها، نابودی و ورشکستگی صنایع و سر انجام اعتراضات دامن مردم سر‌زمین‌مان را خواهد گرفت یا مردم اروپا را؟ با نوع مدیریت و راه‌حل‌های دستوری و سختی‌زدایی موقتی و زودگذر که بر سازوکارهای انرژی و توزیع آن در ایران جاری است، به نظر نمی‌رسد که زمستان سخت امسال آخرین زمستان سخت ایران باشد. 
از این منظر نه سرما و نه انرژی مواردی نیستند که به شعار‌های ذهنی و وعده‌های غیرعلمی تن بدهند.