وضعیت نامطلوب ایران در چهار عنصر

همدلی|  مهسا بهادری: هواشناسی استان تهران اعلام کرده طی پنج روز آینده وضعیت جوی این استان کمی ابری تا ابری همراه با بارش برف و کاهش محسوس دما همچنین بارش برف وکولاک و پدیده مه در ارتفاعات پیش‌بینی می‌شود.تا پایان هفته دمای هوا ۸ تا ۱۰ درجه سانتیگراد تهران، سردتر خواهد شد. این سرد شدن چند پیامد دارد افزایش مصرف گاز، احتمالا برق اگر باد نوزد افزایش وارونگی هوا و آلودگی و اگر برف و بارن نیاید هشدار برای کمبود آب. این را هم فراموش نکنیم میزان فرسایش خاک سالانه ۲ میلیارد تن است.
 آبی که حیات است
در گام نخست نگاهی به وضعیت آب بیندازیم؛ جمع کل مخازن سدهای پنجگانه تهران حدود ۲۶۰ میلیون متر مکعب است که نسبت به سال قبل که حدود ۳۴۰ میلیون بوده نزدیک ۸۰ میلیون متر مکعب کسری مخزن داریم و این درحالی است که مصرف انرژی و آب در کلان‌شهر تهران بیشتر از میانگین شهرهای جهانی است.
به‌گزارش ایسنا، در حال حاضر روزانه حدود دو میلیون و ۹۰۰ هزار متر مکعب آب شرب در تهران مصرف می‌شود که نسبت به سال قبل تقریبا یکسان است، اما موضوع مورد توجه این است که امسال سومین سال خشک در ۱۰ سال اخیر را تجربه می‌کنیم، میزان بارندگی‌ها تا به حال خوب نبوده است و حدود ۶۵ درصد نسبت به سال قبل کسری بارندگی داریم.در استان تهران سالانه یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می‌شود که حدود یک میلیاد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آن در شهر تهران و ۵۰۰ میلیون مترمکعب در سایر شهرهای این استان مصرف می‌شود. به لحاظ حجم مخازن سدها وضع خوبی نداریم در حال حاضر حدود ۲۶۰ میلیون متر مکعب حجم مخازن سدهای تهران است که نسبت به سال قبل که که آن هم سال خوبی هم نبوده و حدود ۳۴۰ میلیون ذخیره مخزن داشتیم نزدیک ۸۰ میلیون کسری مخزن داریم، این اعداد در شرایطی است که در سال‌های نرمال حجم مخازن حدود ۵۹۰ میلیون مترمکعب در این مقطع زمانی بوده است.
 آتشی که گاز است
نفت و گاز یا همان سوخت فسیلی، منابع با ارزشی برای هر کشور به حساب می‌آیند مخصوصا برای کشوری مانند ایران که از فروش این سوخت‌ها درآمد به دست می‌آورد. سوخت را نماد آتش در نظربگیریم. ایران برای این آتش، ۲۲ پالایشگاه گازی دارد و روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز، معادل بیش از ۵۵ میلیون بشکه نفت در کشور تولید می‌کند و ۶ درصد از گاز تولیدی را صادر می‌کند.ایران دارنده ۱۸ درصد از میادین گازی جهان و سومین تولیدکننده گاز جهان است و بیش از ۷۰ درصد از گاز تولید کشور در پارس جنوبی تولید می‌شود. همچنین در کشور ما بیش از ۳۸ هزار کیلومتر خط انتقال لوله گاز وجود دارد که بیش از ۳ برابر قطر کره زمین است. آتش یا همان گاز منبع گرماست و زمانی که هوا سرد شود، قطعا استفاده از این منبع افزایش پیدا می‌کند، بر اساس آخرید داده‌ها مصرف گاز بخش خانگی به میزان ۷۰ درصد کل گاز تولیدی کشور است و در روزهای سرد سال این سهم به ۸۰ درصد در مصرف بخش خانگی هم می رسد. که این موضوع فشار به بخش صنعت و نیروگاه‌ها می‌آورد.حدود سه ماه پیش بود مدیر عامل شرکت گاز استان فارس افزایش مصرف گاز در بخش خانگی را نگران کننده خواند و این موضوع را سدراهی در برابر رشد صنایع معرفی کرد و گفت: «تولید، آبستن ارزش افزوده برای کشور است و در فصل زمستان به منظور تامین گاز بخش خانگی به ناچار سیاست های محدودیت مصرف را برای صنایع اعمال می کنیم.» حالا باتوجه به این سرمای هوا باید شاهد افزایش مصرف گاز خانگی باشیم.
 هوایی که باد می‌خواهد
در سال ۱۳۷۴، بحران آلودگی هوا در کلانشهرها موجب شد تا مسئولان ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا به منظور ایجاد حساسیت در مورد آثار زیانبار آلودگی هوا بین اقشار مختلف جامعه، روز ۲۹ دی را به عنوان «روز ملی هوا پاک» نامگذاری کنند. روزی که دست‌کم در سال‌های گذشته همواره آلوده بوده و چه بسا شدت آلودگی در حدی بوده که کار را به تعطیلی شهر هم کشانده است. حالا ۸ روز تا روز هوای پاک مانده و ۲۶۹۷ روز هم از ابتدای سال گذشته و در این مدت تهران تنها دو روز هوای پاک داشته وکیفیتش سبز بوده، ۱۵۱ روز زرد بوده که یعنی فقط وضعیت قابل قبول است. ۱۱۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بوده که با رنگ نارنجی آن را نشان می‌دهند، ۲۴ روز قرمز یعنی ناسالم، دو روز هم بنفش بوده یعنی بسیار ناسالم و ۲ روز دیگر هم خطرناک بوده است. حالا با این افزایش سرمای هوا اگر در این مدت بادی نوزد مردم ضمن اینکه باید نگران بحران آب و رعایت مصرف گاز باشند با بحران آلودگی هوا هم دست و پنجه نرم خواهند کرد.
 خاکی که در حال فرسایش است 
شاید فرسایش خاک ارتباطی به این ماجرا نداشته باشد اما یکی از عناصر اصلی حیات است که حدود یک ماه پیش علیرضا پرستار، مدیر کل دفتر آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، اعلام کردکه میزان فرسایش خاک در ایران سه برابر میانگین جهانی است. همین یک تیتر ثابت می‌کند که نه تنها وضعیت پوشش گیاهی ما با خطر مواجه است و وضعیت خوبی در میزان فرسایش خاک نداریم، بلکه اگر این رویه ادامه پیدا کند، قطعا روی امنیت غذایی مردم این سرزمین هم تاثیر بسیار منفی گذاشته می‌شود. عباس محمدی، فعال محیط زیست هم در رابطه با این ماجرا گفته بود: «نکته‌ای که می‌توانم به آن اشاره کنم این است که اگر میزان فرسایش خاک در تمام کشورهای جهان x باشد، قطعا همین میزان در کشور ایران ۱۰X است. چیزی که من به صورت عینی دیدم این است که اساسا فرسایش خاک در ایران قابل مقایسه با هیچ جای دنیا نیست چون فرسایش خاک در ایران به شکل وحشتناکی بالاست و احتمالا این آمار که گفته‌اند میزان فرسایش خاک سه برابر میانگین جهانی است، برای چندین سال پیش است. چون برخی از آمارها را سالیان سال است که تکرار می‌کنند، به طور مثال حدود ۲۰ سال است که می‌گویند ما سالانه ۲ میلیارد تن فرسایش خاک داریم و الباه هیچ کاری هم برای بهبود اوضاع انجام نمی‌دهند.»
او ادامه داد: «برای اینکه فرسایش خاک و آسیبش را به وضوح توضیح دهم، یک مثال می‌زنم. مرداد امسال یک بارندگی نه چندان شدیدی در تهران به وجود آمد و همین موضوع باعث شد یک سیل شدید در امامزاده داوود راه افتاد که آن سیل هم نتیجه فرسایش خاک بود. خاک منطقه امامزاده داوود پیش از این هم بیش از اندازه فرسایش پیدا کرده بود و به واسطه این ماجرا وقتی بارندگی اتفاق افتاد آب جذب خاک نشد و این فرسایش به میزانی مشخص بود که باعث شد سنگ بستر آن منطقه هم دیده شود و این ماجرا به این خاطر رخ داد که خاک قابلیت بازیابی نداشت.»
یک سرمایه هوا چهار عنصر اصلی آب، باد، خاک و آتش را تحت تاثیر قرار می‌دهد این به آن معنا نیست که سرما اتفاق ناخوشایندی است این بدان معناست که مسئولین هر حوزه عملا چهار عنصر اصلی حیات را به خطر انداخته‌اند، آن هم یک خطر جدی و نگران کننده، خطری که روز به روی بحرانی‌تر می‌شود.